Het leedvermaak van De Morgen (zie afbeelding) over de troubles bij Knack is merkwaardig. De krant maakte drie jaar geleden exact hetzelfde mee. Mediabaas Van Thillo liet een ‘uitheemse’ hoofdredactie los op de krant die prompt een zware herstructurering doorvoerde. De malaise leidde tot een uittocht van een pak gezichtsbepalende medewerkers. De krant wist nooit te herstellen van die klap en de verkoopcijfers blijven dalen.

Knack ligt woensdag in de rekken zonder de vertrouwde voor- en achterkant. Van Cauwelaert en Meulenaere zijn er niet bij en het is de vraag of en hoe ze nog zullen terugkeren.

Het begon toen Roularta-CEO Rik De Nolf en/of zijn erfgenamen in paniek over de dramatische verkoopcijfers met Jörgen Oosterwaal een nieuwe hoofdredacteur aanstelden. Die aanstelling viel ongelukkig samen met de lancering van het eenmalige magazine Patrick, de recentste freelance-opdracht van Oosterwaal voor de Antwerpse burgemeester Patrick Janssens.

Linkse hoofdredacteur

Meteen kon je op sociale media maar ook in enkele kranten lezen dat een man van het linkse Humo hoofdredacteur werd van het rechtse Knack. Het klopt natuurlijk dat bij Knack met de komst van Johan Van Overtveldt de wijzer ver in de richting van het rabiate neoliberalisme doorsloeg. Maar het is een onzinnige bezigheid om op basis daarvan onze kranten en weekbladen op te delen in links of rechts.

De Amerikanen Noam Chomsky en Edward S. Herman leggen in hun boek Manufacturing Consent uit hoe de media de grenzen van de maatschappelijke debatten bepalen en daarbij dissidente meningen marginaliseren. De uiterste zijden van het debat die toegelaten worden zijn de onderlinge discussies binnen de elite.

Chomsky geeft zelf het voorbeeld van het klimaatdebat. In de media hoor je de wetenschappelijke consensus tegenover de non-believers. Wat je niet hoort, zijn de mensen die vrezen dat de wetenschappelijke consensus te voorzichtig is en dat de toestand dramatischer is en dus ook veel radicalere oplossingen vereist. 

In elk debat worden de dissidente vleugels weggeknipt. Dat veroorzaakt ook die kakofonie van stemmen aan beide zijden van het politieke spectrum die dezelfde krant te rechts én te links vinden. 

Dissidentie

De dissidentie wordt gemarginaliseerd. Dat gebeurt niet omdat de dissidenten maatschappelijk marginaal zijn. Soms vertolken ze zelfs breedgedragen standpunten. Denk aan de oorlog tegen Irak. De meerderheid van bijvoorbeeld de Britten was tegen de oorlog, maar de overgrote meerderheid van de stemmen die in de media aan bod kwamen waren ofwel uitgesproken pro ofwel neutraal.

Dat zelfde zie je ook bij stakingen in België. Afgaande op de verslaggeving in De Morgen, is het verbazend dat de vakbonden nog één lid vinden dat het werk wil neerleggen. Toch worden stakingen relatief goed opgevolgd en blijft het ledenaantal van de vakbonden stijgen.

Knack, Humo en alle andere week- en dagbladen evalueer je dus beter op de marges die ze hanteren. Tot voor kort – tot het ontslag van hoofdredacteur Karl van den Broeck – lagen die grenzen bij Knack redelijk ver uitéén. Knack liet bijvoorbeeld zowel Jan Blommaert als Jean-Pierre Rondas uitgebreid aan het woord. Ook in de keuze van redacteurs zag je die diversiteit.

Bij Humo is die ruimte veel smaller. Dat geldt ook voor De Morgen, maar dan weer iets minder voor De Standaard.

Net op een moment dat onze wereld heel veel nood heeft aan debat (waar naar toe met onze economie, ons milieu, ons klimaat, onze energie, onze ethiek, ..) versmallen de media de grenzen van die discussies.

Voor een stuk heeft dat te maken met de mediacrisis en de dalende oplages die de media doen op veilig spelen. Men surft mee op maatschappelijke golven die men zelf creëert. Men is bang om buiten de lijntjes te kleuren.

Het heeft ook te maken met het algemene klimaat van crisis. De crisis doet de tegenstellingen toenemen en de media verdoezelen dat.

Wordt ons medialandschap door de problemen bij Knack nu linkser of rechtser? Het wordt vooral wat armer en kleurlozer.