Op veertien februari stelde Republikeins senator Jon Kyl de Senate Bill 2109 Navajo-Hopi Little Colorado River Water Rights Settlement Act of 2012 voor aan een commissie in de Amerikaanse Senaat. Kyl (Arizona) introduceerde het wetsvoorstel na overleg met de betrokken partijen en steun van John McCain. Hopi voorzitter LeRoy Shingoitewa en Navajo President Ben Shelly hadden reeds hun principieel akkoord gegeven, zonder grondige discussie met hun achterban. Het wetsvoorstel en bijhorende Settlement Agreement, dading, vraagt aan de Hopi en de Navajo het afzien van hun voorrangsrechten op water. In ruil zouden een handvol gemeenschappen toegang tot drinkbaar water en de benodigde infrastructuur krijgen. Watergebruikers tot in Californië zouden hier baat bij hebben, de zuidwestelijke Verenigde Staten kampen al jaren met watertekorten. Basisorganisaties zijn volop aan het informeren en mobiliseren.

De Navajo en Hopi hadden voor het eerst contact met Spaanse conquistadores in de 16e eeuw, maar echt een vaste voet aan de grond krijgen konden de conquistadores niet, zeker bij de Hopi niet. Onder de Mexicaanse republiek en later het door Manifest Destiny-discours werden inheemse volkeren in de zuidwestelijke Verenigde Staten – niet zonder slag of stoot – verdreven en op de meest uiteenlopende wijzen mishandeld. De Hopi (Uto-Azteekse taalfamilie) en de Navajo (Na-Dené taalfamilie) wonen vandaag grotendeels in twee reservaten, die samen zo’n 77.000 km² omspannen waar 170.000 Navajo en 6.000 Hopi wonen. De Navajo Natie is het grootste indiaanse reservaat en omvat delen van Arizona, New Mexico en Utah. Op hun territorium hebben beide volkeren een beperkte vorm van zelfbestuur. Zoals de meeste Native Americans, proberen de Hopi en Navajo een manier te vinden om te leven tussen hun cultuur en de meerderheidssamenleving, met alle problemen van dien.

Een derde of meer van de bevolking op beide reservaten heeft geen stromend water. Beide groepen hebben het recht om het water op hun territoria te gebruiken. Door gebrekkige infrastructuur kunnen zij veel van het water waar zij aanspraak op maken niet benuttigen, velen nuttigen letterlijk het water dat ze kunnen dragen. Door zware mijnbouw is bovendien veel van het water ook vervuild en schaadt het de gezondheid van de gebruikers. Het wetsvoorstel wil de inheemse claims ‘oplossen’ en vraagt aan beide groepen om afstand te doen van hun waterrechten. De Navajo zouden behouden

• het recht op het onbegrensd gebruik van twee aquifers en van de Little Colorado Rivier,
• de mogelijkheid om het bouwen van reservoirs te verbieden binnen het bassin, en
• de mogelijkheid om irrigatie te beperken voor derden.

Kyl en McCain in Tuba City

Bij het afstaan van hun waterrechten zouden, naast de westelijke delen bij de Little Colorado rivier, ook oostelijke delen van het Navajo reservaat toegang tot drinkbaar water kunnen krijgen, een bijzonder aantrekkelijke toegift voor de arme huishoudens. Kyl en McCain gingen op 5 april naar Tuba City om de Navajo en Hopi leiders (die reeds na hun principieel akkoord moesten terugkrabbelen wegens verzet van hun achterban) aan te zetten het wetsvoorstel te ondersteunen. Vernon Masayesva, oud Hopi voorzitter en waterrechtenactivist, werd toegang tot de vergadering ontzegd en tegen de grond geslagen. Toen Navajo President Ben Shelly na de meeting (achter gesloten deuren) de menigte wilde toespreken, werd hij uitgejoeld. Deze geheimhouding heeft heel wat gemeenschappen achterdochtig gemaakt.

De Hopi en Navajo leiders hebben een aantal vergaderingen belegd om met hun respectievelijke gemeenschappen te overleggen over het wetsvoorstel. Louise Bennaly, Navajo, vond dat de voorgestelde bijeenkomsten voor de Navajo te weinig waren voor hun uitgestrekte gebieden, om de meer dan honderd hoofdstukken van het voorstel te analyseren en aan de ouderen uit te leggen, die vaak het Engels onmachtig zijn. Het wetsvoorstel heeft de expliciete toestemming van de gemeenschappen nodig.

Op blogs en in locale kranten lijkt de stemming veeleer negatief. De beloftes van Kyl en McCain zijn hol, klinkt het. Er zou onvoldoende duiding zijn bij het wetsvoorstel, deels gezien omdat Hopi en Navajo nu niet voldoende op de hoogte zijn van hun rechten. Het toestemmen met de wet zou irrigatielandbouw en projecten voor waterinstandhouding onmogelijk maken voor de Navajo en Hopi. Dit zou hun landbouwmogelijkheden beperken. Bovendien zouden de gemeenschappen jaarlijks – zonder enige vorm van compensatie – miljoenen kubieke meter water aan het Navajo Generating Station (waartoe Peabody Coal Mining Company en Salt River Project behoren) moeten afstaan. Het wetsvoorstel geeft de mogelijkheid om bepaalde huurovereenkomsten (met bovengenoemde bedrijven) te herzien zonder Navajo of Hopi inbreng of aandacht voor mogelijke schadelijke gevolgen voor de volksgezondheid of watervoorziening.

Lessons learned?

In het verleden werd de Navajo watervoorziening ernstig geschaad door uranium- en steenkoolontginning. Op sommige plaatsen is de straling nog steeds bijzonder hoog, mede omdat men in de vroege dagen van het uraniumontginning de schadelijke gevolgen onderschatte. Stralingsziekte en andere aandoeningen onder de Navajo arbeiders waren vanaf de jaren vijftig erg courant. Het aantal kankers, tot voor kort bij de Navajo onbekend, komt nu tot ver boven het Amerikaanse gemiddelde. De Amerikaanse overheid stelde in 1990 een schadevergoedingsprogramma op. Het nieuwe wetsvoorstel zou de legale bescherming om dergelijke rampen te verhinderen ondermijnen. De invloed van energie- en mijnbouwbedrijven is erg voelbaar in het wetsvoorstel.

Het federale Bureau of Reclamation zou de projecten uitvoeren die watervoorziening voor de Hopi en Navajo zou moeten garanderen. Echter, nadat de bedragen en het eigendomsrecht aan de Navajo en Hopi zouden zijn overhandigd, zou de federale overheid worden ontheft van de verplichting om voor de ingreep, onderhoud, of vervangingskosten in te staan. Volgens de Navajo Post zouden deze projecten rond de 220 miljoen dollar kosten. Jon Kyl is overigens een fervent voorvechter van dergelijke contracten voor waterinfrastructuur. Zo onderhandelde hij in zijn politieke carrière met de Apache White Mountain Tribe, Fort McDowell Indian Community, en Zuni Indian Tribe soortgelijke regelingen.

Kyl argumenteerde dat zonder het afstaan van de waterrechten de betrokken partijen veel geld en tijd zouden verliezen en er een lange onzekerheid over watervoorziening zou bestaan. S.B. 2109 zou watergebruikers (gemeentes, boeren en ranchers) van Arizona, delen van Nevada en zuidelijk Californië ten goede komen. Het wetsvoorstel zou tevens de basis vormen voor toekomstige onderhandelingen over de waterrechten op de Colorado rivier. Ben Shelly probeerde op 17 april de gemoederen te bedaren door te stellen: “Ja, afzien van waterrechten kan beangstigend zijn, maar we moeten eerst nadenken over het alternatief, namelijk geen dading, wat inhoud dat een state court voor ons zal beslissen. In de dading krijgen we onbeperkt watergebruik van de Little Colorade rivier en C-Aquifer. In een state court beslissing zou dit niet noodzakelijk het geval zijn.”

Het cultureel belang van water

Een handvol Hopi doen nog steeds aan dry farming, een oude landbouwmethode die weinig water vraagt, gezien het gebrek ervan in hun gebieden. In het verleden zagen blanke boeren zich verplicht het gebied te verlaten, door de onvoorspelbare regenval en de moeilijke irrigatiemogelijkheden. Juist omwille van de schaarste aan water, krijgt water een bijzondere plaats in Hopi en Navajo cultuur. Water betekent leven, vele Navajo en Hopi zien het als de basis van hun soevereiniteit. Landbouw is voor de Hopi een levensstijl, het is zó belangrijk dat de ceremoniële cyclus er helemaal door wordt beheerst en het culturele gebeuren bepaald. Het afnemen van hun waterrechten, zo stellen Hopi activisten, zou het einde van hun cultuur betekenen.

Het wetsvoorstel ontkent het economisch en cultureel belang van water voor de Hopi en Navajo en zet hun waterzekerheid op de helling. Eind april trachten de Hopi en Navajo basisorganisaties om hun achterban zo goed mogelijk te informeren. S.B. 2109 kan niet zonder de expliciete toestemming van Hopi en Navajo gemeenschappen doorgedrukt worden. Zoals het er nu voorstaat, lijkt een meerderheid van de gemeenschappen het voorstel niet te willen steunen.

Zie ook:
http://indiancountrytodaymedianetwork.com
http://www.hopi-nsn.gov/
http://beyondthemesas.com/
http://www.nativenewsnetwork.com/
http://www.navajohopiobserver.com/