Energiearmen beleefden koude feestdagen
Opinie, Nieuws, Samenleving, België -

Energiearmen beleefden koude feestdagen

Een kwart miljoen medeburgers beleefde koude feestdagen en de stijgende energieprijzen maken dat alleen maar erger. Hoog tijd voor maatregelen tegen energiearmoede.

maandag 2 januari 2012 15:20
Spread the love

Een gemiddeld Belgisch gezin betaalt voor energie dertig procent meer dan drie jaar geleden. Dat heeft beurshuis Petercam berekend. In 2009 betaalde de gemiddelde Belgische consument meer dan 2.900 euro voor verwarming, elektriciteit en brandstof voor de wagen. Dit jaar zal dat bijna 3.800 euro zijn. Dat is onder meer een gevolg van de olieprijs, die sinds 2009 meer dan verdubbelde.

De stijgende energiefactuur heeft rampzalige sociale gevolgen: er komen steeds meer energiearmen in onze samenleving (waar een toplaag steeds rijker wordt). Maar er zijn mogelijkheden om mensen uit de (energie)armoede te halen. En het is veel goedkoper dan banken redden. (Op 3 jaar tijd is er al meer dan 25 miljard euro naar een paar banken gevloeid. In 2007 was de staatsschuld gedaald tot 84,2 procent. In 2010 is die staatsschuld alweer gestegen tot 96,8 procent en in 2011 zal daar nog een pak bij komen door het Dexia-debacle en de Ethiasproblemen.)

Energiearmoede

Meer dan een half miljoen landgenoten kunnen deze winter uit geldgebrek hun huis onvoldoende verwarmen. 170.000 gezinnen wonen in een energieverslindende woning, die niet voldoet aan de minimale kwaliteitseisen van de Vlaamse Wooncode. En 6500 Vlaamse gezinnen zijn volledig afgesloten van water, gas en/of elektriciteit.

Wat staat er in het regeerakkoord over (energie)armoede? “Naargelang van de beschikbare middelen en daarbij rekening houdend met de marges van de welvaartsenveloppe zal de regering de laagste sociale zekerheidsuitkeringen en de bijstandsuitkeringen geleidelijk aan optrekken.“ Wollige taal en geen concreet becijferd plan. De armen en hun verenigingen moeten geen illusies koesteren: bestrijding van de (energie)armoede is geen prioriteit voor de regering van liberalen, christendemocraten en socialisten, denk ik.

Winsten Electrabel

Mijn vrienden van Groen! en Ecolo hebben een concreet en becijferd wetsvoorstel om de sociale uitkeringen en het leefloon op te trekken tot boven de armoededrempel. Het Rekenhof becijferde de kostprijs van dit plan op 1,254 miljard euro. Een pak geld. Maar de energiewaakhond van de regering heeft berekend dat Electrabel tussen 1,75 miljard euro en 2,28 miljard euro winst maakt. Dat komt omdat de kerncentrales voortijdig zijn afbetaald. Dat kon Electrabel doen door de consument de rekening daarvoor te laten betalen. Het is dus dankzij de consument dat de energiegigant de laatste jaren zo’n reuze winsten kan boeken.

Het is rechtvaardig dat die buitensporige winsten een sociale doelstelling krijgen. Di Rupo wil dat heel bescheiden doen: Electrabel moet zo’n 500 miljoen betalen. Gezien de enorme omvang van de winst mag dat rustig wat meer zijn. Met dat geld kan bijvoorbeeld de (energie)armoede worden weggewerkt.

Eén sociaal energiefonds

Het verbruik van arme mensen is in verhouding dikwijls hoger dan van andere gezinnen. Oude elektrische toestellen vervangen, een nieuwe energiezuinige verwarmingsketel plaatsen, dakisolatie, nieuwe ramen … Dat kost allemaal veel geld. Bovendien leven mensen in armoede vaak in een huurwoning en zijn ze afhankelijk van de eigenaar of de sociale woningmaatschappij.

Er bestaan maar liefst vijf verschillende sociale federale energiefondsen die naast elkaar werken zonder duidelijke resultaten in de praktijk. Waarom niet één sociaal energiefonds creëren?  Dat kan middelen ter beschikking stellen bijvoorbeeld aan lokale “woon-, water- en energiewinkels”. Die kunnen de woningen van arme mensen op de eerste plaats onderzoeken, maatregelen voorstellen om ze te doen beantwoorden aan de Vlaamse wooncode en de financiering hiervan bespreken.

Derde Betalersysteem

De distributienetbeheerder kan de investeringen bij zijn arme klanten doen.  Niet alleen bij eigenaars, maar ook bij huurders. De beheerder wordt terugbetaald door de maandelijkse energiebetalingen van zijn klant. Die verbruikt 30 tot 70 procent minder dan voor de investering. Hij betaalt een stuk meer dan hij verbruikt. (Maar minder dan hij zou moeten betalen zonder de investering.) Met dat stuk betaalt hij geleidelijk de investering terug. Als de investering helemaal terug betaald is, betaalt hij alleen het (veel lagere) verbruik. Het is aan de overheid om met de betrokkenen rond de tafel te gaan zitten en zo’n systeem uit te werken. De bouwsector is vragende partij, want dit systeem levert werk op.

Sociale huisvesting

Veel sociale woningen zijn verouderd en dus niet geïsoleerd (en niet degelijk geventileerd). Een renovatieplan kan ambitieuze doelstellingen inzake energiebesparing opnemen. Dat schept ook veel werk. Het is groene economie in de praktijk. En jobs vormen het beste middel om uit de (energie)armoede te ontsnappen. Dit gaat om Vlaamse bevoegdheden en minister-president Kris Peeters spreekt graag over een ‘warme samenleving’. Voor mensen in energiearmoede kan hij dit letterlijk waar maken.

Eerste stappen: budgetmeter en LAC

In samenspraak met de armen zelf bekommert de vzw Samenlevingsopbouw Vlaanderen zich al vele jaren om energiearmoede. De organisatie wil vooreerst een aanpassing van de budgetmeter. Die is uitgevonden om je energiegebruik beter te controleren en energiearmoede te voorkomen. Maar als je geen geld hebt om de kaart op te laden, sluit je jezelf af van stroom.  Samenlevingsopbouw vindt terecht dat de minimale levering van 10 ampère elektriciteit altijd moet geactiveerd blijven op die kaart. Ze pleit er voor dat er geen aardgas budgetmeters meer geplaatst worden zolang deze geen minimale levering voorzien.

Binnen het OCMW van elke gemeente is er een Lokale Adviescommissie (LAC). De LAC moet voorkomen dat gezinnen afgesloten worden van elektriciteit, gas of water of zoekt naar een oplossing voor heraansluiting. Sommige OCMW’s doen een grondig sociaal onderzoek vooraleer een gezin met moeilijkheden besproken wordt op de LAC. Anderen doen dat nauwelijks. Samenlevingsopbouw wil een gelijkaardige aanpak in heel Vlaanderen. De twee maatregelen zullen geld kosten. Maar in vergelijking met de redding van de banken?

Het recht op energie in de grondwet

Omdat alle maatregelen tot nog toe geen resultaat opleveren, pleit Samenlevingsopbouw voor een  nieuw grondrecht: een gegarandeerde en toereikende levering van elektriciteit, gas en water.

Een grondrecht heeft een belangrijke symbolische en pedagogische waarde. Nieuwe regels en maatregelen worden er aan getoetst. Het grondrecht maakt dat energiearmoede niet langer aanvaard zal worden… Samen met de andere voorstellen kan dit recht er voor zorgen dat er geen mensen meer de feestdagen in koude doorbrengen. Ondanks de stijgende energieprijzen.

Hugo Van Dienderen is gewezen volksvertegenwoordiger Groen! en huidig voorzitter van Groen!Plus

take down
the paywall
steun ons nu!