De VN-Conferentie over Duurzame Ontwikkeling moet de belangrijkste topbijeenkomst van 2012 worden en vindt net als de historische Top van de Aarde uit 1992 in Rio de Janeiro plaats. Maar de mislukking die de laatste jaarlijkse VN-klimaatconferenties heeft gekenmerkt, dreigt nu ook voor Rio+20, zegt Cândido Grzybowski, directeur-generaal van het Braziliaans Instituut voor Sociale en Economische Analyse (Ibase) en een van de stichters van het Sociaal Wereldforum (WSF), de grootste bijeenkomst van burgerorganisaties ter wereld.
Als oorzaken voor een dreigende mislukking ziet hij de financieel-economische crisis, de vele verkiezingen dit jaar, onder meer in Frankrijk en de Verenigde Staten, en het zwakke mobiliserende vermogen van de Braziliaanse president Dilma Rousseff op het vlak van milieuthema’s.
Alleen forse druk van de burgerorganisaties, die tijdens de parallelle evenementen uit één mond moeten praten, kan de regeringen tot “duidelijker verbintenissen” aanzetten, zegt Grzybowski.
Een miljoen manifestanten
Deze week zijn vertegenwoordigers van sociale organisaties en bewegingen samen in het Braziliaanse Porto Alegre voor het Sociaal Thematisch Forum, een voorbereiding op Rio+20, die van 20 tot 22 juni plaatsvindt. Het gaat om een van de vele bijeenkomsten over specifieke thema’s die in Porto Alegre in even jaren plaatsvindt, in aanvulling op het Sociaal Wereldforum, dat in oneven jaren plaatsvindt.
Maar het WSF heeft aan kracht ingeboet en slaagt er niet meer in om voldoende te mobiliseren om van Rio+20 een succes te maken, zegt Eduardo Viola, hoogleraar van Universiteit van Brasilia, waar hij de gevolgen van de klimaatwijziging op de internationale betrekkingen analyseert.
Als je een miljoen manifestanten de straat op zou krijgen, “weinig waarschijnlijk maar niet onmogelijk”, dan zou dat Rio+20 een nieuw elan kunnen geven, zegt Viola. Hij sluit uit dat de nieuwe top een relevante mondiale impact zal hebben. Het zal een conferentie van “herhalingen” worden, met “vage” doestellingen, op een moment dat er “op internationaal vlak reusachtige impasses” zijn.
Top van de Volkeren
Het Braziliaans Forum van Ngo’s en Sociale Bewegingen voor Milieu en Ontwikkeling (FBOMS) overweegt om via het internet en sociale netwerken te mobiliseren voor manifestaties in de hele wereld. “Rio is van belang voor de hele wereld”, zegt Rubens Born van het FBOMS. Het Sociaal Thematisch Forum in Porto Alegre moet dit soort initiatieven helpen uitwerken, zegt Born. In Porto Alegre zijn onder meer vertegenwoordigers van de Spaanse indignado’s en de Amerikaanse Occupy-beweging aanwezig.
Tegelijk met Rio+20 zal de Top van de Volkeren plaatsvinden, van 15 tot 23 juni. Het thema is ‘sociale en milieurechtvaardigheid’, hetzelfde thema als het Sociaal Thematisch Forum deze maand. De doelstelling van de parallelle top is “een nieuwe manier van leven voor te stellen, op een solidaire manier, tegen de mercantilisering van de natuur en voor de bescherming van de gemeenschappelijke goederen”, zegt het Braziliaanse comité van ngo’s dat de Top van de Volkeren organiseert.
Chico Whitaker, een andere stichter van de Sociaal Wereldforum, heeft moeite met de naam van de parallelle top omdat die volgens hem uitgaat van een traditionele hiërarchische visie en voorbijgaat aan de horizontaliteit die sinds het begin van het Sociaal Wereldforum wordt verdedigd.
