De site van De Morgen van zaterdag 19 mei meldt dat de allochtone kiezers te Antwerpen bij de volgende verkiezingen nogal gelijkmatig zullen stemmen, gespreid over de Stadslijst, Groen en NVA. Er wordt dan naar oorzaken gezocht. Volgens sommigen verliest SPA, dat vroeger veel allochtonen aantrok, omwille van het hoofddoekenstandpunt van burgemeester Janssens dat als repressief ervaren zou worden(Mohammed Chakkar), of omdat dit ervaren werd als kiezersbedrog (Liesbeth Homans). Beiden kunnen gelijk hebben, wie zal het bewijzen… Het zijn gissingen. “If I was a horse…”, noemde Evans-Pritchard dit ooit. Maar als de waarheid nu eens een andere zou zijn, namelijk dat die mensen van buitenlandse herkomst (vaak reeds een tweede, derde en stilaan vierde generatie) gewoon veel meer intern gediversifieerd zijn dan men via grootschalig statistisch onderzoek meestal achterhaalt…Zou dat echt niet de meest voor de hand liggende verklaring kunnen zijn? Wat we met ‘allochtonen’ aanduiden, is gewoon een totaal verkavelde en gediversifieerde sociale realiteit aan het worden. Veralgemenende op Statistiek gebaseerde beweringen over hen verhullen vandaag meer dan ze reveleren.
Enkele voorbeelden… In Brussel zouden de mensen van Marokkaanse herkomst het zeer slecht doen op schools vlak. Recent sprak ik met een onderzoeker/tegelijk leerkracht, die een razend interessant doctoraatsonderzoek voorbereidt, waarin hij aantoont dat de Marokkanen te Brussel, Franstalig onderwijs inbegrepen (jawel, Luckas VDT!), beter scoren dan in Antwerpen.
Hoezo? Is de beeldvorming niet totaal anders? Zijn er dan niet meer werkloze Marokkanen in Brussel dan in Antwerpen? Ja, maar dat heeft met iets anders te maken, namelijk dat de arbeidsmarkt te Brussel veel minder toegankelijk is voor jongeren die hun secundair onderwijs niet afgemaakt hebben dan bv. de arbeidsmarkt in Zuid-West Vlaanderen of die in Antwerpen. In Brussel is het de Marokkaanse gemeenschap zelf die dualiseert, op fifty-fifty basis, tussen heel succesvollen en mensen die het niet maken…
Men kan de 50% succesvollen systematisch over het hoofd zien en naar de anderen kijken, maar het beste lijkt me om de “picture” in zijn geheel te overzien, wil men efficiënt aanvullend beleid plannen. Of een andere vaststelling. De Nederlanders in Antwerpen doen het bijna even slecht als de Marokkanen te Brussel op schools vlak (jawel!). Hoezo? Moeten ze misschien inburgeringscursussen Nederlands krijgen? Neen… de vaststelling valt vermoedelijk tot ons segregerend onderwijssysteem terug te voeren…
Op een ander vlak: we hebben de reacties op het inburgeringspakket van Minister Bourgeois nog in het geheugen. Veel negatieve reacties vanuit Marokkaanse zijde… Het pakket was nochtans wetenschappelijk begeleid geweest… en er waren zelfs onderzoeksresultaten vanuit het HIVA bij betrokken geweest. Statistische resultaten, vermoedelijk… Maar de reacties waren toch maar wat ze waren, of zullen we dit allemaal op een georganiseerde campagne terugvoeren tegen de NVA minister? Dit lijkt me echt weinig waarschijnlijk…
De waarheid lijkt eenvoudiger. In het echt vernieuwende onderzoek in het buitenland is de trend om die grote statistische studies op basis van etnische respectievelijk nationale respectievelijk religieuze kenmerken te verlaten. Men ziet in dat zulke veralgemenend onderzoek minder en minder hout snijdt. Analyses op meso-vlak winnen aan belang, waarbij men de interne diversiteit binnen etnische groepen in rekening brengt.
Of zullen we doorgaan met over ‘de’ Turken te spreken, terwijl de Turkse gemeenschap bij ons intergenerationeel, regionaal en qua interne etnisch en religieus bepaalde diversiteit, heel sterk aan het uiteenlopen is. Idem voor de Marokkanen, en ga zo maar verder… Wie algemene conclusies over bevolkingsgroepen blijft naar voren schuiven, valt gewoon wetenschappelijk niet meer ernstig te nemen.
