In De Standaard plaatste ik op 18 oktober een Opiniebijdrage. Rekening houdende met enkele reacties hierop die ik ontving, breng ik hier dezelfde bijdrage, maar met een beperkt aantal preciseringen.
De heer Moureaux is burgemeester af. Uit de reacties van iemand als Luckas Vander Taelen in DS (17 oktober) en van veel lezers op Brusselnieuws leid ik af dat veel Vlamingen hier heel tevreden om zijn. Van sommigen kan ik dit aanvaarden en neem ik de kritieken ernstig. Er is een drugsprobleem in Molenbeek en Moureaux heeft die strijd niet gewonnen. Er is soms enig geweld. Er is een mobiliteitsprobleem. (Nota bene: in Laken, Schaarbeek, Anderlecht en Sint-Joost ook, hoor.) Mag ik me aan een evaluatie wagen die ook met het verleden rekening houdt?
Ik werk in Molenbeek sedert 1981 (voltijds in Foyer in de jaren 80 en sedert één jaar opnieuw, en in de jaren ertussen gemiddeld 2 uren per dag) en ik woon in Laken, op 10 minuten wandelen te voet. Eerste vaststelling: het gaat om twee zeer verschillende situaties. Laten we beide niet met mekaar vermengen. Mijn stelling: Molenbeek heb ik in al die jaren voortdurend zien vooruitgaan; Laken (onderdeel van stad-Brussel) heb ik voortdurend zien achteruitgaan. Ik beperk me hier tot Molenbeek.
Als ik in 1981 in Molenbeek aankom, ontdek ik een Far West: een straatbeeld met zichtbare en agressieve drugsdealing, geweldpleging; een politie waar affiches voor het extreem-rechtse Front National aan de muren hangen. Mijn eerste werkdag werd ik op Foyer zelf door enkele jongeren van buiten het jeugdhuis bedreigd met een mes. “On veut du fric, monsieur!” Het gemeentelijk bestuur interesseerde zich enkel aan Hoog-Molenbeek. Molenbeek is een enorm complexe gemeente, men vergeet dit. Het overbevolkte Laag- Molenbeek bestaat al uit 4 verschillende dorpen (- ik bedoel: Havenwijk, Historisch Molenbeek, West-station en Hertogin), en Hoog-Molenbeek is al even ingewikkeld, maar welstellender. Enkele jaren later is Moureaux burgemeester geworden. Hij was toen een van de machtigste mensen binnen de PS en in België. Hij had gerust kunnen kiezen voor een plaats in het Europees Parlement of voor een hoge internationale functie. Hij zou dit bekomen hebben. Hij koos voor Molenbeek.
Zijn balans? Op zijn positief conto schrijf ik: het behoud van de St.-Jan Baptistkerk, een architecturale parel, als kerk. Terloops: sommigen wilden daar op zeker ogenblik een multicultureel centrum van maken. Niet Moureaux dus; de restauratie van het prachtige “Huis van de culturen”; een Bonneviepark in hartje Laag-Molenbeek; zijn goede contacten met de moskeeën; de opstart van een goed geplande wijkvernieuwing, met als hoogtepunt de prachtige renovatie rond het kanaal; zijn relatief succes om een Molenbeekse middenklasse van jongeren te behouden; zijn bereikbaarheid, wekelijks, op maandagnamiddag, voor de armsten onder de armen; zijn natuurlijk gezag; zijn houding tegenover de Nederlandstaligheid: een Nederlandstalige hoofdcommissaris; meerdere Nederlandstaligen kwamen op sleutelposities terecht; zijn steun aan het gemeentelijk Nederlandstalig onderwijs; hij was een van de twee Brusselse burgemeesters (op 19) die een brief rondstuurde naar nieuwkomer dat er een aanbod bestond van inburgeringscursussen en van cursussen Nederlands; zijn keuze voor een sterk urbanisatiebureau uit Rotterdam voor zijn laatste wijkcontract. Ik las in De Morgen een vrije tribune van de directeur van de Vierwindenschool die nog enkele andere positieve verwezenlijkingen opnoemde. (Wij hebben niet afgesproken, hoor!) .
Wat mij betreft, is Moureaux een voorbeeld van het feit dat een publieke figuur slechts een 10-tal jaren na zijn vertrek op zijn reële waarde ingeschat kan worden; op het eind van zijn carrière wordt iemand immers niet beoordeeld voor wat hij gerealiseerd heeft, maar voor waar hij niet geslaagd is.
Zijn kwaliteiten? Hij had een enorm gezag. Sommigen zullen daar een gebrek in zien, ik niet. Molenbeek is een bijzonder complexe en moeilijke gemeente die met allerlei clans aaneenhangt, voortdurend aan verpaupering blootstaat, en die op de kortste keren tot een getto kan verworden. Het heeft geen nood aan mensen die als grootste kwaliteit hebben dat ze uren lang rond de tafel kunnen zitten om nadien niets te beslissen. Molenbeek heeft nood aan gezag, dat tegelijk dichtbij de mensen en bij het sociale weefsel kan blijven staan. Maar Moureaux had naast gezag, ook macht. Dit vertaalde zich in het aantrekken van allerlei fondsen, om concreet te zijn: ik bedoel hiermee geen Vlaamse, maar Europese fondsen. (Ik schrijf dit omdat sommige mensen blijkbaar denken dat er enkel Vlaamse fondsen bestaan.) En ik verzeker u dat het krijgen van Europese fondsen geen sinecure is. Als dit wegvalt, vrees ik dat Molenbeek verpaupering riskeert. Hij stond dicht bij de mensen in Laag-Molenbeek en was moedig. Als er rellen waren, kwam hij zelf, waar mogelijk, tussen.
Mag er dan geen verandering komen? Uiteraard wel. Democratie is altijd gediend met een tijdig komen en gaan van wie aan de macht is. Dit geldt voor iedereen, ook voor een uitstekend burgemeester als Moureaux. Sta ik sceptisch tegenover de nieuwe coalitie? Zij moet zeker een kans krijgen. Waar ik invloed heb, zal ik oproepen om haar te steunen, niet omdat ik voor of tegen meneer Moureaux ben, en ook niet omdat ik voor of tegen mevrouw Schepmans ben, maar omwille van de Molenbekenaren. Maar wat mij betreft, hoop ik dat een aantal kwaliteiten, zoals ik ze opgenoemd heb, overeind blijven. Dat ze aangevuld worden met nieuwe positieve kwaliteiten, is uiteraard welkom. Maar laat die vorige kwaliteiten niet verloren gaan a.u.b..
P.s. ben ik een extreem-linkse rakker, zoals sommigen me nu na mijn Opiniestuk in De Standaard blijkbaar graag voorstellen? Toe nou… ernstig blijven, hé. Maar is het in Vlaanderen nog mogelijk om als gematigde centrumfiguur een standpunt in te nemen dat afwijkt van dit van de “modale Vlaming”? Ja, en ik begin daar stilaan meer dan een compliment in te zien.
