Oog van het kwaad (foto: briansuda)
Nieuws, Samenleving, Dood, Column, Goed en kwaad -

Kwade kicks

Als kind hoorde ik het vanaf de preekstoel donderen: dat de dood onaangekondigd zou komen ‘als een dief in de nacht’, en dat de duivel, mijn vijand, rondsloop als een brullende leeuw, ‘zoekende wie hij zal verslinden’... Met de daver op het lijf lag ik in mijn bed te wachten op schreeuwende moordende dieven - duivel en dood werden één.

maandag 9 januari 2012 16:41
Spread the love

Vele jaren later dacht ik daaraan terug toen ik door de grote bluesman Howlin’ Wolf over duistere jaloezie hoorde zingen in ‘Evil

If you’re a long way from home,
Can’t sleep at night,
Grab your telephone,
Something just ain’t right.

That’s evil,
Evil is goin’ on wrong.
I am warnin’ ya brother,
You better watch your happy home.

Prachtige song, maar hij hield me niet wakker, en later deden islamistische terroristen dat evenmin. Nochtans ben ik gauw genoeg bang, maar vaak heeft wantrouwen tegenover de boodschappers de overhand: wie ons angst wil aanjagen, heeft daar waarschijnlijk zelf belang bij.

Bangmakerij

De Standaard berichtte in zijn editie van oudejaarsdag 2011 over ‘apocalypsindustrie’ en ‘doemscenario’s’, kritisch natuurlijk! Een redacteur legde uit ‘waarom het einde van de wereld een sprookje is’, en wees erop dat links evenzeer aan bangmakerij doet als rechts, objectief natuurlijk!

Stel dat het waar is, dat laatste, dan betekent dat nog niet per se dat de enen evenzeer ongelijk hebben als de anderen, maar soit, ook ‘linkse’ bangmakerij moeten we mijden. In de plaats daarvan moet er inzicht verschaft worden in wat verkeerd is, en moed om weerstand te bieden.

Maar kijk eens naar de hoofdkop op de voorpagina van de betreffende krant (toch bepaald niet de sensationeelste) op 27 december: ‘Drie keer meer fijn stof dan in 2010’. Op twee januari: ‘Vlaanderen moet dieper snijden’. En op vier januari: ‘“Salduz” leidt tot straffeloosheid’.

Kranten geven vaak de indruk dat wij in een supergevaarlijke maatschappij leven. Zulke gluiperige stemmingmakerij lijkt me véél schadelijker dan apocalyptische voorspellingen. Wie heeft er belang bij?

 55-plussers

Omdat ik niet van gisteren ben, ontving ik vorige maand een kennismakingsuitgave van Plus Magazine, een blad met ‘Alle informatie voor een boeiende generatie’, de vijftigplussers. Welke soort wijsheid kan ik zoal tegemoet zien als ik me abonneer?

‘Psychologie’: Af en toe maken we situaties mee die ons angst aanjagen…’ of ‘Help, mijn man heeft zijn midlifecrisis!’ ‘Plus Magazine houdt u ook op de hoogte van de preventieve onderzoeken die nodig zijn om ziekten te voorkomen …’ ‘Worden we met zijn allen suikerziek?’ ‘Uw lichaam in de winter: hoe een droge huid… te bestrijden?’

Nog meer: ‘Veenbes, doeltreffend tegen blaasontsteking.’ ‘Bewegen moet!… vooral voor de conditie van hart en bloedvaten’. ‘Maar de eindejaarsfeesten houden ook gevaren in. Welke maatregelen kunt u nemen…? En welke verzekering…?’ ‘Nieuwe wapens tegen rimpeltjes.’

Ongeveer tegelijkertijd kreeg ik ook het laatste nummer van Allegro, een blad van Paribas Fortis ‘op maat van de actieve 55-plusser’. Uit hetzelfde vaatje: ‘Bereid zelf uw uitvaart voor… En neem uw kinderen veel zorgen uit handen.’ En: ‘Voldoende variatie in groenten en fruit beschermt ons tegen vrije radicalen in ons lichaam.’

Dat laatste is het mooiste, welk een veelbetekenende naam krijgt de dreiging hier! Ter aanvulling: de website kruidenvrouwtje.nl meldt dat de radicalen in kwestie ‘ook wel biochemische terroristen [worden] genoemd. Ze ondermijnen de boel.’

Kernpsychopaat

Bij al die dreigingen gaat het om voorstellingen van het Kwaad. In mijn kinderangsten zwierf de duivel als een roofdier over de straten en viel de dood binnen als een inbreker. Het boze komt dus van buiten, het is niet iets van ons. Soms wordt het gepersonaliseerd, zoals dat in verhalen past. Je hebt reclame met bacteriën als agressieve mannetjes.

Daarnaast heb je historische gegevens (Auschwitz, 9/11…) die als emblemen van het Kwaad gelden, en personen die dat Kwaad incarneren: Hitler, Saddam Hoessein.Of dichterbij Dutroux en Ronald Janssen.

Tijdens Janssens proces viel dikwijls het woord ‘kernpsychopaat’. Dat ‘kern’-element is blijkbaar geschikt om het onnoemelijke of absolute van het in een mens vervatte kwaad te benadrukken.

Ik wil geen wandaden en daders minimaliseren, maar de enige reden om lang stil te staan bij dat alles zou moeten zijn om te proberen het te begrijpen, en meestal is daar nauwelijks sprake van. Angst en afschuw gedijen niet bij inzicht. De media roepen: ‘hoe is het mogelijk dat dit kon gebeuren?’, maar willen ze echt een antwoord?

Het goede leven

Welk Goed staat er, in onze algemene mentaliteit, tegenover het plusminus spectaculaire Kwaad daarbuiten? Het goede van het ‘gewone’ leven, het goede van ons, van ‘gewone’ mensen die werken, een huis bouwen, fitnessen, met vakantie gaan…

Nee, ik ga niet zeuren over ‘het kwaad in elk van ons’, maar werkelijk: dat goede gewone leven is niet goed genoeg, het is slechts een afwezigheid van slechte daden (wij doen geen vlieg kwaad).

Laten we dat omkeren, en het kwade zien als afwezigheid van het goede. Dus: ons leven ís niet goed, tenzij we ons proberen te richten op iets waardevols dat ons individuele belang te boven gaat (liefde, idee, ideaal…).

Dat soort kwaad is veel omvattender dan het kwaad van schokkende feiten en fielten. Kwaad is dan bijvoorbeeld: journalisten die lui nalaten de waarheid te zoeken en het deuntje van ‘There Is No Alternative’ zingen, of een Amerikaanse president die Guantánamo níet sluit. Of ook: het ego-ideaal dat regeert in blaadjes voor senioren (en jongeren), het louter behaaglijke leven in welvaart, wellness, welzijn, in fun en veiligheid.

Nog eens Plus Magazine tot slot: ‘De generatie die de eerste man op de maan zette, trekt nu drie keer per jaar naar de zon’, dus: ‘Tegenwoordig zoekt u uw kicks op aarde’.

Ik geloof niet in het Kwaad, maar dat soort levensdoel zou je kwaad kunnen noemen.
 

take down
the paywall
steun ons nu!