Het heeft even geduurd, maar nu is het er toch van gekomen. Nu de Argentijnse regering de nationalisering van de oliemaatschappij YPF doorzet wordt ook Europa wakker.

In een reactie gisteren klonk het dan ook dat de Europese commissie stappen ging ondernemen tegen de nationalisering. Waarom?

Omdat, aldus Europees commissaris Karel De Gucht de nationalisering een probleem is voor Argentinië en Bolivië die moeilijker de broodnodige buitenlandse investeringen zullen vinden (1). En zonder buitenlandse investeringen komt, in de klassieke economische doctrine, de ontwikkeling en groei van de betrokken economieën in het gedrang.

Brussel was met andere woorden begaan met de ontwikkeling van welvaart in Argentinië en Bolivië. Dat leek mooi, maar zoals gewoonlijk ging er ook nog wat anders schuil achter de plotse reactie vanuit de Europawijk.

Want er staan belangen op het spel die veel dichter bij Brussel staan dan de welvaart van de doorsnee inwoner van Buenos Aires of La Paz. De Gucht was daar ook duidelijk in. De nationalisering was een probleem want onze bedrijven worden er rechtstreeks door getroffen (2).

Ons belang?

Onze bedrijven. Meteen werd duidelijk waar het in Brussel om te doen is; de verdediging van de belangen van Europese multinationals. Waar dan ook ter wereld.

Gelukkig kleedde men in Brussel de zaak zo in dat het leek of de nationalisering ook in het nadeel was van de Argentijnen zelf. Ze zouden broodnodige investering mislopen. Het stoppen van de nationalisering is dus in ons en hun belang, zo lijkt het.

Dat stelt echter toch wel een paar problemen. Zo is toch wel vreemd dat de Europese multinationals onze bedrijven zouden zijn en het in ons – Europees, wij, u en ik – belang is dat YPF in privé-handen blijft. De belangen van de multinationals vallen slechts met één groep samen; de aandeelhouders. Voor de modale Europeaan verandert met de nationalisering van YPF niets.

Hun belang

Voor de modale Argentijn ligt dat wel anders. Om de nationalisering te verantwoorden wees Argentinië er op dat YPF onder bestuur van het Spaanse Repsol er op achteruit ging. En niet alleen YPF. Door een gebrek aan investeringen vanwege YPF en Repsol bleef de Argentijnse olieproductie de laatste jaren sterk achter op de binnenlandse vraag (3).

Hoewel Argentinië over voldoende voorraden beschikte, diende het land daardoor zelf olie te importeren. Dat leidde tot hogere prijzen voor de Argentijnse bevolking. Met de nationalisering wil de regering nu YPF de mogelijkheid geven om meer te investeren en de productie op te drijven. Meer olie van eigen bodem moet tot lagere prijzen voor de Argentijnen zelf leiden en de Argentijnse handelsbalans positief houden.

Geen uitzondering

Bovendien blijkt het in staatshanden houden van oliebedrijven niet meteen een revolutionaire daad van cryptocommunisten. Ondermeer in Saudi-Arabië, Mexico, Noorwegen en Canada zit oliesector stevig in staatshanden (4). Zelfs in deze neoliberale tijden opteren velen er voor deze belangrijke sector niet zomaar aan de grijpgrage handen van de privésector uit te leveren.

De reden hiervoor is eenvoudig. Het privatiseren van nationale rijkdommen of staatsondernemingen leidt niet vanzelfsprekend tot betere dienstverlening, betere producten of lagere prijzen. Van de privatisering van de drinkwatervoorziening in Bolivië over de goeddeels geprivatiseerde ziekteverzekering in de VSA tot pakweg de val van Fortis of de woekerprijzen van Electrabel, voorbeelden genoeg die illustreren dat het neoliberale verhaal niet zaligmakend is (5).

Zeker, de massale privatiseringen en het openbreken van markten overzee leidden de voorbije decennia tot onvoorstelbare winsten voor de Europese en Amerikaanse multinationals en financiële instelling. Maar er is ook een schaduwzijde. In vele gevallen bleken deze winsten communicerende vaten te verbergen. Hoge winsten correspondeerden met hogere prijzen, sociale bloedbaden en ander weinig fraais. Voor de bevolking ter plekke bleek her neoliberale utopia veelal een dystopia te zijn (6).

Neoliberalisme

Over het nut van een volledige nationalisering van sectoren zoals energie en of deze de energieproblemen van Argentinië kunnen oplossen kan men discussiëren (7). Veel zal hierbij afhangen hoe de Argentijnse staat zelf met het genationaliseerde YPF.

Eén ding is evenwel zeker. Met het nationaliseren van YPF in Argentinië en het elektriciteitsnet in Bolivië zetten beide landen een nieuwe stap in de strijd tegen het neoliberalisme. Nu het neoliberale verhaal niet blijkt te werken, wil men het over andere boeg gooien. Men kan daar weinig op tegen hebben. 

Voor de neoliberale economische elite echter is een dergelijke nationalisering natuurlijk de grootste nachtmerrie. Het betekent een inperking van de bewegingvrijheid voor de multinationals die de wereld afschuimen naar steeds hogere winsten. Het is een aanfluiting van het roofbouwkapitalisme van de afgelopen dertig jaar.

Vandaar de verklaring dat er stappen ondernomen zullen worden. Want zoals de afgelopen dertig jaar maar al te vaak gebleken is zijn diegenen die de vrijheid opeisen om te doen wat ze willen steeds diegenen die het eerst een ander diezelfde vrijheid willen ontzeggen. De geschiedenis herhaalt zich, eens te meer.

—————————–

Referenties:

(1) Metro, 08 mei 2012, De Gucht haalt uit naar protectionisme in Latijns-Amerika, op cit.
(2) Ibidem.
(3) Weisbrot, Mark, De critici van Argentinië hebben het weer mis, De Wereld Morgen, 20 april 2012, https://www.dewereldmorgen.be/artikels/2012/04/20/de-critici-van-argentinie-hebben-het-weer-mis
(4) Wikipedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Nationalization_of_oil_supplies
(5) Klein, Naomi, The Shock Doctrine – The Rise of Disaster Capitalism, Metorpolitan Books, New York, 2007, p. 244, US Census Bureau, Highlights 2010, http://www.census.gov/hhes/www/hlthins/data/incpovhlth/2010/highlights.html
(6) Voor een goed gedocumenteerd verslag van dertig jaar neoliberaal roofbouwkapitalisme, zie: Klein, Naomi, The Shock Doctrine – The Rise of Disaster Capitalism, Metorpolitan Books, New York, 2007
(7) De Wereld Morgen, 04 mei 2012, Argentijnse parlement keurt nationalisering YPF goed, https://www.dewereldmorgen.be/artikels/2012/05/04/argentijnse-parlement-keurt-nationalisering-ypf-goed