De 99 procent mag zich eens vrolijk uitleven om zo de 1 procent duidelijk te maken dat wij met veel zijn, dat we helemaal niet bang zijn en dat wij hun hebberigheid, egoïsme en koopsnobisme op zijn zachts gezegd toch wel ‘uncool’ en ook heel asociaal vinden.
Momenteel stuurt Adbusters – dat ook een heel cool, geëngageerd en kritisch tijdschrift uitgeeft – een briefing van de actie rond, onder meer met de vraag om uw mening hierover met hen te delen: vind je de actie een goed idee? Hoe pakken we dit aan? Misschien moeten we deze denkoefening op DeWereldMorgen.be ook eens te maken: hoe zou zo een actie er bij ons uit zien? Verzamelen aan het Vlaams Parlement, de NAVO in Brussel, … ? Tips zijn welkom.
Niet onbelangrijk: deze lachdag past in een ruimere strategie om de heersende onverschilligheid, het cynisme en defaitisme te doorbreken en mensen te tonen dat protest loont, dat zij niet moeten blijven hangen in hun ongenoegen en dat een sociale en ethische samenleving weldegelijk mogelijk is.
In sneltempo groeit er immers wereldwijd een nieuw gemeenschappelijk draagvlak dat de onrechtvaardigheid van onder andere de bankencrisis actief, grondig en collectief wil bestrijden. Minstens twee factoren zijn daarbij van belang: er op toezien dat de reguliere media de acties oppikken én dat die media deze acties niet onmiddellijk als iets crimineels of gewelddadigs aan de kant zetten.
De Occupy-beweging verandert regelmatig van strategie om het protest fris en effectief te houden. Het grootmoedige pacifisme van Occupy Wall Street (OWS), dat al snel beantwoord werd met knuppels en pepper spray van de politie, demonstreerde hoe onverdraagzaam en agressief de autoriteiten er zijn, en dus hoe hol de gecultiveerde ideologie van ‘vrijheid’ in wezen is.
De actie werd daardoor een dubbel succes met een buitengewoon wervende groepsdynamiek: de publieke opinie zag dat er veel mensen vinden dat het dringend anders moet en dat de gevestigde machtsdragers het morele gelijk absoluut niet aan hun kant hebben.
Dankzij het politiegeweld slaagde de Occupy-beweging er in om de media black-out te doorbreken. Nadat de politie van New York op 1 oktober 2011 een 700-tal betogers op paramilitaire wijze oppakte op de Brooklyn Brigde, kreeg de actie, die al maanden voordien aangekondigd was op allerlei alternatieve media, maar totaal genegeerd werd door de reguliere media, voluit de wind in de zeilen: duizenden vreedzame Occypiers daagden op in Zuccotti Park, en later een veelvoud ervan in 95 steden verspreid over 85 landen.
Nadien werd het doel van de actie – het ter discussie stellen van de noodzakelijke hervorming van het financiële bestel, meer bepaald het terugschroeven van de deregulering, het vervolgen van de fraudeurs die de crisis veroorzaakten, het limiteren van de speculatie – geconcretiseerd in één eis: de 1% Robin Hood Tax (bij ons bekend als: de miljardairstaks).
Naast OWS, dat momenteel op een laag pitje overwintert om vanaf 1 mei weer op volle kracht te gaan, volgden een nieuwe reeks gerichte acties zoals het protest tegen de bijeenkomst van de G8 (#occupyCHICAGO), het protest tegen eventuele aanval op Iran (#occupyAIPAC).
Opmerkelijk is dat de actie OccupyChicago al een succes is voor ze plaats vond: uit vrees voor de acties besliste de regering-Obama om de G8 niet in Chicago, maar in het superbeveiligde Camp David te laten plaatsvinden (zie: Surprise G8 Backdown).
Het feit dat het machtigste clubje op aarde zich uit schrik moet terugtrekken achter gesloten deuren illustreert dat hun legitimiteit als ‘vertegenwoordigers van het volk’ in vrije val is. Het protest verhuist mee en ontdubbelt zich: zowel in Chicago als rond Camp David (zie: #occupyCAMPDAVID) zullen activisten hun tentjes zetten, en gaan ze meedaoen aan de collectieve lachbui op 18 mei. De autoriteiten bereiden zich intussen voor op de confrontatie (zie: Police Try To Intimidate Occupy).
Het idee van het lachprotest past tevens in het kader van een politieke strijd voor meningsuiting die momenteel in de VS volop aan de gang is. De Occupy-beweging voerde intussen namelijk ook allerhande kleine acties uit, zoals het ‘participeren’ aan de publieke optredens van neoliberale politici met zogenaamde Mic checks of truth: het aanvullen van de speech met een tegenverhaal of de vermelding van enkele krasse feiten. Om deze ‘stoorzenders’ te kunnen bestrijden, is de overheid aan een ‘lawfare’, een juridische oorlog, begonnen (zie: America’s Authoritarian Turn).
Op 9 maart tekende Obama de omstreden autoritaire H.R. 347-wet die onder meer verbaal protest bij een politieke bijeenkomst verbiedt, op risico van 1 jaar gevangenisstraf. Ook het betreden van een gebouw met een spandoek is strafbaar als daar een persoon met een officiële functie, of iemand die beschermd wordt door de secret service, aanwezig is of zal zijn! Het enige dat je in een dergelijk ‘vrij’ land nog kan doen, is lachen. Zonder zure lach, omdat het eigenlijk allemaal zo lachwekkend is en vooral omdat het blijkbaar nog de enige toegelaten overlevingsstrategie is.
Tot slot, een lachactie heeft natuurlijk ook het voordeel dat zij die een kritische mening hebben niet nog maar eens geneutraliseerd worden als zogezegde gecrispeerde ruziemakers, doemdenkers of pessimisten. Niet toevallig roepen heel wat marketeers van het neoliberalisme ons op om positief te denken, wat dat ook mag betekenen en ook al is de toestand onmiskenbaar dramatisch.
Ze willen ons een opgefokt optimisme aanpraten opdat we gedwee zouden toekijken hoe de sociaaldemocratische samenleving die de voorbije decennia zo moeizaam werd opgebouwd, in een sneltreinvaart wordt afgebroken in het belang van de groei en de winst.
Een ernstige, dissidente stem wordt in onze spektakelcultuur het makkelijkst het zwijgen opgelegd door de muziek van het consumptiefeestje wat harder te zetten en iedereen met gespeelde vrolijkheid te verzoeken om niet zo serieus of moeilijk te doen. Doe toch niet zo zuur! Koop The World book of Happiness dat Herman Van Rompuy zo enthousiast als nieuwscadeau aan heel wat wereldleiders ronddeelde. Enzovoort.
Met een lachactie recupereert de Occupy-beweging de spreidstand aan extase en joligheid waar de reclame ons continu en overal, maar weliswaar gratis mee terroriseert en tegelijk kan deze actie zich inschrijven in een lange traditie van politieke satire (Kynisme, Tijl Uilenspiegel, stand-upcomedy, etc.).
Het Guy Fawkes-masker – het beeld van de actie – is nu al een uitgesproken symbool van bewustwording en emancipatie. Laten we er dus allen eens een stevig bij proesten, giechelen of gieren. Onder meer omdat ook de tegenstem optimistisch en hoopvol gestemd is omdat ze blijkbaar zelfs met een lachje al impact kan hebben.
Het onderbouwde betoog en de straffe argumenten kent de 1 procent al, dat gesprek gaan ze dus angstvallig uit de weg. Kortom: Google even naar een lachband en zet die op repeat via uw vernuftige mobiel, zet uw breedste glimlach op of laat u eens goed gaan op straat, onder vrienden of op het werk.
Oefen ondertussen alvast wat zodat je op een of andere flash mob op 18 mei helemaal voluit kan gaan. Of zoals het bij Adbusters zeggen: “vlieg als een vlinder, steek als een bij”. Haha! Hihi!
Robrecht Vanderbeeken
Robrecht Vanderbeeken is filosoof. Momenteel is hij als postdoc verbonden aan de School of Arts Gent. Hij schrijft over kunst, wetenschap en filosofie.
