Buy the president
Deze verkiezingen braken alle records inzake reclame-uitgaven. De twee kandidaten spendeerden aan hun campagnes samen vijf miljard dollar, waarvan meer dan de helft aan televiespotjes. Met dat geld kan je alle bewoners van deze planeet voorzien van drinkbaar water [24, 26]* en nog eens 900 miljoen mensen voorzien van sanitaire installaties.
Zo’n gigantische bedragen krijg je niet zomaar bijeen. In de laatste maanden heeft Obama verschillende dagen zijn presidentswerk opzij gezet om fondsen te werven. De fondsen komen vooral van topbedrijven en van de superrijken. Dit jaar hebben 26 miljardairs op hun eentje al zo’n 61 miljoen dollar opgehoest. Deze lui bezitten samen zoveel als de armste vijftig miljoen inwoners van de VS.
Ook de lobbygroepen lieten zich niet onbetuigd. In 2011 gaven ze liefst 3,3 miljard dollar uit om de politieke koers mee te helpen bepalen. Het verlenen van een job aan een familielid van een politicus, [111] of het openhouden van een lucratieve job voor de politicus in kwestie, zijn andere trucs om invloed uit te oefenen in Washington. De helft van de senatoren en 42 procent van het Huis van Afgevaardigden werd lobbyist [6] nadat ze de politiek vaarwel zegden.
Obama had misschien wel goede ideeën én plannen, maar het is blijkbaar dat niet wat telt in het Witte Huis. Van zijn belangrijkste programmapunten [118-128] is ongeveer niets in huis gekomen: de belastingsvermindering voor rijken is niet ongedaan gemaakt; de plannen voor een ziekteverzekering zijn volledig uitgehold, elke confrontatie met de verzekeringen en de farmaceutische industrie werd vermeden; een wetgeving om de klimaatopwarming tegen te gaan werd getorpedeerd door de big oil and big coal industrie; de geplande sluiting van de gevangenis op Guantánamo ging niet door.
Aan de belastingsparadijzen heeft Obama sowieso al met geen vinger geraakt. En na de financiële crash heeft Wall Street een ernstige hervorming van de financiële sector weten tegen te houden. De banken zelf kregen een steun ter waarde van 4.660 miljard dollar. Dat reusachtig bedrag is 155 maal zoveel als de jaarlijkse ontwikkelingshulp en 90 maal [202] zoveel als wat jaarlijks nodig is om over te schakelen naar een koolstofarme economie. Ondertussen blijven de banken vrolijk megabonussen uitbetalen.
Vertrouwen in de democratie
In de VS heerst globaal gesproken een grote ontevredenheid. 68 procent van de bevolking zegt ontevreden te zijn met de gang van zaken, tegenover 30 procent die tevreden is. Het wantrouwen in de politiek is nog groter. Tussen de 77 en 83 procent wantrouwt het Congres en een even groot aantal heeft geen vertrouwen in de politieke media. Halverwege de ambtstermijn van Obama gaf 65 procent zijn regering een negatieve beoordeling.
De opkomst bij de verkiezingen is doorgaans laag. Vorige keer kwamen 81 miljoen burgers niet stemmen, dat was 38 procent van de kiesgerechtigden. De was nochtans de beste score van de laatste vijftig jaar. In feite is Obama in 2008 verkozen met 32,6 procent van de stemmen.
Je hoeft de redenen voor de lage opkomst niet ver te zoeken. 71 procent van de bevolking ziet de regering als een belangengroep en een even groot aantal gelooft dat de overheid en de grote bedrijven twee handen zijn op een buik. Dat hoeft niet echt te verwonderen als je kijkt naar welk soort volk er in het Congres zetelt. Zowat de helft van die zogenaamde volksvertegenwoordigers zijn miljonairs. Ze zijn daarmee een perfecte afspiegeling van de 1 procent rijksten. De vijftien rijksten van het Congres hebben een gezamenlijk vermogen van 1,2 miljard dollar. Het rijkste congreslid is Michael McCaul. Deze Texaan is op zijn eentje goed voor meer dan 300 miljoen dollar.
Economie
De VS is nog wel de eerste economie van de wereld, maar het land verliest snel terrein. Eind jaren zestig maakte het bnp (de jaarlijks geproduceerde rijkdom) 36 procent uit van het wereldtotaal. Vandaag is dat nog slechts 21 procent. Uitgedrukt in volume (PPP dollar) zou China vanaf 2016 de grootste economie kunnen zijn.
Een belangrijke wissel op de toekomst is de zeer gebrekkige infrastructuur van het land. De laatste decennia werd die compleet verwaarloosd. Van de Vereniging van de burgerlijke ingenieurs krijgen luchtvaart, dammen, drinkbaar water, energie, gevaarlijk afval, waterwegen, dijken, schoolgebouwen en afvalwater, de quotering D. Bruggen, recreatieparken, het spoor en gewoon afval doen het iets beter. Ze krijgen een C. (A = uitstekend, B = goed, C = middelmatig, D = zwak, E = onvoldoende).
Een andere wissel op de toekomst is de gigantische schuldenberg. De overheidsschuld steeg in de jaren zestig van om en bij de 60 procent van het bnp naar 106 procent vandaag. Vandaag loopt de totale schuld van de VS (bedrijven, gezinnen en overheid) op tot 54.000 miljard dollar, dat is meer dan 350 procent van het bnp! Elke VS-burger leeft met zo’n 170.000 dollar schuld boven zijn hoofd. Eén derde [Tabel 2] van wat de overheid dit jaar zal uitgeven zal gebeuren met geleend geld, een onhoudbare situatie.
Voor de industrie zijn de VS ook meer en meer afhankelijk van de import. Zo wordt er momenteel voor 365 miljard dollar uit China geëxporteerd, dat is goed voor 20,5 procent van wat het land zelf aan goederen produceert. Voor de winsten zijn de VS-bedrijven ook steeds meer afhankelijk van wat ze in het buitenland produceren. In de jaren zestig was zo’n 6 procent afkomstig uit de productie van buitenlandse filialen. In 2010 was dat opgelopen tot 22 procent.
De Nobelprijs voor de Oorlog
Een economische neergang en stijgende afhankelijkheid van winsten uit het buitenland aan de ene kant, en een toenemend militair activisme aan de andere kant, zou dat toeval zijn?
De VS besteden momenteel iets meer dan 700 miljard dollar aan defensie. Dat is 43 procent van het wereldtotaal, terwijl ze slechts 4,5 procent van de wereldbevolking uitmaken. Ze geven vijfmaal zoveel uit als de tweede in rij, China, en evenveel als de volgende veertien landen samen. Eigenlijk moet je ook nog eens de uitgaven voor nationale veiligheid, geheime diensten en andere militaire uitgaven (voordelen voor veteranen bvb.) erbij tellen. Dat is nog eens goed voor 250 miljard dollar. [204] Dat betekent dat de VS zo’n 110 miljoen dollar per uur uitgeven aan bewapening.
Als je de defensie-uitgaven bekijkt per inwoner dan kom je aan 2.100 dollar. Ze worden hierin enkel vooraf gegaan door de Verenigde Arabische Emiraten met 2.600 dollar. Israël is de derde in rij met 1.900 dollar. Rusland geeft per inwoner vijfmaal minder uit (400 dollar) en China 29 maal minder (74 dollar).
Ook op het vlak van wapenhandel spant het land de kroon. 45 van de 100 grootste oorlogsbedrijven zijn gevestigd in de VS. Met een goede 4 procent van de wereldbevolking voeren de VS 30 procent van alle wapens uit. Ze worden gevolgd door Rusland met 24 procent, Duitsland met 9 procent en Frankrijk met 8 procent.
In 1992, een jaar na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, stond in een paper van het ministerie van Defensie het volgend te lezen: “Ons eerste objectief is het verhinderen dat er een nieuwe rivaal op het wereldtoneel verschijnt. We moeten de potentiële concurrenten er van af houden om zelfs maar te streven naar een grotere rol op regionaal of wereldvlak.”
Vandaag wordt hierbij in de eerste plaats gedacht aan China. In een televisiedebat met Romney benoemde Obama China als vijand (adversary). Het zijn niet alleen woorden. Rondom China hebben de VS troepen, militaire bases, steunpunten of trainingscentra in 16 landen of zeegebieden: Tadzjikistan, Kirgizië, Afghanistan, Pakistan, de Arabische Zee, Indische Oceaan, de Straat van Malakka, Australië, de Filippijnen, de Stille Oceaan, Taiwan, Zuid-Korea, India, Bangladesh, Sri Lanka en Nepal. Nieuwe bases worden gepland in Thailand, Vietnam en de Filippijnen. 60 procent van de vloot is gestationeerd in de regio. Als je dat op een kaart bekijkt (zie bijlage), dan is het niet overdreven te stellen dat China omsingeld (of omcirkeld) is.
Ook in de andere continenten worden de militaire activiteiten opgevoerd. De VS hebben naar schatting meer dan 700 militaire basissen of faciliteiten in het buitenland. In Latijns-Amerika maakten ze enkele jaren geleden de Vierde Vloot na zestig jaar opnieuw operationeel. De CIA was rechtstreeks of onrechtstreeks betrokken bij de staatsgrepen in Venezuela (2002) en Honduras (2009). In 2008 creëerde het Pentagon Africom, een nieuw militair commando om alle operaties op het Afrikaanse continent te coördineren. De VS houden geregeld militaire oefeningen met minstens 17 Afrikaanse landen en leiden militairen op in 34 van de 54 Afrikaanse landen.
Deel 2 handelt over sociale kwesties: de kloof tussen rijk en arm, gezondheidszorg, onderwijs, criminaliteit, en over duurzaamheid.
Citaten van de week
“Ons bruto nationaal product is meer dan 800 miljard dollar, maar dat bruto nationaal product telt luchtvervuiling mee en reclame voor sigaretten, en ambulances die de slachting op onze autosnelwegen opruimen. Ja, het bruto nationaal product voorziet niet in de gezondheid van onze kinderen, in de kwaliteit van onderwijs of in de vreugd van hun spel.”
Robert Kennedy, 1968 [205]
„Amerika lijkt meer en meer op een koloniale economie, met een systeem dat in toenemende mate gericht is op de verrijking van de één procent rijksten en ten dienste van de commerciële behoeftes van de multinationale bedrijven, met weinig bekommernis voor ons land.”
Robert Kennedy jr (zoon van), 2012.
Noot
* Een cijfer tussen vierkante haken refereert naar de pagina van het document of boek waarnaar in de link wordt verwezen.