Lida (Amireh) Fazelinia (44) is afkomstig van één van de grotere Arabische stammen, de Farhani, die in de zuidelijke provincie Khoezistan in het zuiden van Iran leven. Door de emancipatiestrijd die ze in haar familie voerde, werden zowel haar dochter als zijzelf het voorwerp van fysiek en seksueel geweld; ze werd gearresteerd en door haar familie verstoten.

Omdat ze zogezegd de reputatie van haar familie op het spel zette, liep ze samen met haar dochter het risico om geliquideerd te worden. Daarom nam ze zeven jaar geleden haar toen dertienjarige dochter mee op haar vlucht via Turkije naar het Westen. Maar tegen alle verwachtingen in kreeg ze niet de bescherming die ze zocht.

Door gevaar voor deportatie was ze gedwongen om twee jaar geleden haar dochter in Turkije achter te laten en zelf illegaal naar België te reizen.

“Ik durf uit schaamte niet meer in de ogen van mijn dochter te kijken. Ik nam haar mee uit Iran om haar leven te redden, maar de situatie is alleen maar erger geworden. Het is nu al bijna twee jaar dat de Europese wetten mijn dochter en ik van elkaar gescheiden houden. Waar kan ik de mensenrechtenorganisaties vinden die me zouden moeten helpen? Aan wie moet ik vertellen dat ik uit de klauwen van een roofdier ben gevlucht, maar nu aan de rand van een eindeloos diepe ravijn sta waar ik dreig in te vallen”, klaagt Fazelinia.

“Waar kan ik de mensenrechtenorganisaties vinden die me zouden moeten helpen? Aan wie moet ik vertellen dat ik uit de klauwen van een roofdier ben gevlucht, maar nu aan de rand van een eindeloos diepe ravijn sta waar ik dreig in te vallen”

Vrouw zijn in een stammenverband

“In de stam waar ik ben opgegroeid, worden vrouwen als voorwerp, als kuddedier behandeld. Men verwacht van hen dat ze zich voortplanten, een goede moeder zijn, het huishouden doen, vooral geen mening en persoonlijkheid hebben, en dus gehoorzamen.”

“Ik durf te beweren dat 90 procent van de huwelijken in onze stam gearrangeerde huwelijken zijn waarbij de vrouw zelf niets te kiezen heeft. De gevolgen van dergelijke huwelijken zijn niet zelden dramatisch. Bij een dergelijk huwelijk wisselen de vrouwen de onderdrukking door hun familie in voor de onderdrukking door hun man.”

“Tijdens het huwelijk moeten ze voor hun man altijd seksueel beschikbaar zijn en hebben ze niet te kiezen of ze al dan niet kinderen willen. Zoiets als je zwangerschap plannen en overleggen met je partner is helemaal ongekend bij ons. Laat me het zo stellen: men doodt eerst de persoonlijkheid en het zelfvertrouwen van een vrouw voor ze zelf slachtoffer wordt in naam van de reputatie van de familie”.

In de naam van reputatie

Fazelinia was een jong meisje toen ze door haar eigen broer seksueel werd misbruikt. Als ze daarover bij haar familie protesteerde, kreeg ze vaak het deksel op de neus.

“Mijn familie geniet een goede reputatie in onze regio. Bovendien is ze trouw aan het huidige regime wat haar maatschappelijk aanzien nog meer versterkt. Ik begreep niet waarom ik moest zwijgen als iemand, in dit geval mijn eigen broer, me onrecht aandeed.”

“Hierdoor begon ik te rebelleren en nam ik me voor om zoveel mogelijk taboes van mijn familie, maar ook van mijn stam, te doorbreken. Ik ben de enige vrouw die het heeft aangedurfd om iemand van buiten haar stam, een niet-Arabier, te huwen. Iemand die de stammentraditie kent of er zelf uit afkomstig is, weet welke grote zonde ik heb begaan. Daarom werd ik ook verstoten. Mijn familie werd eensklaps mijn vijand”.

“Ik ben de enige vrouw die het heeft aangedurfd om iemand van buiten haar stam, een niet-Arabier, te huwen. Iemand die de stammentraditie kent of er zelf uit afkomstig is, weet welke grote zonde ik heb begaan. Daarom werd ik ook verstoten”

Erger kon het niet. Toen Fazelinia in 2001 door de veiligheidsdiensten werd gearresteerd wegens het niet naleven van de ‘islamitische’ gedragscode, werd haar dochter die tijdens haar arrestatieperiode bij Fazelinia’s moeder verbleef, ook seksueel misbruikt door haar broer.

“Ik was razend en radeloos. Wanneer ik dat verschrikkelijke nieuws hoorde, was ik in alle staten en ik ging onmiddellijk klacht indienen tegen mijn broer. Op het politiebureau geloofde ik mijn eigen oren niet. De inspecteur bij wie ik een klacht wilde indienen, zei: ‘Ga naar huis en bedaar. Uw familie geniet een goede reputatie’. En dus vertrok ik. Ook mijn zusters en mijn moeder zetten me onder druk om te zwijgen om zo hun reputatie niet te schaden. Mijn familie heeft twee generaties, mijn dochter en ik, geruïneerd in naam van haar reputatie. Dat gaat er bij mij niet in”.

De rol van de islam

“We weten dat de islam niet bepaald vrouwvriendelijk is. Ook de Koran bevat vrouwonvriendelijke passages. Seksuele apartheid wordt namens de islam [namens christendom of Jodendom is dat niet anders] al eeuwen door onze strot geduwd. Ook voor de Islamitische Revolutie werden de vrouwen van onze stam onderdrukt en misbruikt. Het enige verschil is dat de onderdrukkers nu op een ‘legale’ wijze een vrouw kunnen mishandelen, zelfs doden, in naam van de islam en/of ter bescherming van hun reputatie.”

“We weten dat de islam niet bepaald vrouwvriendelijk is. Ook de Koran bevat vrouwonvriendelijke passages. Seksuele apartheid wordt namens de islam al eeuwen door onze strot geduwd. Ook voor de Islamitische Revolutie werden de vrouwen van onze stam onderdrukt en misbruikt”

“Sinds de Islamitische Revolutie worden alle vrijheden van vrouwen namens de islam beknot. De vrouw is dagelijks het voorwerp van controle en vernedering. De fysieke integriteit van de vrouw wordt geheel genegeerd.”

Volgens Fazelinia heeft een Arabische man [ook hier in Vlaanderen zijn één op de vijf vrouwen voorwerp van partnergeweld] geen moeite om zijn vrouw te slaan, iets waarvoor hij zelfs de goedkeuring krijgt van de Koran. Hij is er zo van overtuigd dat hij zijn vrouw ‘bezit’ dat hij zich zelfs het recht toekent om haar te doden indien ze niet meer controleerbaar is.

“De vrouwen die dergelijke gang van zaken niet willen aanvaarden en daartegen protesteren, wordt het zwijgen opgelegd. Ofwel op een ‘zachte’ manier via verstoting door de familie of op de harde manier door haar te doden”.

Naar een veiliger oord voor vrouwen

Fazelinia werd in Iran tot vijf jaar voorwaardelijke gevangenisstraf veroordeeld. “Ook dat heb ik te danken aan mijn familie. Elke week moest ik me bij het politiebureau melden en ik mocht het land niet uit. Na de traumatische gebeurtenis die mijn dochter overkwam, heb ik besloten om illegaal het land te ontvluchten. Na een ellendig harde reis naar Turkije, heb ik asiel aangevraagd bij het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen, het UNHCR in Turkije. Na nog geen negen maanden sloot het UNHCR mijn dossier op een manier dat ik zelfs niet in beroep kon gaan”.

Na de afwijzing van haar asielaanvraag bij het UNHCR, verbleef ze samen met haar dochter enkele jaren illegaal in Turkije. Aangezien ze bij UNHCR geen kans meer maakte en de mogelijkheid tot deportatie naar Iran met de dag toenam, werd ze gedwongen om een hartverscheurende beslissing te nemen: ze liet haar minderjarige dochter in Turkije alleen achter en reisde, opnieuw illegaal, naar België.

“Ik vind het onvoorstelbaar dat een organisatie zoals het UNHCR, die het Vluchtelingenrecht zou moeten toepassen en mijn mensenrechten zou moeten beschermen, mijn dochter en ik op zo’n verschrikkelijke manier heeft behandeld en de oorzaak van onze scheiding is.”

Na zes maanden in België, vernam ze van haar dochter dat zij van UNHCR in Turkije een positief antwoord ontving en eindelijk het statuut van vluchteling kreeg. “In principe kan de Belgische regering haar naar hier laten komen en haar met haar moeder verenigen, maar ze doet dat niet”, protesteert Fazelinia.

In naam van de mensenrechten

“Toen ik in België aankwam, dacht ik dat mijn zaak hier gehoor zou krijgen. Per slot van rekening ben ik in het hart van Europa. Wat naïef van me. Ik smeek nu al één jaar en negen maanden om door het commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen uitgenodigd te worden voor een interview om mijn situatie uit te leggen Pas na lang aandringen mocht ik een paar maanden geleden op interview gaan, maar een antwoord heb ik niet.”

“Toen ik in België aankwam, dacht ik dat mijn zaak hier gehoor zou krijgen. Per slot van rekening ben ik in het hart van Europa. Wat naïef van me”

Uit wanhoop omdat haar verhaal nergens gehoor vindt, wilde Fazelinia een paar keer een einde aan haar leven maken. “Ik heb ondertussen drie zelfmoorddossiers in België. De medicamenten die ik neem om tot rust te komen, tasten mijn geheugen aan. Maar ik kan alleen maar genezen als ik met mijn dochter ben verenigd”.

Fazelinia vindt dat de Belgische autoriteiten weinig respect opbrengen voor de strijd die ze voerde voor vrouwenrechten. “Ik ben een strijdvaardige vrouw. Van kindsbeen af heb ik in de stam waarin ik opgroeide, gestreden voor mijn rechten. Ik was geen vrouw die thuis haar nagels zat te lakken.”

“Door het onrecht dat ik van mijn familie heb ervaren, was ik veel vroeger geestelijk rijp. Ik heb mijn leven op het spel gezet om ook als vrouw waardig te leven. Het is heel makkelijk een vrouw te doden om de reputatie van haar familie te redden, maar ik heb strijdvaardig in de ogen van dit gevaar gekeken. Aan wie moet ik dat uitleggen?”

Fazelinia verwacht van het commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen dat het haar geeft waar ze meent recht op te hebben en haar als vluchteling erkent.

“Mijn dochter moet naar hier komen en bij haar moeder leven. Hoeveel onrecht moet een vrouw nog ondergaan? Waar zijn die mensenrechten waar Europa graag mee uitpakt? Is het in naam van de mensenrechten dat ze mijn dochter en mij bijna twee jaar van elkaar gescheiden houden? Wie de situatie van asielzoekers in Turkije kent, weet hoe gevaarlijk dat land is voor een jonge vrouw die daar moederziel alleen verblijft!”

Fazelinia vraagt zich af of een strijdvaardige vrouw een dergelijke behandeling in Europa verdient. “Met welke recht beslissen de regeringen in Iran en in Europa om zoveel menselijk leed te veroorzaken en het leven van mijn dochter en mij te verpesten. Zijn mensenrechten een onderwerp dat alleen van pas komt op TV, in kranten en rapporten? Wat kunnen die vredelievende mensenrechtenorganisaties voor mensen zoals ik doen? Ik heb ze nog niet gezien”.

Baharak Bashar

Van Baharak Bashar verscheen recent het boek ‘Djenghis, democratie en vrouwen. Een Iraanse van Gent naar Caïro’.