De Washington Post citeerde deze week een anonieme bron bij de Amerikaanse veiligheidsdiensten die beweerde dat het doel van de Amerikaanse sancties tegen Iran is om het regime omver te werpen. Later rectificeerde de krant het verhaal en stelde dat de bron verkeerd geciteerd was en dat de regering Obama met de sancties “de onvrede onder het publiek wil vergroten om zo de regering onder druk te zetten het programma voor nucleaire wapens te stoppen.”

Gisteren (woensdag) werd in twee jaar tijd de vierde Iraanse kernwetenschapper, Mostafa Ahmadi Roshan, vermoord. Hij was plaatsvervangend directeur van de belangrijkste uraniumverrijkingsfabriek van Iran in Natanz.

De Iraanse regering beschuldigt Israël en de Verenigde Staten van de moord, die qua uitvoering lijkt op eerdere moorden. Bij de moord van gisteren plaatsten mannen op een motorfiets explosieven op de auto van Roshan, terwijl hij in Teheran reed.

Straat van Hormuz

De harde nieuwe retoriek en de moord komen op het moment spanningen steeds verder oplopen. In antwoord op de sancties dreigt Iran met afsluiting van de Straat van Hormuz en aanvallen op Amerikaanse schepen in de Perzische Golf. Deze week veroordeelde een rechtbank in Teheran een Iraanse Amerikaan ter dood voor spionage en Iran begon met de verrijking van uranium in een installatie bij Qom.

Iraanse experts zeggen dat met de moord deze week op Roshan de kans op een diplomatieke oplossing praktisch verkeken is en dat Iran er steeds meer van overtuigd zal raken dat de VS en zijn bondgenoten uit zijn op het omwerpen van het Iraanse regime.

“Iran is ervan overtuigd dat dat ons doel is”, zegt Paul Pillar, een CIA-veteraan en voormalig chef Midden-Oosten van de Nationale Inlichtingenraad, die de Amerikaanse president adviseert.  

Pillar verwijst naar retoriek van de Amerikaanse Republikeinse presidentskandidaten, waarvan er één, Newt Gringrich, expliciet oproept tot een verandering van regime. Anderen, behalve Ron Paul, zijn voor een aanval op Iran om te voorkomen dat het land kernwapens ontwikkelt.

Pillar suggereert dat de Amerikaanse regering zich laat beïnvloeden door de binnenlandse politiek en dat de regering-Obama in het jaar voor de presidentsverkiezingen wil laten zien dat zij een “stevig Iran-beleid” voert.

Officieel is het Amerikaanse beleid nog steeds gericht op een diplomatieke oplossing van de crisis.

Verrijking uranium

De minister van Buitenlandse Zaken, Hillary Clinton, riep Iran dinsdag op om weer in onderhandeling te gaan met de P5+1, de vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad en Duitsland. Ze deed dit naar aanleiding van het nieuws dat Iran is begonnen met de verrijking van uranium in de Fordow-faciliteit bij Qom.

“Wij bevestigen nog eens dat het ons doel blijft om te komen tot een alomvattende, onderhandelde oplossing die het vertrouwen herstelt in het exclusief vreedzame karakter van het Iraanse nucleaire programma, terwijl het Iraanse recht op vreedzaam gebruik van nucleaire energie gerespecteerd wordt in overeenstemming met de verplichtingen onder het Nonproliferatieverdrag”, zei Clinton.
 
Elders op het ministerie van Buitenlandse Zaken klinkt echter andere taal. In de afgelopen week wezen functionarissen van het ministerie er minstens twee keer op dat het doel van de VS en de sancties is om “de strop aan te trekken” rond de Iraanse regering.

Victoria Nuland gebruikte die woorden tijdens een reguliere persconferentie op 5 januari en de ondersecretaris voor Burgerlijke Veiligheid, Democratie en Mensenrechten, Mario Otero, gebruikte de woorden op 6 januari tijdens een bijeenkomst van de Council on Foreign Relations in Washington.

Slordig

Greg Thielmann, nucleair expert bij de Arms Control Association en voormalig veiligheidsanalist bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, noemt de uitspraken “niet weloverwogen.”
 
“Ik ben er niet van overtuigd dat de Amerikaans houding veranderd is en dit is een voorbeeld van hoe slordig en onnadenkend wij zijn”, zei hij.

Hoewel een regimeverandering wellicht geen expliciet doel is, zouden velen graag zien dat Iran zijn nucleaire programma beperkt, de mensenrechtensituatie verbetert en stopt met de steun aan militante groepen in de regio.

“We hopen dat de sancties de kosten opdrijven voor Iran, het regime kwetsbaarder maken en ruimte creëren zodat er iets beters kan ontstaan”, zegt Alli Reza Nader, een Iran-expert bij de Rand Corporation. “Op de lange termijn is dat mogelijk, maar ik betwijfel of de Verenigde Staten daar veel aan kunnen bijdragen. We kunnen het regime verzwakken, maar we hebben niet de kracht het omver te werpen.”