Op pagina vier van de weekendkrant van 15 en 16 september 2012 vinden de hoofdredacteurs het de moeite waard om de lezers en lezeressen te melden dat de krant niet langer ‘onverantwoord interessant’ is. Neen, die acht jaar oude baseline wordt vervangen door ‘verwacht het onverwachte’.

Dan toch al zeker niet op de voorpagina van diezelfde krant. Daar moeten we vooral vernemen dat er in het DS weekblad een dubbelinterview staat met Bart De Pauw & Tom Lenaerts. Aanleiding? Alleen de Vlaming die op Mars leeft, kan het niet weten. Maandag start de nieuwe zender Vier. Een grote aandeelhouder daarvan is het mediabedrijf Corelio. En dat is toevallig ook de uitgever van De Standaard.

Niet het onverwachte, wel een massa gratis promotie

Wie dus op de redactionele pagina’s niet het onverwachte maar een massa publiciteit verwachtte – of beter vreesde – voor het nieuwe Vier, vergistte zich jammer genoeg niet. Daar draafden alvast de schalkse ruiters op voor een bladzijden lang maar toch vooral weinig zeggend interview in het weekblad.

En op de cultuurpagina’s nog een interview van meer dan twee pagina’s dat er alleen maar is omdat Vier start. Die bedoeling is zelfs niet verhuld. In de aanhef staat dat “de slimste mens het koninginnenstuk wordt van de nieuwe zender Vier”. En dus moet er blijkbaar een journalist aanschuiven bij presentator Erik Van Looy om die nog eens over Hollywood te laten vertellen en allerlei fait divers over het mediawereldje te ‘ontlokken’.

Maandag wordt het nog erger. Dan is de halve voorpagina, ‘uiteraard’ de bovenste helft of wat dacht u, zowat omgevormd tot een advertentie voor het nieuwe tv-station met foto’s van maar liefst negen schermgezichten. Daarbij overigens slechts één vrouw.

Op de mediabladzijden vliegen ons de ‘Vier-bladzijden’ opnieuw om de oren, zowel de volledige voorpagina als twee volle bladzijden verderop. Daar valt iets voor te zeggen want niet elke dag start een nieuwe, of eigenlijk een vernieuwde, zender. Maar heel diepgaand, onverwacht of onverantwoord interessant is dit leesvoer echt niet.

Pure PR, kwalijk ons-kent-ons-sfeertje

Het is moeilijk om in dit alles niet de public relations van een bedrijf te herkennen; en een kwalijk ons-kent-ons-sfeertje dat niet valt te rijmen met degelijke journalistiek.

Hoe kan het dat journalisten zo meegaan in de commerciële belangen van het bedrijf waarin ze werken? Dat is een terechte vraag, want alle gewone journalisten dragen inderdaad een deontologische verantwoordelijkheid. Toch moet de vraag ruimer gesteld. Want hoe gaat dat op een redactie? Wedden dat de meeste De Standaard-journalisten dit echt ‘te veel van het goede’ vinden. Maar ja, de groepsdruk, en vooral de druk van de journalistieke bazen die meelopen met de commerciële roergangers, daar wringt natuurlijk het schoentje.

Het kan boeiend zijn om te onderzoeken hoe de redactionele voorkeur evolueert inzake tv-programma’s. Is het echt toeval dat VRT-programma’s daar veel minder of niet meer te bespeuren zijn en dat twee van de drie aanraders van vanavond op Vier te vinden zouden zijn?

Kunnen onze mediaprofessoren eens grondig uivissen of de eigendomsstructuur van media al dan niet de inhoud van media beïnvloedt of zelfs stuurt? En hoever deze kanker al gevorderd is en de journalistieke vrijheid bedreigt?

Intussen amper een spoor van Vier in andere kranten

Totaal verschillend is het aanbod bij kranten die behoren tot andere mediagroepen. Een mediastortvloed zoals bij De Standaard viel zeker niet te verwachten – ook zij zijn daarin heel voorspelbaar – maar voor die redacties lijkt het wel alsof de start van Vier geen nieuws is.

Je zal maar journalist zijn in dergelijk medialand, waar de commerciële belangen het winnen van de journalistieke waarde en zelfs van de deontologische regels.

Je zal maar mediagebruiker zijn als de krantenkolommen zich laten vullen of leeg blijven volgens de puur zakelijke belangen van hun verschillende mediaconcerns en nieuws geen autonome journalistieke selectie meer is.

Onverantwoord oninteressant?

De krant die ik dagelijks lees, mag mij liefst snel overtuigen dat de echte baseline geen variant is van de oude, namelijk: ‘De Standaard, onverantwoord oninteressant’. En, oh ja, die krant mag zeker ook verrassen met wat echt onverwacht is… en nieuwswaardig. Zeker ook dat laatste.

Voor de collega’s van Vier. Toch proficiat.