Nu cannabis in twee Amerikaanse staten gelegaliseerd wordt, komt stilaan ook de federale en zelfs internationale drugwetgeving op de helling te staan. Wie kan België of eender welk ander land straks nog tegenhouden om zijn eigen weg te gaan als de War On (Soft) Drugs in de Verenigde Staten zelf wordt stopgezet?
Wij waren die dag in Amsterdam. Het eerste goede nieuws was de herverkiezing van Barack Obama. Vorige keer, in 2008, had ik de Amerikaanse verkiezingsnacht helemaal uitgezeten, tot de schitterende overwinningsspeech in de vroege ochtend, tot tranen toe bewogen ook. Nu werd ik wakker en zette mijn gsm aan. De dag kon niet meer stuk.
Het tweede goede nieuws was een aankondiging aan de deur van mijn favoriete coffeeshop Greenhouse Lounge: ‘Breaking News! Weedpass cancelled!’ Een van de maatregelen van het nieuwe Nederlandse kabinet is inderdaad de afschaffing van de wietpas. De steden en gemeenten zullen voortaan ook zelf mogen beslissen of ze al dan niet buitenlanders toelaten. In Amsterdam waren ze toch al niet van plan om de pas in te voeren maar de koerswijziging van de regering voorkomt wel een hoop onrust en heibel in een stad waar de coffeeshops een groot deel van de toeristische inkomsten genereren. Niet de enige reden waarom Amsterdam ook onze favoriete city trip is maar wel mooi meegenomen natuurlijk, voor wie cannabis als roesmiddel verkiest boven alcohol of koffie en liever niet stiekem zit te blowen, als een halve crimineel.
Het einde van de war on drugs?
Daar, in de Greenhouse, las ik het derde goede nieuws van de dag: in de Amerikaanse staten Colorado en Washington hadden ze niet alleen gestemd voor de presidentsverkiezingen maar was er ook een bindend referendum over de legalisering van marihuana. De voorstanders hebben het in beide staten gehaald. Je mag daar vanaf volgende maand 28,5 gram wiet in bezit hebben voor persoonlijk gebruik, er komen winkels waar door de staat goedgekeurde cannabis verkocht wordt en in Colorado mag je voortaan ook zes plantjes zelf kweken. In Oregon werd een gelijkaardig, nog liberaler initiatief verworpen maar dat neemt niet weg dat de ban nu definitief gebroken lijkt. Andere staten zullen onvermijdelijk volgen, al was het maar om grensoverschrijdende handel en smokkel te voorkomen. Of het moest zijn dat een federale rechtbank de referenda alsnog nietig zou verklaren, omdat ze nu eenmaal in strijd zijn met de federale wetgeving. Zolang de Amerikaanse overheid bepaalt dat wiet een illegaal verdovend middel is, zouden de afzonderlijke staten daar niet aan kunnen tornen. De War On Drugs is intussen ook uitgegroeid tot een machtige industrie, met lobbygroepen en gespecialiseerde politiediensten. Het is onwaarschijnlijk dat zij hun posities zomaar zullen opgeven, en sommigen zullen zich tot het uiterste verzetten tegen een verdere liberalisering van de drugwet.
Maar misschien is er ook een kantelpunt bereikt. Misschien komt er daadwerkelijk een einde aan de hysterie die het gebruik van wiet en hasj in sommige (ook intellectuele) kringen nog altijd opwekt en aan de grondslag ligt van een geheel verkrampte, door neurotische racisten, predikanten en veiligheidsagenten geïnitieerde wetgeving. Zoals die buiten de Verenigde Staten sinds de jaren ’30 van de vorige eeuw bijna overal klakkeloos is overgenomen.
Wie weet nog dat cannabis in 1937 vooral buiten de wet werd gesteld om economische en racistische motieven? Amper 20 jaar later werd al duidelijk dat de Amerikaanse overheid de nadelige effecten van wietgebruik zo niet verzonnen dan toch schromelijk overdreven had. Maar die oorspronkelijke ‘studies’ hadden intussen wel de hoeksteen gelegd van een streng vervolgingsbeleid, en bij uitbreiding van zowat alle internationale drugsverdragen.
Van blowen word je een neger
Hoezo racistisch? Het waren in de eerste decennia van de 20ste eeuw vooral Mexicanen en Afro-Amerikanen die met volle teugen genoten van marihuana, en dat stak al die blanke rednecks natuurlijk de ogen uit. De hetze begon niet toevallig in New Orleans, waar in dezelfde periode de jazz werd geboren. Geen grotere blower (tot op hoge leeftijd) dan Louis Armstrong, de wereldwijd gevierde vader van de jazzmuziek. Volgens de tegenstanders zou je van marihuana niet alleen gek worden: ‘It inflames the erotic impulses and leads to revolting seks crimes,’ titelde de Engelse Daily Mirror in 1924, blijkbaar goed geïnformeerd door hun Amerikaanse collega’s. En wat nog veel erger was: wie wiet rookte, zou zich ook gaan gedragen als een neger!
Zonder enig wetenschappelijk onderzoek werd cannabis geclassificeerd als een verslavende drug, in dezelfde categorie als opium en heroïne. Terwijl het farmaceutische bedrijf Smith-Klein op dat moment toch al het erg potente American Cannabis op de markt had gebracht, in de waan dat het product wel nooit echt verboden zou worden.
Hennep vormde ook een bedreiging voor de Amerikaanse industrie, of zo ervoeren de olie-, papier-, vezel- en chemietycoons het toch. Met recht en reden (er zijn naar schatting 55.000 verschillende toepassingen mogelijk van de plant, in alle economische sectoren) maar of ze daarom het in 1930 opgerichte Federal Bureau of Narcotics (voorganger van de DEA, Drug Enforcement Agency) onder druk moesten zetten? En wie heeft Henry Ford destijds bezworen om de hennepolie en uit hennep vervaardigde onderdelen van zijn nieuwe experimentele auto te vervangen door respectievelijk aardolie en kunststofvezels?
De georchestreerde verbanning van hennep kristalliseerde zich in Harry J. Anslinger, de grootste cannafoob van de 20ste eeuw. 32 jaar lang stond hij aan het hoofd van het Federal Bureau of Narcotics, tot president Kennedy hem in 1962 ontsloeg. Anslinger was een gestoorde fanaticus die cannabis ook internationaal een slechte naam heeft gegeven. Hij noemde marihuana consequent evil weed, was het brein achter de beruchte propagandafilm ‘Reefer Madness’ en schreef dubieuze artikels met titels als ‘Youth gone loco’, ‘Seks crazing drug menace’ en ‘Marijuana, assassin of youth’. In ’37 stond Anslinger aan de wieg van de Marijuana Stamp Act en in de jaren ’40 maande hij zijn agenten aan om alle jazzmuzikanten te arresteren die marihuana in hun bezit hadden of openlijk gebruikten. In 1951, toen bleek dat de man gelogen had over de schadelijke effecten van cannabis, verzon hij de stepping stone-theorie. Wie begint met een joint, eindigt wellicht als een junkie. Ook die leugen is intussen ontmaskerd (Anslinger kende naar eigen zeggen zelf niemand die was overgestapt van soft naar hard) maar wordt tot vandaag te pas en te onpas gebruikt om wiet in het verdomhoekje te duwen.
‘Als het afgrijselijke monster Frankenstein het monster marihuana zou tegenkomen,’ zei Harry J. Anslinger ooit in een interview, ‘zou hij ter plekke doodvallen van schrik.’ En dat was dus de man die het wereldwijde verbod op soft drugs geïnitieerd heeft. Dat was de man op wie de politici zich tot vandaag beroepen om de war on drugs te verantwoorden.
Just say yes
Cannabis werd onder druk van de Verenigde Staten al in 1924 internationaal verboden, op de Tweede Opiumconferentie in Genève. Zes jaar later kreeg de plant ook definitief een plaats in de Belgische opiumwet, hoewel Amerikaanse (!) soldaten het ‘recreatieve’ gebruik hier pas na de Tweede Wereldoorlog zouden introduceren. In 1961 werd het internationale verbod bevestigd in de Single Convention on Narcotic Drugs van de Verenigde Naties, een verdrag dat België in tegenstelling tot zoveel andere verdragen (en zonder noemenswaardige argumenten) datzelfde jaar al zou ratificeren. President Ronald Reagan zou pas 20 jaar later de War On Drugs uitroepen en de internationale Convention against illicit traffic and psychotropic substances zou in 1988 andermaal bevestigen dat het bezit voor eigen gebruik strafbaar bleef. Maar het was nog altijd de geest van Anslinger die het maatschappelijk en politiek debat domineerde, in sommige middens zelfs nu nog.
Nee, wij hoeven niet te klagen in België, met Nederland vlakbij en een feitelijk gedoogbeleid. Blowen brengt je hier niet aan de galg of in de gevangenis, zoals in sommige Aziatische of Scandinavische landen. Maar het is wel vermoeiend, de combinatie van illegaliteit en eeuwige rechtvaardiging. Een vloedgolf aan sociale en wetenschappelijke studies heeft de afgelopen decennia aangetoond dat dat het gebruik van cannabis niet schadelijker is dan dat van legale drugs als alcohol en tabak, en voeg daar wat mij betreft ook maar koffie, medicatie en junk food aan toe. Het enige waardevolle en relevante onderzoek dat de tegenstanders kunnen aanbrengen, is dat jongeren met aanleg voor psychose bij overmatig cannabisgebruik zes keer meer risico lopen dat die psychose zich ook zal openbaren. Let op de beperkingen: jongeren met een aanleg voor psychose (een kleine minderheid), overmatig gebruik (een kleine minderheid van die minderheid) en ‘risico op’, zoals ook iemand die veel sigaretten rookt een verhoogd risico loopt op kanker (maar het daarom nog niet krijgt.) Los van die statistische gegevens lijkt het mij nooit een goed idee om te beginnen met blowen voor je 18 bent, net zomin als met alcohol of Rilatine. Laat die hersens eerst maar volwassen worden voor je ze begint te verruimen, verdoven of veranderen.
Daar word ik dus wel eens moe van, van dat argumenteren. Mensen hoeven zich toch ook niet voortdurend te verantwoorden voor hun drinkgedrag? En zij kunnen hun stuff dan nog gewoon kopen in de supermarkt, wegplukken uit lange rekken met honderden variëteiten. En met miljarden opbrengst voor de overheid. Cannabis hoeft van mij niet in de Colruyt of Delhaize te liggen maar gun ons ook ergens een klein hoekje om wat te kopen, een shopje klein en fijn, of de wettelijke ruimte om een paar plantjes te kweken. Wij zijn het als Belgen misschien gewend om in de illegaliteit te werken (hoewel ik mezelf op alle andere vlakken graag mag beschouwen als een zeer brave burger), maar een mens wil ook wel eens op zijn gemak zijn.
Dat ging allemaal door mijn hoofd in de Greenhouse, bij een lekkere spliff en een stuk home made chocolate pie met ijs en room. Op de tv-schermen zwierven de strain hunters (‘stamjagers’) van de Greenhouse Seed Company door afgelegen gebieden in India en Marokko, op zoek naar originele cannabissoorten. Obama president, wiet legaal in twee Amerikaanse staten, wietpas afgevoerd: nee, we hoeven echt niet te klagen. Maar wat houdt ons nog tegen om het gebruik en de (kleinschalige) handel helemaal uit de strafwet te halen, nu zelfs de Grote Broer die de war on drugs heeft uitgeroepen een ander pad lijkt in te slaan? Dat ene argument, ‘we zijn gebonden aan internationale verdragen’, wordt vanaf nu in elk geval irrelevant. Als de VS zich er zelf niet meer aan houden, waarom zouden wij ons dan nog gebonden voelen?
En nu even een spliff opsteken.
(Enkele fragmenten in deze tekst zijn afkomstig uit Het Grote Weedgenietboek, Houtekiet 2003. Het volledige artikel verscheen eerder op Reggae.be.)
