Nergens leven blijkbaar zoveel terroristen als in Turkije. Het massaproces dat nu van start gaat, is nog maar een peulenschil in vergelijking met de bijna 8.000 aanhoudingen sinds 2009 in het kader van de ‘KCK-operaties’. Onder hen voornamelijk Koerdische politici, NGO-medewerkers, mensenrechtenactivisten, journalisten, vakbondslui en studenten.
Allen zijn ze verdacht van terroristische propaganda en lidmaatschap van een terroristische organisatie. De Turkse wetgever gaat uit van ‘schuld door associatie’. Individuen die op welke manier dan ook gelinkt kunnen worden aan een terroristische organisatie maken zich evenveel schuldig aan terrorisme als PKK-guerrilla’s.
Deze beruchte ‘terroristische’ organisatie is de Koma Civakên Kurdistan, Unie van Koerdische gemeenschappen, een koepelorganisatie van Koerdische verenigingen. Zij vormt een soort Koerdisch schaduwbestuur in Noord-Koerdistan. De Turkse autoriteiten zien in haar echter de stedelijke vleugel van de PKK.
Het afgelopen half jaar zijn de spanningen tussen de Turkse overheid en Koerdische vrijheidsbewegingen weer hoog opgelopen. De voorbije twaalf maanden waren de bloedigste in Turkije sinds de jaren negentig.
In september doodde een luchtaanval in Uludere 34 onschuldige smokkelaars. Alleen al in juni vielen er meer dan honderd doden, zowel bij de PKK als bij het Turkse leger. Dit laatste heeft overigens zijn luchtaanvallen op PKK-doelwitten in Irak geïntensifieerd. Dit gebeurde in dezelfde maand dat premier Recep Tayyip Erdo?an voorstelde Koerdisch als keuzevak in te voeren op Turkse scholen en dat de premier een gesprek had met Leyla Zana, Koerdische politica en internationaal gezien als symbool van de Koerdische strijd.
Het lijkt er sterk op dat de Turkse overheid tracht tweespalt te zaaien door de meer ‘radicale’ stromingen binnen de Koerdische beweging te isoleren en in diskrediet te brengen. Terzelfdertijd geeft ze de Koerden, en de internationale gemeenschap, wat betekenisloze zoethoudertjes.
Halfslachtige maatregelen die ver verwijderd staan van de Koerdische eisen. De Turkse regering beseft dat ze dringend met een oplossing voor de dag moet komen, zeker nu duidelijk is dat de ‘democratische opening’ van enkele jaren geleden gefaald heeft.
Daarenboven zou Koerdische autonomie in buurland Syrië de situatie in Turkije helemaal onhoudbaar maken als er geen verandering komt. Ook ziet trouwe bondgenoot Amerika liever een vriendelijker beleid ten aanzien van de Koerden in Turkije om haar andere belangrijke bondgenoot, de Kurdistan Regional Gouvernement in Irak, niet tegen de schenen te stampen.
Maar wat heet ‘radicaal’ in het Turkije van Erdo?an? Elke aanval, zij het met woorden zij het met kogels, op de territoriale integriteit van de Turkse staat, staat gelijk aan terrorisme. Dit houdt ook (con)federalisme in, een oplossing die veel aanhang geniet binnen de Koerdische Partij voor Vrede en Democratie (BDP).
Een dialoog die op die manier gevoerd wordt, kan uiteraard niet serieus genomen worden. De Turkse regering erkend enkel dit deel van de Koerdische beweging dat zich op voorhand al neerlegt bij de eisen van de AKP. Deze eisen zijn nog steeds grotendeels gebaseerd op een assimilatielogica.
De AKP ziet de islam, haar favorite ideologische wapen, als de lijm die de Turken en de Koerden bijeen kan houden. De rest van de Koerdische beweging, de grote meerderheid, veegt ze bijeen als terroristen in haar gevangenissen.
Afgelopen weekend had Leyla Zana, momenteel onafhankelijk parlementslid, een ‘historisch’ gesprek met premier Erdo?an. Hij lijkt Zana te willen recupereren als ‘goede Koerd’. Een paar weken geleden riep ze immers controverse op binnen de BDP door te stellen dat ze gelooft dat Erdo?an de enige is die de Koerdische kwestie kan oplossen.
Als bijna autoritair regerend premier heeft hij natuurlijk ook als enige in Turkije de politieke macht om de nodige veranderingen door te voeren. Maar heeft hij ook de politieke wil? De afloop van de ‘KCK-processen’ zullen een goede indicator zijn voor de intenties van Erdo?an en de AKP.
Het is voor de AKP een unieke kans om 205 invloedrijke politieke tegenstanders voor enkele jaren monddood te maken. Het is ook een unieke kans om te tonen dat het dit keer wel menens is met de ‘democratische opening’.
Koerdisch Instituut
(*) Koerdisch voor ‘Hier ben ik’: wat de beklaagden antwoorden op de identiteitscontrole bij de opening van hun proces in Istanbul.
