Minister van Binnenlandse Zaken Joëlle Milquet (CDH) wil extremistische verenigingen en hun websites verbieden. Aanleiding daarvoor zijn de rellen in Molenbeek op aanstichten van Sharia4Belgium, een haatdragende organisatie van een paar religieuze fanatici.

Milquet stelde prompt een wetsontwerp op die de wet op privémilities moet wijzigen zodat voortaan ook “bepaalde extremistische verenigingen of feitelijke groeperingen verboden worden”. Maar in het kernkabinet is er blijkbaar geen overeenstemming omdat er terechte twijfels zijn gerezen rond de vrijheid van vereniging. Partijgenoten van Milquet trekken er nu mee naar het parlement waar naar een consensus zal worden gezocht.

De passage die ons erg verontrust, stelt dat verenigen en feitelijke groeperingen worden verboden als die “door hun daden, discriminatie, haat of geweld jegens een persoon of groep personen veroorzaken wegens hun afkomst of omdat ze behoren of niet behoren tot een volksgroep, een natie, een vermeend ras of een bepaalde godsdienst, ofwel ideeën of theorieën verspreiden die ertoe neigen deze discriminatie, haat of dit geweld te rechtvaardigen of aan te moedigen of te veroorzaken”.

De minister begeeft zich op glad ijs

Eerst en vooral lijkt een verbod op organisaties die een ‘idee’ verspreiden die er toe ‘neigt’ ‘discriminatie’ ‘aan te moedigen’ moeilijk te verzoenen met de grondwettelijke vrijheid van meningsuiting en vereniging. Artikel 27 van de grondwet stelt trouwens uitdrukkelijk dat dit recht niet aan enige preventieve maatregel kan worden onderworpen.

Ten tweede is er weinig fantasie voor nodig om te voorspellen dat misbruiken legio zullen zijn en een dergelijke wet kan worden misbruikt om politieke opposanten en actiegroepen uit te schakelen. We herinneren ons nog de hetze enkele jaren geleden tegen Abu Jahjah en de Arabisch Europese Liga (AEL), die zich met dergelijke wetgeving al te gemakkelijk kan vertalen in rechterlijke vervolging van wat in wezen een politieke organisatie is. Je kan het niet eens zijn met de AEL, maar ze heeft wel het recht om een politieke mening of ongenoegens te uiten over bijvoorbeeld hoe onze maatschappij met allochtone jongeren omgaat.

Nog een voorbeeld. De wet zoals Milquet die wil ingevoerd zien, lijkt ook perfect toepasbaar op oproepen tot boycot van Israël – in feite een ethische vraag om producten van bezetting in de winkelrekken te laten liggen – vanwege de Palestijnse solidariteitsbeweging die zo druk wil uitoefenen op de Israëlische repressie- en bezettingspolitiek in de Palestijnse gebieden.

Het gaat nochtans om perfect legitieme geweldloze acties naar analogie van de acties van de anti-apartheidsbeweging tegen het racistische Zuid-Afrika. Voor burgers is dit een ultiem wapen om het respect voor mensenrechten af te dwingen als hun regeringen daar geen werk van maken.

In Frankrijk, waar Milquet zegt zich door te laten inspireren, zijn er verschillende gevallen van gerechtelijke vervolgingen tegen dergelijke politieke acties. Volgens advocaat Raf Jespers van Progress Lawyers kan de wet zelfs ingezet worden als antivakbondsmiddel: als België straks – zoals nu in Griekenland – harde besparingen doorvoert en hiertegen zwaar protest komt dan, zo meent Jespers, “kan zo’n wet gebruikt worden om organisaties die dat protest ‘aanvoeren’ te verbieden.”

Ten derde is deze wet volstrekt overbodig. Er is immers al een antidiscriminatiewetgeving die toelaat om daden van aanzetten tot haat, geweld en discriminatie te bestrijden. Volgens het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding zijn haatboodschappen daden en niet louter meningen. Het is het recht van Sharia4Belgium om te pleiten voor de invoering van de sharia in België. Het is een mening zoals het Vlaams Belang evenzeer een arsenaal aan erg controversiële meningen koestert.

Maar wie aanzet tot geweld of discriminatie – op grond van geslacht, ras of geloof, wat iets anders is dan wanpraktijken van een regering viseren – stelt een strafbare daad en zet anderen tot daden aan. Het is op die basis dat in maart 2011 de neonazibeweging Blood&Honour werd veroordeeld. Hetzelfde geldt trouwens voor Sharia4Belgium die bij herhaling opnieuw kan worden vervolgd en zwaarder zal worden veroordeeld.

Ten vierde is het nog maar de vraag of het verbieden van organisaties wel doeltreffend is. Sharia4Belgium is een feitelijke vereniging, een organisatie die niet echt bestaat. Hoe verbied je dan zoiets als je als feitelijke vereniging bijvoorbeeld gewoon een andere naam kunt aannemen? Gaat ze dan bovendien niet ondergronds zodat ze nog moeilijker traceerbaar is? Geven we zo niet nog meer het martelaarschap cadeau?

Het is niet de eerste keer dat men plannen op tafel legt om radicale organisaties te verbieden. Het komt sommigen wellicht dan ook goed uit om Sharia4Belgium te gebruiken om een zeer verregaande wetgeving door te drukken waartegen democraten in onze geschiedenis zich altijd hebben verzet. De geviseerde organisaties mogen dan wel degelijk een potentieel gevaar vormen voor de samenleving, maar dat kan niet ten koste gaan van de aantasting van onze grondrechten.

Ludo De Brabander

Ludo De Brabander is stafmedewerker bij Vrede vzw.