De industriesector is goed voor drie vierde van de Europese uitvoer en niet minder dan 34 miljoen mensen vinden er een job. Toch ging de aandacht de laatste jaren veel meer naar de dienstensector en de uitbouw van een kenniseconomie, terwijl de industrie in heel Europa het moeilijk krijgt om te overleven in een uiterst concurrentiële wereldmarkt, waarbij nieuwe spelers van buiten Europa het vaak niet erg nauw nemen met sociale regelgeving en ecologische voorschriften.

Herstructureringen waarbij fors banen op de tocht staan of degelijke jobs worden vervangen door ‘hamburgerbanen’ zijn scenario’s waarvoor de vakbonden waarschuwen.

Vakbondsfusie IndustriAll voor versterking industrieel beleid

“Een economie zonder een sterke industrie is tot mislukken gedoemd”, zegt IndustriAll, de nieuwe koepel van de Europese industriebonden, die op 16 mei dit jaar in Brussel ontstond uit een fusie van drie bestaande vakbondsfederaties uit de sectoren metaal, mijnen, chemie, textiel en energie.

De nieuwe vakbondsfederatie telt 7,1 miljoen leden, niet alleen in de 27 lidstaten van de Europese Unie, maak ook in Albanië, Bosnië-Herzegovina, Servië, Montenegro, Macedonië, Kosovo, Kroatië, Noorwegen, Ijsland, Zwitserland, Turkije en Oekraïne. Deze fusie kwam er precies met het oog op een versterking van het lobbywerk ten gunste van een meer coherent Europees industrieel beleid.

Bart Samyn, adjunct algemeen secretaris van IndustriAll, gaf maandag op een persconferentie in Brussel tekst en uitleg bij de actieweek waartoe IndustriAll het initiatief neemt.

“Het onderscheid tussen de diverse industriële sectoren wordt hoe langer hoe minder relevant omdat bedrijven in uiteenlopende sectoren actief zijn. Daarom was het voortbestaan van drie aparte vakbondsfederaties niet langer te verantwoorden terwijl de industrie in Europa in een zware crisis zit en massaal banen dreigen verloren te gaan. Samen kunnen we het verschil maken.”

Industrie is basis van onze welvaart

“De industrie is en blijft de basis voor de Europese welvaart”, zeggen de vakbonden. “Maar het Europese industriebeleid faalt of erger nog is bijna onbestaande. Door de economische crisis zullen de sociale gevolgen van herstructureringen, die overal in de sector worden doorgevoerd, weer op de kap van de werknemers terechtkomen.”

“Het casinokapitalisme dwingt de Europese industrie op de knieën. De banken, die voor een groot deel de huidige crisis hebben veroorzaakt, konden op massale steun van de overheden en de Europese Commissie rekenen, maar voor een innoverend en dynamisch industriebeleid is er blijkbaar geen geld”, zegt Samyn.

Een duurzame Europese industriepolitiek die investeert in innovatie en vorming, onderzoek en ontwikkeling, en gespecialiseerde opleidingsprogramma’s gericht op een sociale en ecologische industriesector kan precies voor die extra banen zorgen die landen die zwaar te lijden hebben van de huidige crisis zo hard nodig hebben. Alle sociale partners die betrokken zijn bij de sector hebben daarom belang bij een behoud van de industrie in Europa.

Duurzame industriële verankering

Marc De Wilde, voorzitter van ACV-Metea die ook namens andere ACV-industrietakken sprak, pleitte voor een duurzame industriële verankering in Europa. Problemen op het vlak van gezondheid, energie, klimaat en milieu waarmee de wereld vandaag wordt geconfronteerd, kunnen vanuit de industrie een innoverend antwoord krijgen.

“Twintig jaar heerste er echter windstilte op het Europees niveau en een verenigd sociaal Europa is nog lang niet gerealiseerd”. De vakbonden hebben in competente werkgroepen gespecialiseerde dossiers opgesteld om het lobbywerk ten gunste van een sterke industriële sector op Europees niveau te verdedigen. De Wilde vroeg ook meer Europese structuurfondsen vrij te maken voor sociaal verantwoorde herstructureringen, gericht op herscholing van mensen die ontslagen dreigen te worden.     

Een Europees relancebeleid gericht op een verankering van de industriële activiteit zou moeten worden gefinancierd door de uitgifte van euro-obligaties (waar de Duitse kanselier Angela Merkel absoluut niet wil van horen!) en een belasting op financiële transacties, vragen de vakbonden.

Dodelijke concurrentie leidt tot precaire jobs

Nico Cué, algemeen secretaris van MWB (Métallurgistes Wallonie-Bruxelles) en woordvoerder van ABVV-FGTB, waarschuwde in zijn speech dat de EU niet mag doorgaan op het pad van de dodelijke concurrentie die alleen maar meer verarming en precaire jobs (onderaanneming, uitzendarbeid, contracten van bepaalde duur) oplevert.

“De idee achter de EU is gebouwd op samenwerking en solidariteit, niet op onderlinge concurrentie tussen de lidstaten.” Als voorbeelden van geslaagde industriële samenwerkingsprojecten gaf hij vliegtuigbouwer Airbus en het Galileo-project dat een alternatief zou moeten bieden voor het Amerikaanse GPS.

“De gecreëerde rijkdom uit een duurzame industrie moet bovendien eerlijker worden verdeeld. Een betere verdeling van de lasten ten voordele van de werkgelegenheid kan er komen door een rechtvaardige fiscaliteit en een echt relancebeleid in plaats van het gevoerde bezuinigingsbeleid.”

“In Griekenland, Italië, Spanje en Portugal zien we de dramatische gevolgen van dit beleid: goed opgeleide jongeren verlaten Europa om hun geluk elders te gaan beproeven. De noodzakelijke transformatie van onze industrie naar de productie van hoogwaardige producten met een hoge toegevoegde waarde heeft precies deze jongeren nodig.”

“Wij mogen niet toelaten dat de EU een soort supermarkt wordt waar supranationale bedrijven zich komen bevoorraden en als ze elders iets goedkoper vinden de boel gewoon sluiten, zoals we in de Luikse hoogovens van Arcelor-Mittal momenteel zien gebeuren. Een echt Europees industrieel beleid kan dat voorkomen”, zei Cué.

“EU wringt haar eigen industrie de nek om”

Merkwaardig veel instemming met de standpunten van de vakbonden kwam er van de vertegenwoordigers van de vier werkgeversfederaties uit de industriesector, die door IndustriAll waren uitgenodigd.

Yves Verschueren van chemiefederatie Essenscia benadrukte de essentiële rol van een goed sociaal overleg in de industrie. Hij waarschuwde wel dat de EU geen unilaterale milieu-eisen mag opleggen aan haar eigen chemische industrie als die maatregelen niet zouden gelden voor de concurrenten uit de VS, China of andere groeilanden.

“Ook de gezondheidsregels van het Europese REACH-programma voor de chemische industrie (nvdr: REACH: Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemical substances) moeten met gematigheid worden toegepast, zoniet wringt de EU haar eigen industrie de nek om”, waarschuwde Verschueren.

Paul Soete van technologiefederatie Agoria sloot zich daarbij aan en wees op het belang van een industriële revival in Europa met de nadruk op innovatie om de concurrentie met andere continenten te blijven aankunnen.

Zijn collega Fa Quix van federatie Fedustria (textiel, hout en meubel) zei dat alleen industriële productie in staat is om de noodzakelijke welvaart te genereren voor de toekomstige generaties van Europeanen. “Daartoe is een meer ambitieus Europees beleid op vlak van innovatie en investeringen nodig. De EU heeft al te gemakkelijk de voordelen van een grote interne markt uit handen gegeven. Concurrenten van buiten Europa die zich niet aan de minimumregels houden, kunnen zo een ongelijke concurrentieslag met de Europese industrie winnen. Niemand wordt daar beter van.”

Relancebeleid en aandacht voor herstructureringen

Maandagnamiddag hebben vertegenwoordigers van de Belgische industriebonden nog een ontmoeting gehad met federaal minister van Werk Monica De Coninck (SP.A). Zij drongen er bij de minister op aan om werk te maken van een relancebeleid in plaats van de wurgende bezuinigingspolitiek die momenteel zowat overal in Europa aan de orde van de dag is.

“Zonder relancebeleid dreigt de industrie uit Europa weg te trekken en is meteen ook de basis van onze welvaart verdwenen.” De drie bonden willen dat Europa investeert in toekomstgerichte, kwaliteitsvolle jobs en dat het daarbij oog heeft voor innovatie, milieu, hernieuwbare energie, mobiliteit en veiligheid. Concreet vragen ze van de minister meer aandacht voor begeleidende maatregelen voor werknemers die hun job verliezen bij herstructureringen.

Op woensdag en donderdag houdt IndustriAll nog een Industrial Policy Committee in Luxemburg onder leiding van algemeen secretaris Ulrich Eckelmann. En maandag 15 oktober volgt een afsluitende vergadering met de vertegenwoordigers van ETUC, de Europese vakbondskoepel, in Brussel.