“Cultureel Vlaanderen verdient beter dan deze rommeladviezen, haaks op het beleid.” “Onbegrijpelijk en onaanvaardbaar hoe kunst gehakt wordt.” “Incompetent, alsof de dossiers niet eens gelezen worden.” Dat zijn zowat de besluiten die de Vlaamse pers getrokken heeft na de publicatie van de adviezen. Maar dat wisten we bij Filmmagie vzw reeds sedert 2009 toen de beoordelingscommissie Audiovisuele Kunsten ons met een negatief advies bedacht; het eerste in vijftig jaar.

De grond van het probleem ligt in de samenstelling van de commissie. Daarin zetelen leden die rechtstreeks en onrechtstreeks betrokken zijn bij ingediende dossiers. Hier is zonder meer sprake van schandelijke belangenvermenging. Geen wonder dat er dossiers zijn die met verve goedgekeurd worden met advies voor een substantiële uitbreiding van de subsidie.

In de vorige legislatuur vond toenmalig cultuurminister Bert Anciaux (SP.A) deze gang van zaken al te gortig: hij legde het negatieve advies van de commissie naast zich neer en kende Filmmagie vzw toch de subsidie toe waarop ze meer dan recht had. Hoe hij zijn beslissing motiveerde, leest u op het einde van dit betoog.

Eigen dossiers eerst

Moedig van deze minister, maar feitelijk deed hij maar half werk, want hij liet de commissie in deze samenstelling bestaan en dus kon – wat nu gebeurt – de ‘eigen dossiers eerst’-politiek netjes worden voortgezet.

De commissie heeft deze rechtvaardige rechtzetting van minister Anciaux nog altijd niet verteerd en daar betaalt Filmmagie vzw nu opnieuw de prijs voor. Het stond immers in de sterren geschreven dat de wraak zoet zou zijn: een negatief advies ondanks alles; ook al heeft het Agentschap Cultuur zijn mening van ‘negatief’ in 2009 herzien naar ‘positief’ op basis van ons huidige dossier in 2012.

Terecht merkt Rekto:verso op dat “De commissie Audiovisuele Kunsten haar grootste speler Filmmagie vzw schrapt waardoor bijna alle audiovisuele organisaties erop vooruitgaan, hun middelen zelfs verdubbeld zien. De krachtsverhoudingen zijn gewisseld.”

Dat laatste is dan een eufemisme voor het feit dat de commissie ons op amper drie jaar tijd laat zakken van nr.1 naar nr.25, ondanks vernieuwingen zoals een interactieve website en een restyling van het maandblad ‘Filmmagie’.

Vanwaar die spectaculaire daling?

Erg doorzichtig als je kijkt naar de subsidies die de leden van de commissie zichzelf toegekend hebben, uiteraard met het geld voor Filmmagie vzw. Dat men zichzelf inderdaad gul bediende, mag blijken uit de volgende cijfers van vier organisaties met vertegenwoordiging in de commissie: Lessen in het donker van 87.732,95 naar 131.000 euro; Orts vzw. van 68.236,70 naar 97.000 euro; Europees Jeugdfilmfestival van 92.606,95 naar 163.000 euro en last but not least Zebracinema van 58.488,60 naar 91.000 euro.

Jaloers op Zebra, hoor ik u denken? Verre van, want al zestien jaar ben ik medeprogrammator van Zebra en leid ik in Z33 bijna wekelijks de films in voor een fantastisch, filmminnend publiek. Maar dat die gulheid moet gaan ten koste van Filmmagie vzw is onaanvaardbaar en een schoolvoorbeeld van belangenvermenging.

Wat gebeurt er als Filmmagie vzw geen subsidie meer ontvangt?

– Het voortbestaan van de vzw – 84 jaar van filmculturele geschiedenis in Vlaanderen – wordt dan wel erg problematisch.

– Filmmagie als interessante stageplek voor opleidingen journalistiek en filmstudies met jaarlijks een tiental stagiairs houdt op te bestaan.

– Filmmagie, het enige filmkritische tijdschrift in Vlaanderen, bejubeld om zijn onafhankelijke en diepgravende filmkritiek, opgericht in 1956 (dus 56ste jaargang), krijgt het moeilijk. Tenzij onze trouwe abonnees allen een nieuwe abonnee aanbrengen, twee mag ook. Als dan de 41.134 bezoekers van onze tien Filmmagie-filmclubs zich ook effectief abonneren, kunnen we nog even doorgaan met het tijdschrift en de website.

– Cinemagie, het studietijdschrift op academisch niveau voor zowel de geïnteresseerde filmliefhebber als voor hoger en universitair onderwijs, gekoesterd en gewaardeerd door maar liefst drie universiteiten (Antwerpen, Gent, Leuven) stopt na ruim vijftig jaar.

– Het Docip-filmarchief, met recensies van ca. 90.000 films en een unieke collectie fotomateriaal, gaat verloren.

– De tien Filmmagie-filmclubs, verspreid over heel Vlaanderen, blijven verweesd achter.

Filmculturele vacuüm

Aangestuurd en logistiek ondersteund door hun tijdschriften organiseerden de Filmmagieclubs vorig jaar 153 publieksvertoningen en 118 schoolvertoningen, samen dus 273 vertoningen gerealiseerd door een honderdtal vrijwilligers. Bij de publieksvertoningen is er dikwijls een inleiding en/of nabespreking, bij de schoolvertoningen altijd. Totaal aantal toeschouwers: 41.134. Dat hoeft niet onder te doen voor een arthousewerking! Nergens in Vlaanderen zien wij een vereniging die dit filmculturele vacuüm kan opvullen.

Aandachtige lectuur van andere adviezen leert ons hoe de commissie met twee maten en gewichten meet; elementen die in andere dossiers als een sterk punt worden beoordeeld, worden in ons dossier afgekraakt in haast smalende termen of netjes doodgezwegen.

Wat wordt ons precies verweten? Dat onze vernieuwde website geen wondermiddel is; dat we ons educatief moeten positioneren; dat we te weinig aandacht besteden aan interculturaliteit en diversiteit; dat onze internationale werking zich beperkt tot zetelen in jury’s en verslaggeving en dat we meer jongeren moeten bereiken.

Al deze zogenaamde tekorten hebben we geloofwaardig weerlegd met lijsten van activiteiten die het tegendeel bewijzen. Tevergeefs. Whatever we say, they’re against! En toch zeggen we dingen die laten vermoeden dat we beter verdienen dan een 25ste plaats. U kan ze nalezen op onze website.

Worden we nu erg boos? Is het nu hoog tijd voor een solidariteitsoproep? Nog lang niet. Want wees nu eerlijk: toen Anciaux onze vorige subsidie toch goedkeurde tegen het advies van de commissie in, moest hij zich verantwoorden.

Huidig Vlaams minister van Cultuur Joke Schauvliege (CD&V) heeft die verantwoording ongetwijfeld gelezen: kan zij die nu echt negeren? Wij citeren: “Filmmagie neemt een dermate unieke en complementaire rol in binnen de kwetsbare sector van informatie binnen de filmwereld in Vlaanderen dat een verdwijnen onherstelbare schade zou aanrichten.”

We hadden het zelf niet beter kunnen verwoorden.
?
Karel Deburchgrave

Karel Deburchgrave is voorzitter Filmmagie vzw.

(Brussel, 21 juni 2012)