De auteur maakt de lezer duidelijk hoe weinig coherentie er is tussen ontwikkelingssamenwerking en internationaal veiligheidsbeleid en hoe weinig aandacht ontwikkelingshelpers hebben voor de internationale context waarbinnen ze werken.
Dit is een radicaal boek, dat het tekort van de goede bedoelingen in deze sector durft verwoorden. Briekmann houdt een laaiend pleidooi om de globalisering anders vorm te geven. De auteur rekent meedogenloos af met de aretoriek, die de internationale gemeenschap voert op het terrein van de ontwikkelingssamenwerking.
“De allermooiste vind ik de win-winsituatie (…) Helaas zit de wereld vol tegenstrijdige belangen en betekent de winst van de een toch echt het verlies van de andere” (p. 367).
‘Soedan, het sinistere spel om macht, rijkdom en olie’ opent in blitztempo met Bieckmanns hallucinante beschrijving van zijn eerste eendagsbezoek aan de regio Darfur in november 2004. Op zijn weg van het vliegveld via het militaire kamp naar El Fasher in Noord-Darfur, kruist hij VN-technici die een zendinstallatie opknappen, waarnemers van diverse organisaties uit verschillende continenten, medewerkers van hulporganisaties, ontwikkelingswerkers en vluchtelingen.
Bieckmann bekijkt het chaotische gebeuren met de ogen van iemand die zich afvraagt wat er zich precies afspeelt wanneer diplomaten, vrijwilligers, journalisten en ondernemers zich gaan bezighouden met ellendige situaties zoals in het westen van Soedan. Meteen is de toon van deze studie gezet. Bieckmanns ‘Soedan‘ legt in één klap de tegenstrijdige belangen binnen de internationale gemeenschap bloot.
Het boek brengt geen geïsoleerde en allesopsommende analyse van het gebeuren in de regio Darfur, maar een ontleding van hoe de internationale gemeenschap (dis)informeert en (dis)functioneert in een rampgebied zoals Soedan en ook daarbuiten. Want wat zich aftekent rond Soedan, is ook toepasbaar op andere cases zoals Congo, Oeganda, Irak of Afghanistan of een willekeurig ander Afrikaans, Aziatisch of Latijns-Amerikaans land.
‘Soedan‘ boeit met zijn heldere kijk op het complexe kluwen van internationale belangen. Frans Bieckmann verdeelt het boek in een aantal heldere en elkaar aanvullende onderzoeksgebieden of secties. Aan de hand van concrete voorbeelden, anekdotes en korte reportages legt hij de meer theoretische stellingnamen uit.
Hij wijdt eerst enkele hoofdstukken aan de oorzaken en de achtergronden van het conflict, nodig om de rest van het boek te begrijpen. Dan richt hij zich op zijn hoofdbesogne en maakt hij de balans op van wat er op diplomatiek vlak zoal ondernomen is in de getroffen regio.
In de marge hiervan vraagt hij zich af hoe de grootmachten zich verhouden in Darfur: de VS en Groot-Brittannië, maar ook Frankrijk en China. Ten slotte onderzoekt hij in hoeverre buitenlands beleid en defensie met andere vormen van ontwikkelingssamenwerking cohereren. Voor Bieckmann mist het ontwikkelingsbeleid een brede kijk op het geopolitieke gebeuren.
Het eerste deel van ‘Soedan‘ lees je als je wil weten hoe het conflict in Soedan is ontstaan en gegroeid. Maar gaandeweg overstijgt het boek zijn titel. Echt boeiend wordt het als Bieckmann zijn kritiek op het huidige bestel van globalisering formuleert. Er is te weinig coherente visie in de huidige aanpak, luidt het eindrapport van dit veelgelaagde boek. Voor een meer effectieve internationale ontwikkeling is er een betere afstemming van het beleid nodig.
Tegenover de traditionele visie op ontwikkelingshulp stelt Bieckmann een andere benadering. Ontwikkelingshelpers en NGO’s moeten meer structurele en economische veranderingen op het oog hebben. Strategisch idealisme, noemt de auteur deze nieuwe benadering van ontwikkelingssamenwerking en veiligheidsbeleid.
Het pleit voor Bieckmann dat het niet bij holle termen blijft. Maar het hoofdstuk ‘Strategisch idealisme’ is opvallend kort. Voer om uit te werken in een volgend boek?
Vond je deze bespreking interessant? Steun DeWereldMorgen.be door dit boek bij ons te kopen.
