Het voordeel van de komkommertijd is dat het internationale nieuws iets meer aandacht krijgt in de media. Dat geluk had vorig week de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO), met haar rapport over de werkgelegenheidscrisis in de eurozone. Vooral met haar onheilstijding dat die binnen vier jaar naar 4,5 miljoen bijkomend banenverlies dreigt te gaan (http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/—dgreports/—dcomm/documents/publication/wcms_184965.pdf). Hopelijk volgt nu ook de navenante beleidsaandacht. Het IAO-rapport is met zijn 58 bladzijden wel iets langer dan de doorsnee Twitter-communicatie. Daarom een samenvatting, in zeven twitterlessen, voor het Belgische en Europese relancedebat.
1. Stop de eenzijdige nadruk op besparingen. Het moet nu toch wel duidelijk zijn dat die noch goed is voor de werkgelegenheid, noch goed voor de budgettaire sanering zelf. Landen met meer nadruk op groei, doen het gewoonweg beter in termen van jobs, investeringen en financiële stabiliteit. Bekijk vooral figuur 1 in het rapport even. Die vergelijkt voor Griekenland, Portugal en Ierland, de drie landen met een Europees aanpassingsprogramma, de vooropgestelde met de feitelijke werkloosheid. Telkens blijkt die werkloosheid veel erger dan voorzien.
2. Zet de werkgelegenheid centraal. “Job centred strategy”, noemt de IAO het, met daarbij zware nadruk op overheidsinvesteringen enerzijds en een groter aandeel van de werknemers in het nationale inkomen anderzijds. Het zou de werkloosheidsgraad in de eurozone tegen 2014 terugdringen van de verwachte 11.5 naar 9.9%. In het rampscenario van een uiteenspatten van de eurozone en de terugkeer naar nationale munten mogen we ons echter verwachten aan een werkloosheidsgraad van 17.3%.
3. Zet vooral in op jongeren. De stijging van de jeugdwerkloosheid is de eurozone is volgens de IAO bijzonder alarmerend. Met inmiddels bij jongeren een werkloosheidsgraad boven de 50% in Spanje en Griekenland. Al voegt de IAO er aan toe dat die jeugdwerkloosheid ook relatief hoog blijft in “succesvol performerende landen als België en Malta”. Als jongeren een eerste werkervaring missen, stelt de IAO, dreigt dat de rest van hun leven te tekenen. Al is even belangrijk, voegt ze er aan toe, dat jongeren niet opgesloten blijven in precaire job. Engageer je daarom als overheid om werkloze jongeren een plaats te bezorgen in een onderwijs-, opleidings- of tewerkstellingsprogramma. Wacht daarmee niet te lang. En leer daarbij uit de Scandinavische voorbeelden: wacht niet tot de jongere langdurig werkloos is, omschrijf de doelgroep nauwkeurig en voldoende streng en gebruik een mix van diensten en programma’s. Kostprijs: 21 miljard euro voor de gehele eurozone; voor België nog geen half miljard, 466,47 miljoen euro om precies te zijn. Maar met een zeer mooie return: de jobgarantie bezorgde 46 % van de betrokken jongeren een job in Zweden en maar zelfs meer dan 80% in Finland.
4. Aarzel niet extra-middelen te zoeken voor het werkgelegenheidsbeleid. Waarom niet denken aan een uitzonderlijke taks op vermogen en kapitaalwinsten? Of aan de taks op de financiële transacties? Hetzij voor de financiering van tewerkstellingsprogramma’s, hetzij om de lasten op arbeid te verlichten. In elk geval beter dan indirecte belastingen, voegt de IAO toe, want die zijn degressief en vergroten dus de inkomensongelijkheden.
5. Let op voor de lokroep van de hervorming van de arbeidsmarkt. 13 van de 17 landen in de eurozone zijn al die weg opgaan. Met vooral veel nadruk op de afbouw van de ontslagbescherming. In 9 van de 13. Modernisering van de arbeidsmarkt, heet dat in het huidige jargon. In de huidige economische context leidt dit enkel maar tot meer ontslagen, zonder enig effect op jobcreatie, waarschuwt de IAO.
6. Respecteer de sociale dialoog. “The haste and lack of dialogue in recent labour market reforms is a source of concern”, heet in het IAO-rapport. Om nog te zwijgen over de wijze waarop in België de pensioenen warden hervormd.
7. En stop de eenzijdige nadruk op looninleveringen. Het wordt tijd dat in de landen met handelsoverschot de lonen eindelijk de productiviteit volgen, stelt de IAO, een zoveelste wenk naar Duitsland. En staar je niet blind op de lonen alleen. Want de exportprestaties worden ook sterk beïnvloed door andere factoren. Hoe anders verklaren dat Nederland vooruitgaat en Italië slabakt, met nochtans een gelijkaardige loonkostontwikkeling. Maar het wordt ook tijd, voegt de IAO er aan toe, dat de prijzen de lonen volgen. Want terwijl de loonkostverschillen binnen de eurozone verminderden, vooral door de zware inleveringen in Zuid-Europa, vergrootten de prijsverschillen. Met andere woorden: de werknemers betaalden een zware tol, zonder noemenswaardig effect op de competitiviteit. En dus moet je loonmatiging in landen met handelstekort ook koppelen aan prijsmatiging.
Zo hoort u het eens van een ander.
Chris Serroyen
Hoofd ACV-studiedienst
