Vorige week waren er acties in 28 winkels in 22 staten. Dit weekend kwam daar nog Oklahoma bij. In september legden de werknemers van een pakhuis in California waar goederen van Wal-Mart worden opgeslagen 15 dagen lang het werk neer. Tijdens die staking ondernamen ze ook een mars van 50 kilometer.

Het pakhuis is eigendom van een onderaannemer van Wal-Mart en de multinational beloofde naar aanleiding van de staking nieuwe procedures om onderaannemers te controleren.

De actievoerders haalden hun inspiratie bij de werknemers van C.J.’s Seafood, een leverancier van Wal-Mart. Bij C.J.’s werken 48 mensen. Veertig van hen zijn gastarbeiders, hoofdzakelijk uit Mexico, die een tijdelijke vergunning hebben om in de VS te werken.

Bij C.J.’s waar ze rivierkreeften koken, schoonmaken, pellen en verpakken, werkten ze in gruwelijke omstandigheden. Ze moesten om 2u ‘s nachts beginnen aan een shift die tot 18u ‘s avonds kon duren. Ze verdienden minder dan het minimumloon en werden constant in de gaten gehouden. Een opzichter dreigde hen te slaan met een schop als hun pauze te lang duurde. Twee keer werden ze zelfs opgesloten in de fabriek.

Eén van die werknemers, Martha Uvalle, hield één jaar lang een telefoonnummer bij van de actiegroep National Guestworker Alliance. Zelf durfde ze niet te bellen, maar na een nieuw incident gaf ze het nummer aan één van haar mondige collega’s.

Ze besloten om terug te vechten. Er kwamen acties en uiteindelijk ook een onderzoek door het Amerikaanse ministerie van Arbeid. Eind juli werd C.J.’s veroordeeld tot een boete van 248.000 dollar. Aan 73 werknemers moet het bedrijf 76.608 dollar aan overuren betalen.

Achter de acties die in september uitbraken, zat de actiegroep Warehouse Workers United. Dat is een onafhankelijke groep die wel door vakbonden gesponsord en gesteund wordt.

Publiciteitsstunts

De directie van Wal-Mart deed de acties daarom al snel af als publiciteitsstunts van de vakbond. Wal-Mart wist vijftig jaar lang de vakbonden buiten te houden. Het bedrijf schuwt daarbij geen drastische methodes. In een rapport van Human Rights Watch van enkele jaren geleden staan die methodes opgelijst. Videocamera’s en geluidsapparatuur houden de plaatsen in de gaten waar werknemers contact hebben met elkaar. Een groep loyale werknemers wordt van de ene vestiging naar de andere gestuurd om stemmingen over de erkenning van vakbonden te dwarsbomen.

Er is ook een ‘Union hotline’ waar lokale managers de hulp kunnen inroepen van een team professionele union busters die de werknemers komen bestoken met waarschuwingen tegen vakbonden. Elke lokale manager krijgt ook een handboek ‘How to remain free in the event union organisers choose your facility as their next target’.

Als er dan toch ergens een meerderheid van de werknemers gevormd wordt die van plan zijn voor de erkenning van de vakbonden te stemmen, sluit Wal-Mart nog liever die vestiging dan een vakbond binnen te laten.

Dat het nu plots toch wel lukt om acties te organiseren, is dus historisch. De vakbonden hebben er voor gekozen om op de achtergrond te blijven. Ze steunen actiegroepen, maar vermijden dat meteen de formele weg van stemmingen en erkenning gevolgd wordt. Wal-Mart heeft teveel ervaring met het saboteren van dat werk.

Met die spontane acties die opgepikt worden door sommige (online)media hebben ze het veel moeilijker. Sommige werknemers en activisten dreigen nu met een actie op Black Friday, de dag na Thanksgiving. Winkels trappen dan het kerstseizoen af.