Dat hij in deze spannende tijden Washington verlaat, waar koortsachtig wordt onderhandeld over het conflict rond Gaza, laat zien dat het hem ernst is wat bertreft het zogenoemde “herbalanceren” van zijn beleid in de richting van Azië. “De Verenigde Staten zijn een Pacifische mogendheid”, zei Tom Donilon, Obama’s nationale veiligheidsadviseur, gisteren in een toespraak. “Het succes van Amerika in de 21e eeuw is verbonden met het succes van Azië.”

Birma

Obama’s bezoek is het hoogtepunt van een al langer af- en aanvliegen van Amerikaanse topfunctionarissen in Azië. Afgelopen week nog brachten minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton en minister van Defensie Leon Panetta een bezoek aan Thailand en Australië om over militaire samenwerking te praten. Clinton zal Obama vergezellen op zijn bezoek de komende dagen, ook in Birma. Daar is ze intensief betrokken bij het hervormingsproces van de president, generaal Thein Sein, en de dissidente Nobelprijswinnares, Aung San Suu Kyi, die tegenwoordig lid van het parlement is.

Volgens de weblog van foreignpolicy.com vond Suu Kyi het bezoek aanvankelijk prematuur. De regering heeft de tweehonderd politieke gevangenen nog niet vrijgelaten, het geweld tegen de islamitische Rohingya duurt voort, en met de afscheidingsbeweging van de Kachin is er nog steeds geen wapenstilstand.

Ook sommige mensenrechtenorganisaties in Washington vinden dat Obama’s bezoek aan Birma – en het opheffen van het verbod op investeringen in het land – te snel komt. Tijdens een demonstratie gisteren riep Amnesty International de president op om de mensenrechten te benadrukken. Ze zijn bang dat die al snel ondergeschoven worden nu bedrijven een graantje willen meepikken van de natuurlijke rijkdommen in de grond en de nog niet bereikte consumentenmarkt van 50 miljoen mensen.

Ze benadrukten ook dat Obama over mensenrechten moet praten met de president van Cambodja, waar de oppositie wordt onderdrukt, en met de president van Thailand. Ook daar worden critici steeds meer de mond gesnoerd, en bovendien geeft het leger geen rekenschap van vermeende misdaden in de strijd tegen moslimseparatisten.

Gezamenlijke belangen

Volgens Donilon zal Obama met al zijn gastheren over mensenrechten spreken, vooral met Birma. Maar hij benadrukte het proces van “herbalanceren” en prentte zijn toehoorders in dat de Amerikaanse allianties in de regio “net zo sterk zijn als, of nog sterker dan voorheen”. De hoop van de regering is een vreedzame toekomst, die goed is voor de handel, waar gezamenlijke belangen worden nagestreefd, en waar democratie en mensenrechten steeds sterker worden.

De relatie met China ligt wat gecompliceerder. Daar zitten “zowel elementen van samenwerking als van concurrentie” in, aldus Donilon. De regering wil dat China gaat meedoen met samenwerkingsverbanden, inclusief de Oost-Aziëtop. Maar tegelijkertijd noemde hij de gesprekken over het Trans-Pacifische Partnerschap de “belangrijkste onderhandeling in het wereldhandelssysteem” – en dat is iets waar China tot op heden niet bij is uitgenodigd.

China is erg bezorgd over de toenadering die de VS zoeken bij eigenlijk alle buren van China, ook militair. Dit is een “containmentpolitiek” om de Chinese invloed in te dammen, vinden sommige hoge Chinese functionarissen.