Het grootste deel van die emissierechten (85 procent) krijgen ze wel nog gratis. Toch verzetten luchtvaartbedrijven en landen zoals de VS, Rusland en China zich heftig tegen de maatregel. Dat komt niet alleen doordat een tot voor kort vrijgestelde sector nu moet betalen voor haar vervuiling, maar ook omdat die landen de regeling zien als een inbreuk op hun soevereiniteit. Hoewel het Europees Hof deze laatste claim weerlegde, hadden verschillende landen verzamelen geblazen in Rusland om de druk op de EU op te voeren.

Na afloop van de meeting verklaarde de Russische vice-minister van transport dat elk land uit een lijst van mogelijke vergeldingsmaatregelen de meest geschikte zou kiezen. In de slotverklaring zeggen de 23 landen dat ze vinden dat de emissierechten leiden tot ‘een verstoring van de marktwerking’ en tot ‘oneerlijke concurrentie’. Ze vinden dat de verplichting om emissierechten voor te leggen niet mag gelden voor luchtvaartmaatschappijen die buiten de EU zijn geregistreerd.

De lijst telt 9 mogelijke vergeldingsmaatregelen. Daaronder nieuwe wetgeving die het zou verbieden om deel te nemen aan het Europees Emissie Handelssysteem, een mogelijke klacht bij de Wereldhandelsorganisatie of het opleggen van bijkomende heffingen aan Europese luchtvaartmaatschappijen. Eerder had Jos Delbeke van de Europese Commissie DG Climate al gereageerd. Hij zei dat Europa de wetgeving pas zou intrekken als de International Civil Aviation Organization (ICAO) een gelijkwaardige regeling uitwerkt.

De Commissie zal de komende maanden ongetwijfeld onder druk komen te staan van de Europese luchtvaartmaatschappijen. De inzet is groot: de inperking van broeikasgasemissies van luchtvaart en scheepvaart was bij internationale organen tot voor kort in slechte handen omdat de achterlopers er het tempo bepalen.

De broeikasgasemissies van de luchtvaart stijgen snel: de emissies van de Europese luchtvaart zijn in 20 jaar tijd verdubbeld. Tegen 2020 zouden de globale emissies van de luchtvaartsector opnieuw 70 procent hoger liggen in vergelijking met 2005, zelfs met jaarlijkse efficiënteverbeteringen van 2 procent. Tegen 2050 zou die vervuiling zelfs verzevenvoudigen. Die stijgende emissies dreigen andere inspanningen teniet te doen, waardoor de aarde met meer dan 2 graden opwarmt deze eeuw. Eén passagier stoot volgens berekeningen van Ecolife tussen de 200 en 700 gram CO2 per kilometer uit, al naargelang het soort vlucht en de vliegtuigklasse. Ter vergelijking: een auto die nu op de markt komt stoot gemiddeld 133 gram CO2 per km uit.

Opname van de luchtvaart in het Europees Emissiehandelssysteem zal vliegtuigtickets niet eens veel duurder maken. De regeling komt in de praktijk neer op een heffing van 1,2 cent per liter kerosine. Dat is 40 maal minder dat de gemiddelde taks op benzine en diesel voor wegtransport in de EU. Een ticket voor een lange afstandvlucht zou ongeveer 10 euro duurder worden.

De emissies zullen door die lage heffing evenmin spectaculair terugvallen. Volgens een effectenstudie van de Commissie zal het slechts de emissiegroei van één jaar ongedaan maken. Om echt de gewenste effecten te hebben, is het nodig om ook BTW te heffen op internationale vliegtuigtickets en accijnzen op kerosine.

Mathias Bienstman

Mathias Bienstman werkt bij BBL – Bond Beter Leefmilieu.