Facebook is al lang geen studentikoze website meer zoals de film “The Social Network” ons sympathiek presenteerde. Achter de façade van de knullige nerd Mark Zuckerberg schuilt dezer dagen een hongerig marketingmonster.

Anno 2007 gebruikte ik Facebook om domme dingen te posten, zever, die dan door 28 echte vrienden gelezen werd. Nu heb ik zo’n 220 Facebookvrienden bijeen gesprokkeld, en hoewel ik hen netjes in mapjes kan klasseren, heeft het posten van een bericht veel weg van iets posten in een zwarte doos. Wie mijn bericht effectief te lezen krijgt en wat ermee gebeurt ontgaat me meer en meer. Niet enkel lezen de cafévrienden mee, maar ook collega’s, tantes, ex-liefjes en een resem ooit ontmoete passanten. Zij kunnen niet enkel mijn nieuwe berichtjes lezen, maar ook mijn verjaarde berichten van toentertijd. Met de nieuwe “timeline” profielen (die binnenkort verplichte kost worden), wordt het verleden zelfs nog toegankelijker.

Bovenstaande is slechts klein bier in vergelijking met de bezoekjes die je getrakteerd krijgt van verzekeringsagenten, belastingcontroleurs, marketeers, human resource managers, multinationals, onbekende applicatiebeheerders en iedereen waarvan je eigenlijk niet wil dat ze meeneuzen.

Het configureerbaar privacy-paneel dat Facebook aanbiedt is slechts een dunne pleister, want zelfs voor wie elke instelling kan terugvinden, wordt het gebruik ervan almaar omslachtiger. Facebook is bovendien niet te verlegen om geregeld eens een privacy-optie toe te voegen of te verwijderen zonder heldere communicatie. (opties die zelden ten dienste staan van de gebruiker, maar wel handig meegenomen zijn voor “derde partijen”)

En omdat heel internet zich tegenwoordig een Facebookprofiel heeft aangemeten, wordt je login ook gebruikt voor reacties op andere websites (vindbaar via Google) en op software die los van Facebook staat. Waarom Spotify bijvoorbeeld recht heeft op om het even welke data van Facebook is mij een raadsel. Toch zijn de twee naadloos in elkaar verweven.

In “The Social Network” ging de vertolker van Zuckerberg er prat op dat er geen reclame mocht geïntegreerd worden in de site omdat ze anders hun “cool” zouden verliezen. Een uitspraak die in fel contrast staat met de later ingevoerde “like” knop.
Wie bepaalde producten leuk vindt -en wie vindt geen bepaalde producten leuk?- die kan dat zeer gebruiksvriendelijk doorspelen aan Facebook. Als je Coca Cola aangeduimd hebt, is de kans groot dat bij je vrienden een reclame verschijnt waarin jij hen de frisdrank aanbeveelt zonder jouw medeweten. Facebook wil namelijk liefst jouw voorkeuren zo luid mogelijk door de gangen schallen; bij voorkeur met winstoogmerk.

De laatste jaren is er ook een leger ontstaan aan “social media experts” (titels in 100 varianten). Het komt erop neer dat bedrijven sites als Facebook inzetten om campagne te voeren en zo hopen om een hype te creëren die te lezen valt op krantensites – en in het beste geval het 7uur journaal haalt. Sommige bedrijven bedelen zelfs om je “like”. Er valt vanalles te winnen voor wie zijn naam wil verbinden met een bedrijf. Ahnja, een iPad weggeven is veel goedkoper dan een traditionele affichecampagne te financiëren. Waarmee ik niet wil zeggen dat met promotie voeren iets verkeerd is; je eigenste DeWereldMorgen maakt bijvoorbeeld ook van het medium gebruik om z’n woord te verspreiden. Het radertje knelt echter bij de vrijheid die je op zo’n site nog rest. Wie wil nog praat op een site verkopen als je weet dat de halve aardkloot meeleest? Als je weet dat elke voorkeur die je ingeeft gebruikt wordt als advertentie bij vrienden en vreemden?

Uiteindelijk zorgt die marketing-infiltratie ervoor dat het medium gedegradeerd wordt van een onschuldige vriendjessite naar een achterbakse speurhond met glinsterende Big Brother-ogen. Op Facebook heb jij het gedaan, en mag jij je uitlatingen uitleggen aan wie ze niet bedoeld waren. Het gevolg is dat Facebook steeds zakelijker wordt, de echte vriendschapsberichten uitsluitend privé naar elkaar verstuurd worden, en Facebook z’n “cool” langzaam verliest.

De beurs vindt dit alvast leuk.