De voormalige generaal Otto Pérez Molina, die sinds vorige maand president is, wil met het plan Hambre Cero (“Honger op nul”) de chronische ondervoeding bij kinderen tot vijf jaar fors terugdringen tegen het einde van zijn mandaat in 2016.

Hij kondigde het plan donderdag aan in de noordwestelijke gemeente San Juan Atitán, waar 91 procent van de bevolking chronisch ondervoed is.

Steun voor productie

“We willen geen herhaling van hulpprogramma’s omdat die op lange termijn niet duurzaam zijn”, zegt Rony Palacios van het Nationaal Netwerk voor de Verdediging van de Voedselsoevereiniteit in Guatemala.

Net zoals andere activisten en experts vraagt Palacios vooral steun voor voedselproductie. “We hebben sterke productiesystemen nodig met leningen en technologie voor kleine producenten, zodat hun rendement omhooggaat en ze niet alleen voldoende hebben voor hun eigen familie maar ook overschotten creëren”, zegt Palacios.

Begeleiding vanaf zwangerschap

Het plan Hambre Cero neemt elementen over uit gelijkaardige programma’s in Brazilië en Nicaragua. Zo worden moeders voortaan begeleid vanaf de zwangerschap totdat het kind twee jaar wordt; ze krijgen hulp en advies bij borstvoeding, hygiënemaatregelen en de consumptie van vitaminen en mineralen. Arme gezinnen krijgen maandelijks 28 euro op voorwaarde dat ze hun kinderen naar school sturen en regelmatig door een arts laten onderzoeken, een programma dat onder de vorige president, de sociaaldemocraat Álvaro Colom, in gang is gezet.

De regering schat dat het plan 260 miljoen euro gaat kosten. De financiering moeten van de besparingen en belastingen komen die het Congres donderdag heeft goedgekeurd. Die moeten dit jaar 117 miljoen euro opleveren, volgend jaar 418 miljoen euro en in 2014 438 miljoen euro.

Nadruk op exportmodel

De strijd tegen honger zou rekening moeten houden met de verliezen die het land lijdt door ondervoeding, zegt Jonathan Menkos van het Centraal-Amerikaans Instituut voor Fiscale Studies.

Een studie die het instituut samen met Unicef heeft gedaan, berekende dat Guatemala tien keer minder uitgeeft aan de ontwikkeling van elk kind dan andere Latijns-Amerikaanse landen. Beide instellingen pleiten voor een hogere investering in de strijd tegen ondervoeding, meer transparantie en een betere opvolging.

Maar een afdoend antwoord tegen armoede en ondervoeding heb je alleen als je de oorzaken aanpakt, zeggen sociale activisten. Oorzaken zijn onder meer het gebrek aan grond bij kleine boeren en de nadruk op een exportmodel, zegt Palacios.

Helft van kinderen is ondervoed

De helft van de kinderen in Guatemala is chronisch ondervoed, het hoogste percentage van Latijns-Amerika en een van de hoogste ter wereld, zegt Unicef. Bovendien leeft de helft van de bevolking in armoede en 17 procent in extreme  armoede.

Pas in 2005 kreeg de strijd tegen ondervoeding vorm, onder de rechtse regering van Oscar Berger, die het Nationaal Systeem voor Voedselzekerheid opzette. Zijn opvolger, Álvaro Colom, lanceerde het Programma  voor Sociale Cohesie, met de gezinssubsidies als grote uithangbord.