“Malaria is altijd endemisch geweest in de lage streken van Papoea-Nieuw-Guinea”, zegt Manuel Hetzel van het Instituut van Medisch Onderzoek in het land. “En de hogere gebieden tot 1600 meter zijn altijd kwetsbaar voor epidemieën, wanneer bijvoorbeeld de vochtigheid en de temperaturen hoger zijn.”

Dit risico neemt alleen maar toe door de stijging van de temperatuur – de afgelopen zestig jaar zo’n 0,6 graad Celcius en in de komende twintig jaar volgens klimatologen nog eens 0,4 tot 1 graad. Volgens de regering zullen daardoor in de hooglanden 200.000 mensen extra de gevolgen van epidemieën voelen.

Netten

Wereldwijd is het aantal sterfgevallen door malaria sinds 2000 met een kwart verminderd. Volgens de Wereld Gezondheidsorganisatie WHO komt dat onder meer door de verspreiding van muskietennetten die zijn behandeld met insecticide.

Verschillende medische en klimaatorganisaties zijn bezig om ook in Papoea-Nieuw-Guinea deze “lang houdbare insecticidenetten” te verspreiden. Dat gebeurt al sinds 1989, maar vooral de komst van het Mondiale Fonds tegen Aids, Tbc en Malaria in 2004 heeft het mogelijk gemaakt om 80 procent van de bevolking van een net te voorzien – en dat in een land met veel moeilijk bereikbare gebieden.
De organisatie werkt met provincies, kerkelijke gezondheidsorganisaties, dorpshoofden en vrijwilligers. “Alle netten die worden betaald door het Fonds zijn gratis voor huishoudens en voor kwetsbare groepen, zoals zwangere vrouwen”, zegt Tim Freeman, manager van het project.

Direct gevolg

Uit grootschalig onderzoek blijkt dat in 2011 minder dan 8 procent van de bevolking geïnfecteerd was – dat was 12 procent in 2009. Dat is interessant, zegt het Instituut van Medisch Onderzoek in een rapport, want er waren naast het nettenprogramma geen andere grote interventies ter bestrijding van malaria. “De reductie in malariagevallen kan dus worden beschouwd als direct gevolg van de verspreiding van de netten”, concludeert het instituut.

Er zijn nog wel uitdagingen. Allereerst passen de muggen zich ook aan aan de voor hen zwaardere omstandigheden. Resistentie tegen het bestrijdingsmiddel is nog niet geconstateerd, maar hun gedrag verandert wel. “We zien dat muggen vroeger op de avond beginnen te bijten”, aldus Hetzel.

Daarnaast blijft het geld een probleem. Vorig jaar kwam een recordbedrag van 2 miljard dollar (1,6 miljard euro) binnen, maar er is jaarlijks wereldwijd 5 tot 6 miljard dollar (4 tot 4,8 miljard euro) nodig, schat de WHO. Subsidie voor Papoea-Nieuw-Guinea loopt tot 2014, daarna moet het land andere financiers vinden.