De klimaatverandering houdt al lelijk huis in het kwetsbare noordpoolgebied. Naar alle waarschijnlijkheid zal het Amerikaanse National Snow and Ice Data Center (NSIDC) dit weekend of begin volgende week aankondigen dat er sinds het begin van de metingen nooit eerder zoveel zee-ijs op de Noordpool gesmolten is. En dat op een moment dat de smeltperiode nog enkele weken duurt. Normaal gezien wordt de minimale hoeveelheid noordpoolijs bereikt in de tweede of derde week van september.

De oppervlakte van het poolijs wordt algemeen gebruikt als een signaal van de veranderingen op de Noordpool omdat het dankzij satellieten makkelijker te observeren is dan het volume van het ijs. Het vorige ‘record’ werd geobserveerd in september 2007 toen het ijsoppervlakte een minimum van 4,130 miljoen m²  bereikte. Wetenschappers verwachten dat die oppervlakte de komende dagen onder de 4 miljoen m² zal gaan.http://www.greenpeace.org/belgium/Global/belgium/report/2012/Sea_Ice_Minimum_Briefing.pdf[/fn]

Domino-effect

Het noordpoolijs beïnvloedt ook de opwarming van de aarde. Het ijs weerkaatst immers het zonlicht terug in de ruimte. Hoe meer poolijs smelt, hoe meer de oceaan opwarmt en hoe meer de atmosfeer opwarmt. Een domino-effect met andere woorden. Het is erg cynisch om met het record aan gesmolten poolijs het grootste alarmsignaal van ons klimaat te krijgen maar tegelijkertijd te moeten vaststellen dat oliebedrijven als Shell en Gazprom in de Noordpool roekeloos gaan boren naar olie die de opwarming nog verder zal versnellen.

Gazprom is het grootste Russische bedrijf dat een sleutelrol zal spelen in Poetins doelstelling om van zijn land de wereldleider op het vlak van energie te maken. De oliemaatschappij windt er geen doekjes om dat het ook elders in de Arctische zee wil boren. Gazprom wil trouwens vanaf begin 2013 als eerste speler op commerciële schaal offshore olie oppompen in het noordpoolgebied. Zo geeft het aan de rest van de olie-industrie het signaal dat de olieontginning boven de poolcirkel de risico’s waard is.

Illegaal

Het omstreden booreiland Prirazlomnaya is samengesteld uit ontmantelde platforms uit de Noordzee en lag jaren te roesten in een scheepswerf in Moermansk. Het zal het hele jaar door olie oppompen in de afgelegen Petsjorazee, die  bijna twee derde van het jaar bedekt ligt met dik pakijs en waar temperaturen tot -50°C geen uitzondering zijn. Het noodplan in het geval van een olielek maakt enkel gewag van ‘traditionele opruimtechnieken’ die niet volstaan in deze barre weersomstandigheden en is bovendien verstreken. Dit maakt elke activiteit op het platform illegaal. Nabijgelegen natuurgebieden lopen het risico bij een olieramp besmeurd te raken.http://www.greenpeace.org/international/Global/international/briefings/climate/GreenpeaceGazpromArcticBriefing.pdf[/fn]

Vorige week presenteerden Greenpeace Rusland en WWF Rusland een onderzoek van onafhankelijke experts van het Russische Informatica Riska. De onderzoekers hebben een computermodel ontwikkeld dat de gevolgen van een olielek met de Prirazlomnaya, het olieplatform dat de actievoerders nu bezetten, simuleert. Ze concluderen dat een gebied van 140.000 vierkante kilometer in open zee en 3000 kilometer kustlijn het risico loopt met olie besmeurd te worden. De ambassades van Noorwegen en de VS hebben al interesse in de studie getoond .http://www.greenpeace.org/international/en/news/Blogs/makingwaves/gazprom-expired-arctic-oil-spill-response-plan/blog/41747/[/fn]

De activiteiten van Gazprom in het Russische Hoge Noorden hangen nauw samen met de permanente industrialisering van dit gebied en de ecologische, sociale en economische gevaren die daarmee gepaard gaan. Jaarlijks lekt er 5 miljoen ton ruwe olie in de Russische olievelden. Dat is zeven keer zoveel als de hoeveelheid olie die na de ramp met de Deepwater Horizon in de Golf van Mexico belandde. Minstens 500.000 ton daarvan stroomt elk jaar via de rivieren in de Noordelijke IJszee.

Inheemse bevolking bedreigd

Greenpeace heeft de afgelegen Russische deelrepubliek Komi meermaals bezocht om de situatie te documenteren. De beelden en foto’s getuigen van de verwoestende methodes van de Russische olie-industrie, die nu staat te popelen om in de Noordelijke IJszee te boren. Daarnaast heeft Greenpeace ook een reeks fotoportretten gemaakt van inheemse bewoners die de gevolgen van olievervuiling dagelijks ondervinden.http://www.greenpeace.org/belgium/nl/wat-doen-we/oil/noordpool/black-ice/[/fn]

Greenpeace organiseerde half augustus ook samen met het Comité Red Petsjora en Iz’vatas een conferentie in het Russische Usinsk om de impact van de olieontginning in het noordpoolgebied op inheemse gemeenschappen te bestuderen. Na getuigenissen uit Groenland en de Nigerdelta, tekende de groep van 30 vertegenwoordigers na afloop een gezamenlijke verklaring, waarin ze zich kanten tegen offshore olieontginning in het noordpoolgebied en eisen dat de regering hen raadpleegt voor ze toestemming geeft om naar olie te boren op hun traditionele gronden. Zie ook: de blog van campaigner Jon Burgwald.

Grootschalige actie

Op 21 juni is Greenpeace met een grootschalige, internationale campagne gestart om de Noordpool te redden. Concreet wil Greenpeace dat het huidige niemandsland aan de Noordpool een wereldreservaat wordt, een no-gozone voor oliemaatschappijen en industriële vissersvloten. Daarom zoekt de organisatie publieke steun voor een VN-resolutie.http://www.greenpeace.org/belgium/Global/belgium/report/2012/Political_solutions_to_the_Arctic_crisis.pdf[/fn]

Intussen hebben al bijna anderhalf miljoen mensen de petitie getekend. De lijst met ondertekenaars zal later als symbolische daad in een onverwoestbaar omhulsel neergelaten worden op de zeebodem van de geografische noordpool.

We beseffen dat we hierin lijnrecht tegenover de machtigste landen en bedrijven ter wereld staan. Maar we rekenen op de kracht van een grootscheepse mobilisatie. Dertig jaar geleden lanceerden we een gelijkaardige campagne om de Zuidpool te beschermen. Niemand geloofde dat we daarin zouden slagen, maar toch is het toen gelukt een reservaat rond de Zuidpool op te richten.

Joeri Thijs is campaigner klimaat en transport bij Greenpeace