Elke ochtend wandelt Gian Pietro Verza langs de stuwwal van de Khumbu-gletsjer in Nepal omhoog om metingen te verrichten, terwijl kleurige gebedsvlaggen wapperen in de wind. Diezelfde wind verspreidt roetdeeltjes die de sneeuw op de bergen sneller laat smelten.

De Italiaanse wetenschapper en bergbeklimmer werkt sinds 1987 bij het Pyramid International Observatory bij de Mount Everest. In de afgelopen 25 jaar zag hij hoe de gletsjers zich steeds verder terugtrokken. “Het ijs kwam altijd tot daar”, zegt hij wijzend naar een warboel van stenen en grind in de gletsjer. “Nu heeft het zich teruggetrokken tot boven het basiskamp.”

CO2

Agostino Da Polenza en de inmiddels overleden wetenschapper Ardito Desio, zetten het Nepalese Klimaatobservatorium Piramyd (EvK2Cnr) in Lobuju op vanuit een unieke samenwerking tussen de Italiaanse Nationale Onderzoeksraad en de Nepalese Academie voor Wetenschap en Technologie.

EvK2Cnr onderzoekt de effecten van de klimaatverandering in het Himalayagebergte en richt zich sinds kort ook op de impact van roetdeeltjes op het smelten van ijs en sneeuw. Het gaat dan niet om CO2, maar om roet en as van dieselmotoren, thermische energiecentrales, steenovens en bosbranden.

Volgens het VN-Ontwikkelingsprogramma (UNEP), wetenschappers en internationale onderzoeksinstituten, is er bewijs dat gletsjers door dat roet meer zonlicht absorberen en daardoor sneller smelten.

In het verleden kregen broeikasgassen uitgestoten door industrielanden, meestal de schuld van het smelten van de permafrost in de wereld en de daarmee gepaard gaande stijging van de zeespiegel. India en China hebben de rijke landen inmiddels echter ingehaald op het gebied van CO2-uitstoot en ook de uitstoot van roet is toegenomen.

Steenovens

Alleen al in India wordt jaarlijks 25 miljoen ton kolen verbrand in steenovens. Ovens in de Nepalese hoofdstad Kathmandu zijn goed voor de helft van de luchtvervuiling in het land. Roetdeeltjes uit deze ovens vermengen zich met uitlaatgassen van dieselmotoren en de wind verspreidt ze over de Himalaya-gletsjers.

“Hoewel de hoofdoorzaak van het smelten van de gletsjers ligt bij de stijging van de temperatuur, versterken de roetdeeltjes dit effect”, zegt Paolo Bonasoni van het Italiaanse Instituut voor Atmosferische Wetenschappen en Klimaat (ISAC).

As van grote bosbranden die voorafgaan aan de moesson, slaat neer op de gletsjers en vermindert de albedo (het weerkaatsingsvermogen) van de sneeuw met naar schatting 5 procent, zeggen onderzoekers.

“Het is alom geaccepteerd dat roet en as het smelten versnellen, alleen is nog niet precies duidelijk hoe sterk dat effect is”, zegt wetenschapper Arnico Panday van Icimod, een Nepalees onderzoeksinstituut.

Industrie

Onderzoek naar de impact van roet en as is van belang, omdat het Himalaya-gebergte zeer belangrijk is voor de watervoorziening in Azië. De bergen zijn de bron van water voor meer dan een miljard mensen. De zijrivieren van de grote Aziatische rivieren, zoals de Ganges, Bramhaputra, Meghna en Indus, voeden zich met smeltwater van de Himalaya-gletsjers. Versneld smelten van de gletsjers, zal zeer waarschijnlijk invloed hebben op de beschikbaarheid van drinkwater in landen stroomafwaarts tijdens het droge seizoen. Ook kan het gevolgen hebben voor de landbouw en dorpen dichtbij de rivieren.

De vervuiling door de snelle industriële groei van India en China wordt door de wind ook over de Indische Oceaan geblazen. UNEP spreekt in dat verband wel over “de Aziatische Bruine Wolk.” Deze wolk dimt het zonlicht en de zonnewarmte, met als gevolg een afname van de intensiteit van de zuidwestelijke moesson in India en een noord-zuidverschuiving in neerslagpatronen in het oosten van China.

Meer sneeuw

Veel plaatselijke bewoners maken zich zorgen over de veranderende weerpatronen. “Het sneeuwt zelden zo lang in mei”, zegt Pasi Tamang uit Namche. “De winter is milder geworden in de afgelopen jaren en ik kan het weerpatroon van de afgelopen jaren niet meer volgen.”

Lobsang Sherpa, een hoteleigenaar in Dingboche, een dorp in de regio Khumbu, zegt dat kleinere wateren, zoals het meer Imja, groter zijn geworden. “De meren hier in de omgeving zijn behoorlijk gegroeid, misschien omdat er meer smeltwater is.” Hij is bang dat de meren, en in het bijzonder het Imja-meer dat hoger ligt dan Dingboche, op een dag zullen overstromen.

Wetenschappers proberen de belangrijkste oorzaken in kaart te brengen van het versnelde smelten. In plaats van niets te doen en de uitstoot van broeikasgassen daarvoor als excuus te gebruiken, zouden Aziatische landen direct moeten gaan werken aan het terugdringen van de vervuiling door het toegenomen gebruik van fossiele brandstoffen, zeggen zij. Dat zou niet alleen het smelten vertragen, maar ook geld besparen.

“Schone alternatieven helpen de gletsjers en ze zorgen ook voor schonere lucht in huis”, zegt Raju Laudari van het Promotiecentrum voor Altnernatieve Energie in Kathmandu. Het centrum promoot  kookovens  die 33 procent minder hout nodig hebben. Eenvoudige maatregelen zoals overstappen op betere ovens in berggebieden, kunnen al helpen.