Al op 7 maart 2012 voerde vakbondskoepel COSATU protestacties tegen de geplande invoering van de e-tolheffing in Johannesburg (foto: Mail & Guardian)
Nieuws, Afrika, Economie, Politiek, Corruptie, Zuid-Afrika, Mobiliteit, ANC, Jacob Zuma, Privatiseringen, Algemene staking, Vakbondsacties, Autosnelwegen, Gauteng, Democratic Alliance (DA), Johannesburg, Neoliberaal beleid, Black economic empowerment, Analyse, COSATU, Tolheffing, Zwelinzima Vavi, SANRAL, George Mahlalela, Gauteng Freeway Improvement Project, SACP, Kapsch TrafficCom, Opposition to Urban Tolling Alliance (OUTA), E-tag, E-tolling -

Protest tegen tolheffing legt breuklijnen bloot tussen ANC en vakbond

De Zuid-Afrikaanse vakbondskoepel COSATU heeft donderdagavond de aangekondigde algemene staking van maandag opgeschort. Eerder riep COSATU zijn twee miljoen leden op om de 'mother of all protests' van start te laten gaan tegen de geplande invoering op 30 april van tolheffing op snelwegen rond Johannesburg. De vakbond ligt al enige tijd op ramkoers met de ANC-regering van Jacob Zuma.

vrijdag 27 april 2012 20:40
Spread the love

Op maandag 30 april zouden op 185 kilometer snelwegen (de N1, N3, N12 en R21) van de provincie Gauteng, het industriële hart van Zuid-Afrika rond de metropool Johannesburg, een elektronische tolheffing worden ingevoerd. Zo was door de regering-Zuma beslist in het kader van de privatisering van een deel van het wegennet. Via het aantrekken van extra privéfinanciering zou dat het groeiende mobiliteitsprobleem helpen oplossen.

Deze zeer onpopulaire maatregel (bekend onder de afkorting GFIP: Gauteng Freeway Improvement Project) lokte een storm van protest uit en was onder meer daardoor al enkele keren uitgesteld. Zo was de algemene staking van 7 maart van dit jaar ook gericht tegen deze plannen.

Om de druk op de regering nog op te voeren, had de vakbondskoepel COSATU haar leden opgeroepen tot nieuwe acties. Maandag zou een algemene staking worden gehouden en een hele reeks blokkades en protestacties werden aangekondigd voor maandag en dinsdag 1 mei.

Het georganiseerde verzet van de civiele samenleving, verenigd in de Opposition to Urban Tolling Alliance (OUTA), had ook al een kort geding aangespannen voor de hoogste rechtbank van North Gauteng in Tshwane (Pretoria) om de invoering van de tolheffing alsnog via juridische weg te laten opschorten. Die uitspraak wordt in de loop van zaterdag verwacht, maar is nu wel wat achterhaald.

Ultiem overleg blaast staking af

Want na een ultiem overleg donderdagavond in Johannesburg tussen de ANC-leiding, COSATU en de Zuid-Afrikaanse Communistische Partij (SACP), de drie belangrijkste partners in de alliantie die het historische ANC vormt, kwam het verrassende bericht dat zowel het ANC als COSATU aan de regering-Zuma vragen om de invoering van de tolheffing met minstens een maand op te schorten.

Dat moet alle betrokkenen de tijd geven om opnieuw overleg te plegen, alternatieven uit te werken en vooral tijd te winnen. De aangekondigde staking gaat niet door, de andere protestacties en blokkades van wegen wel.

De aankondiging van het uitstel werd bevestigd door directeur-generaal George Mahlalela van SANRAL, het overheidsagentschap dat het Zuid-Afrikaanse wegennet beheert, enkele uren nadat het ANC en COSATU beslisten dat ze de overheid een maand uitstel zouden vragen. Volgens SANRAL, in een officiële verklaring op donderdagavond, was het uitstel noodzakelijk om “regels af te ronden en administratieve zaken voor het publiek en alle belanghebbenden uit te klaren”.

E-tolling zou gebruikers misleiden

Maandag nog had oppositiepartij Democratic Alliance (DA) scherpe kritiek geleverd op de totale onduidelijkheid van de gehanteerde toltarieven. De DA verweet het agentschap dat het bewust de gebruikers misleidt door alleen de meest gunstige tarieven te afficheren. Die gelden allen voor geregistreerde gebruikers die over een elektronische account (e-tag) beschikken.

Zij zouden slechts 0,30 rand/km betalen, alle andere gebruikers moeten 1,75 rand/km tol neertellen voor het gebruik van de drukste autosnelwegen. Vooral de talrijke pendelaars die dagelijks gebruik moeten maken van deze overvolle wegen om van en naar het werk te gaan, vonden deze tarieven “een aanslag op de rechten van gewone mensen ten gunste van enkele privébedrijven”.

Het tolproject waarvan de kosten al op 20 miljard rand (ongeveer 2 miljard euro) worden geschat, wordt uitgevoerd om de kwaliteit van het wegennet in Gauteng op te krikken en de verkeerscongestie tegen te gaan. Pendelaars zijn de voorbije maanden aangemoedigd om een ??e-tag aan te vragen. Een half miljoen accounts zouden al bij SANRAL geregistreerd zijn en de tolpoortjes werden geïnstalleerd door het Oostenrijkse privébedrijf dat de concessie in de wacht heeft gesleept.

Elke keer een voertuig een tolportaal op de snelweg passeert, registreert het systeem. Auto’s zonder e-tags zullen op basis van hun kentekenplaat tegen een hoger tarief worden gefactureerd voor het gebruik van de snelwegen. Wie aan het systeem probeert te ontsnappen, kan rekenen op een fikse boete. SANRAL gaat ervan uit dat tot één miljoen wagens per dag de tolpoortjes zullen voorbijrijden.

Dreigende taal van de privépartners

Regeringswoordvoerder Jimmy Manyi zei vorige week donderdag dat de regering de financiële impact van de tolheffing zou beperken tot het absoluut minimum voor de consument. “Als de overheid geen extra inkomsten heft via een systeem van e-tolling, moeten de nationale gezondheidszorg en de onderwijsprogramma’s worden teruggeschroefd”, waarschuwde hij. “Als mensen hun verzet uiten via democratische kanalen en de rechtsstaat respecteren, is er geen probleem.”

Nazir Ali van SANRAL voegde eraan toe dat naast de “massale financiële last voor de belastingbetaler het schrappen van de tolheffing liefst 1.200 banen zou kosten en dat internationale kredietrating van Zuid-Afrika zou worden bedreigd.” De privépartners in het project hebben al met schadeclaims gedreigd als de regering-Zuma zou toegeven aan de protesten.

COSATU en OUTA verwierpen die opmerkingen als pogingen om mensen bang te maken. COSTATU raadde haar leden daarom aan vooral geen registratie aan te vragen en het hele systeem te boycotten in wat de vakbond de ‘moeder van alle protesten’ noemde.

People power tegen brutale aanval op levensstandaard pendelaars

COSATU-woordvoerder Patrick Craven zei dat “de druk van de massa de regering wel zou dwingen om op haar beslissing terug te komen. People power kon het voorbije jaar dictaturen in Noord-Afrika ten val brengen, dan kan massaal protest ervoor zorgen dat deze brutale aanval op onze levensstandaard wordt gestopt”.

OUTA berekende dat de tolheffing tot 102 miljard rand over 20 jaar gespreid zou opbrengen, terwijl in dezelfde periode er maar een investering van 32 miljard rand nodig zou zijn om de verkeersinfrastructuur up-to-date te houden. “70 miljard rand wordt dus verspild om een inefficiënte administratie recht te houden en vooral om de zakken van de privépartners in dit neoliberale project te vullen”.

Het elektronische tolsysteem werd na een betwiste openbare aanbesteding toegekend aan het Oostenrijkse bedrijf Kapsch TrafficCom en aan een bedrijf van ‘black economic empowerment’ in handen van Matemeku TMT. Kapsch TrafficCom heeft 65 procent van de aandelen in handen en TMT de overblijvende 35 procent. Zij werken bij de exploitatie nauw samen met SANRAL.

Zowel het ANC als COSATU toonden zich donderdagavond tevreden met het bereikte akkoord dat leidde tot uitstel van de tolheffing en de opschorting van de geplande staking. “Dit zal de regering de kans geven om alternatieve financieringsmethoden te verkennen”, zei COSATU-secretaris-generaal Zwelinzima Vavi. Hij voegde eraan toe “dat het gehele centraal comité van de vakbond verenigd is tegen de tolheffing”.

Vavi zei dat de geplande blokkades van vier tolpoorten in Middelburg, Nkomazi en Mpumulanga, zouden plaatsvinden zoals voorzien. Op dinsdag 1 mei wordt in Kaapstad een protestmars gehouden van het Good Hope Centre naar de Kaapse Kamer van Koophandel.

Felle machtsstrijd in aanloop ANC-congres van december

Voor Zuid-Afrikaanse politieke analisten is het duidelijk dat er een felle machtsstrijd woedt tussen de diverse fracties van de partij, de regio’s, de beweging en de vakbondskoepel. De fracties proberen elkaar de schuld te geven voor de gebrekkige uitvoering van de tolheffing en het financieel willen profiteren van het project.

In juni houdt het ANC een beleidsbepalende conferentie en in december moet een nieuwe partijleiding worden gekozen op het congres van Mangaung. De positie van partijleider en president Jacob Zuma wordt daarbij steeds openlijker in vraag gesteld. ANC-afgevaardigden uit de provincie Gauteng zouden onlangs verklaard hebben “dat de huidige leiding onder Zuma de ergste is sinds de oprichting van het ANC in 1912”.

“We willen niet langer dat kameraden alleen maar zichzelf verrijken”

Een leider van de communistische partij (SACP) verklaarde donderdag zelfs dat “achter dit tolproject dezelfde persoonlijkheden en belangen schuilgaan als bij het prestigeproject van de Gautrain. Een grondig onderzoek moet worden ingesteld om na te gaan of er sprake is van een opzettelijke poging om de staat te misbruiken voor de particuliere belangen van enkelen”. “We willen niet langer dat kameraden alleen maar zichzelf verrijken. Dit dossier moet een voorbeeld zijn”, zei de SACP-leider, die anoniem wou blijven in de Zuid-Afrikaanse pers.

Bovendien viel dinsdag 24 april de definitieve uitspraak van het disciplinair comité van de partij in de al sinds augustus 2011 aanslepende zaak-Julius Malema: de controversiële, maar immens populaire ANC-jeugdleider (ANCYL) blijft ook in beroep uitgesloten uit de partij wegens herhaaldelijke en zware overtredingen van de partijregels. Voor de eenheid in de honderdjarige bevrijdingsbeweging ANC zijn het beslist harde tijden, al zal daarvan op de komende 1 mei-vieringen waarschijnlijk niet veel te merken zijn.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!