Het Verdrag van Tlatelolco is de informele naam voor het Verdrag voor het Verbod op Nucleaire Wapens in Latijns-Amerika en het Caraïbische Gebied.

“Ontwapening is nog steeds onze prioriteit”, zei Vera Machado, ondersecretaris voor politieke zaken van het Braziliaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. “Het is in het belang van kernwapenvrije landen om een garantie te krijgen dat landen die wel wapens hebben, die niet tegen hen zullen gebruiken of zullen dreigen ze te gebruiken.” 

De partijen van het verdrag verbieden het testen, gebruik, de ontwikkeling, de aankoop, opslag, inzet en elke vorm van bezit van nucleaire wapens.

Vreedzame doeleinden

Met het Verdrag van Tlatelolco kwam er in 1967 een Kernwapenvrije Zone (NWFZ), de eerste van vijf van dergelijke zones waar nu 114 landen in Latijns-Amerika, het Caraïbische gebied, Afrika, Centraal-Azië, Zuidoost-Azië en de Zuidelijke Pacific bij betrokken zijn.

Mexico was de drijvende kracht achter het Verdrag van Tlatelolco en daarmee een pionier op het gebied van nucleaire ontwapening in de regio. Het verdrag werd in april 1969 van kracht. Landen als Mexico, Argentinië en Brazilië gebruiken wel nucleair materiaal voor vreedzame doeleinden, zoals het opwekken van energie.

Tijdens de bijeenkomst werd onder meer gesproken over de mogelijkheid breder aandacht te vragen voor het Verdrag van Tlatelolco, het elimineren van voorraden splijtstof die verschillende landen nog bezitten, de doorvaart van kernonderzeeërs, radioactief afval in de regio en wereldwijde ontwapening.

Nonproliferatieverdrag

De Latijns-Amerikaanse Kernwapenvrije Zone is een goed voorbeeld voor het Midden-Oosten, zei Tibor Toth, secretaris van de voorbereidende commissie voor een Alomvattend Verbod op Kernproeven (CTBTO).

Het CTBTO is sinds 1996 open voor ondertekening. Het moet nog door acht landen geratificeerd worden om in werking te treden.

Met het Verdrag van Tlatelolco als startpunt willen Latijns-Amerika en het Caraïbische gebied zich voorbereiden op de reviewconferentie van het Nonproliferatieverdrag (NPT) dat sinds 1970 van kracht is. “Het is belangrijk dat onderhandelingen plaatsvinden in een opbouwende sfeer”, zegt Machado. “Om een Kernwapenvrije Zone in het Midden-Oosten te bereiken, zullen we zullen verder moeten kijken dan argumenten die constant herhaald worden.”

Israël, India en Pakistan hebben het NPT niet getekend, terwijl China, Israël, Egypte, Iran en de Verenigde Staten het CTBTO niet hebben geratificeerd.

“Transparantie, controle en ratificatie zijn belangrijk om deze zones goed te laten functioneren”, zei Toth. Kimiaki Kawai, programmadirecteur vredeszaken van Soka Gakkai International, een organisatie uit Tokio, wees erop dat de wereldwijde beweging tegen kernwapens sterker moet worden. “We hopen dat we de ervaringen met Kernwapenvrije Zones kunnen delen, vooral in Noordoost-Azië en het Midden-Oosten.”