Abt Efraim van het Vatopediklooster
Nieuws, Europa, Samenleving, Corruptie, Griekenland, Rusland, Grieks-Orthodoxe Kerk, Griekse politiek, Athosberg, Monniken, Vatopedi-klooster, Vastgoedschandaal, Efraim, Regering-Karamanlis, Phanaar in Constantinopel -

Arrestatie orthodoxe abt Athosberg op kerstavond

Op kerstavond trok een Griekse rechter met een arrestatiebevel naar de Athosberg in Noord-Griekenland om daar de abt van het Vatopedi-klooster, Efraim, te arresteren. Een dokter stelde vast dat de leider van het klooster te ziek was om het klooster te verlaten. Efraim zit sindsdien in zijn monnikencel en wordt bewaakt door een politieagent.

dinsdag 27 december 2011 12:05
Spread the love

Maar waarom wil het Griekse gerecht nu eigenlijk een abt in de cel? Het is een lang verhaal van dubieuze praktijken en gekonkel tussen politici en de Grieks-Orthodoxe kerk. De naam van het Vatopedi-klooster wordt al jaren in verband gebracht met een schandaal van een omstreden landruil. Het klooster wilde een stuk land in Noord-Griekenland, rond het Vistonidameer, ruilen voor hoogwaardig onroerend goed in Athene. De ruil was niet bepaald voordelig voor de Griekse staat, die er bij de ruil ongeveer 100 miljoen euro aan in schoot.

Monnikenwerk

De Athosberg in Noord-Griekenland is een ongeschonden stuk natuur. Vrouwen zijn hier al meer dan 1000 jaar niet toegelaten. Er staan ongeveer 20 orthodoxe kloosters van verschillende denominaties (Russisch-Orthodox, Servisch-Orthodox en Grieks-Orthodox). Sommige van de kloosters zijn zo conservatief, inclusief het Vatopedi-klooster, dat ze nog steeds de Juliaanse kalender volgen – voor die monniken valt Kerstmis dan ook niet op 25 december. De Athosberg is een staat binnen een staat – hij valt binnen de jurisdictie van het eucumenische patriarchaat van Constantinopel.

Het Vatopedi-klooster was een arm klooster, met gebouwen die in zwaar in verval waren. Tot de Cyprioot Vassilis Koutsou (de halfbroer van de vicevoorzitter van de Cypriotische politieke partij EVROKO) – monnikennaam Efraim – er de touwtjes in handen nam. Hij probeerde fondsen te werven om het klooster te restaureren en om meer structuur in het leven van de monniken te brengen.

En hoe werf je fondsen? Door flink te gaan aanschurken bij mensen die geld hebben natuurlijk. Zo komt de Britse kroonprins Charles vaak op bezoek in het klooster, om er ‘spirituele begeleiding’ te vinden. Hij stort regelmatig geld op de rekening van het klooster, zodat de restauratiewerken voort kunnen gaan.

Ook de Griekse politici lieten zich graag opmerken aan de zijde van Efraim. Rijke politieke families gaven ook regelmatig donaties aan het klooster.

Zaken doen

Efraim blijkt een gehaaid zakenman. Samen met zijn vertrouwensman, de monnik Arsenios, gaat hij op zoek naar nog andere geldbronnen. Die vindt hij in de vorm van onroerend goed. Uit allerlei documenten die nog dateren uit de Byzantijnse tijd (nvdr: de periode vóór Constantinopel – het huidige Istanbul – in 1453 in handen viel van de Turken, het Byzantijnse rijk was de opvolger van het Oost-Romeinse rijk), blijkt dat het klooster flink wat land in zijn bezit heeft.

De eigendomsbrieven zijn enigszins betwistbaar, maar omdat Griekenland geen kadaster bezit, zijn het de enige bronnen die vermelden dat het klooster land bezit. Het gaat vooral om ongebruikte landerijen buiten het grondgebied van de Athosberg, die niet rendabel zijn.

Efraim en Arsenios kunnen met het land niet veel aanvangen. Ze proberen met de Griekse overheid stukken land om te ruilen. Daartoe hebben ze zelfs een vastgoedfonds opgericht. De ruilhandel begon in 1999, maar het was pas 10 jaar later dat de zaak in de openbaarheid werd gebracht.

Vatopedi-schandaal

In het najaar van 2008 wordt duidelijk dat het Vatopedi-klooster een stuk grond rond het Vistonidameer had omgeruild voor waardevol onroerend goed in het centrum van Athene, zoals het Olympisch stadion voor gymnastiek dat sinds de Olympische Spelen van 2004 stond te verroesten. De Griekse overheid zou rond de 100 miljoen euro verliezen bij de ruil.

Het klooster zou er in de plaats een groot privéziekenhuis neerzetten. De monniken probeerden verschillende figuren van de toenmalige conservatieve regering-Karamanlis (Nieuwe Democratie) er van te overtuigen dat het om een gelijke ruil ging. Om onbegrijpelijke redenen volgt het kabinet-Karamanlis hen in die redenering. De publieke opinie vermoedt dat een aantal sleutelfiguren in de regering flink wat smeergeld hadden gekregen om de ruil te laten doorgaan.

En dan begint men te spitten. De kabinetschef van toenmalig premier Yiannis Aggelou, had een doktersdiagnose gekregen dat hij aan een dodelijke ziekte leed. De monniken van het Vatopedi-klooster beloofden voor hem te bidden en de man genas van zijn ziekte. Minister van Staat en woordvoerder van de regering-Karamanlis, Theodoros Roussopoulos, ging regelmatig te biechten bij Efraim en Arsenios en zocht ook spirituele begeleiding.

Het feit dat de man als journalist de politiek was in gegaan en zich binnen de twee jaar vijf huizen kon veroorloven, deed heel wat wenkbrauwen fronsen. Na heel wat politieke heisa nam Roussopoulos ontslag in oktober 2008.

Voor hem had minister van Scheepvaart Georgos Voulgarakis ook al ontslag genomen. Zijn vrouw was namelijk notaris bij de omstreden landruil. De vertakkingen naar de politiek waren te opvallend. Volgens Voulgarakis was er geen vuiltje aan de licht: “wat wettelijk is, is ook ethisch”, zei hij in een interview op TV. Die uitspraak zal hem nog lange tijd achtervolgen.

De Vatopedi-zaak zou de druppel zijn die de emmer deed overlopen: het was een schandaal te ver voor de Griekse publieke opinie. Het schandaal kostte de kop van Karamanlis bij de nationale verkiezingen van oktober 2009.

Gerechtelijk onderzoek

In 2008 werden twee onderzoeksrechters op de zaak-Vatopedi gezet die moesten nagaan of er ministers waren betrokken bij het schandaal. Beide onderzoeksrechters dienden al snel hun ontslag in. Er werd een een andere onderzoeksrechter op de zaak gezet die tot de vaststelling kwam politici niets ten laste kon worden gelegd. Het feit dat rechters in Griekenland door de regerende partijen worden benoemd, leidde destijds tot de conclusie dat de kous hiermee niet af was.

Toen PASOK in oktober 2009 aan de macht kwam, werd het onderzoek voortgezet. Ook nu weer bleven politici buiten schot (niet verwonderlijk: PASOK was tien jaar geleden zelf ook betrokken bij landruil met het Vatopedi-klooster), maar de monniken waren minder fortuinlijk.

Begin december 2011 besluit de rechtbank dat Efraim en Arsenios achter de tralies moeten tot er een definitieve uitspraak in de zaak komt. Ze zouden tegen het belang van de Griekse staat hebben gehandeld. Beide monniken komen echter op borg vrij. De borgtocht stond op 200.000 euro, een bedrag dat beide monniken vlot konden ophoesten. Ze mochten terug naar hun klooster, maar mochten het land niet verlaten.

En dan komt er onverwacht het besluit van het Hof van Beroep dat Efraim in ieder geval wel de cel in moet. Het besluit kwam er vorige week en op zaterdag 24 december gaat een rechter naar het Vatopedi-klooster om na te gaan of Efraim kan worden overgebracht naar de gevangenis.

Die had namelijk eerder al laten weten dat hij erg ziek was. De abt lag inderdaad met hoge koorts te bed en had ook problemen met zijn bloedsuiker – een kwaal die wellicht niet wordt veroorzaakt door de Spartaanse maaltijden die de monniken nuttigen.

Reacties

Op de beslissing om Efraim aan te houden, is heel wat reactie gekomen. In de eerste plaats natuurlijk van de Griekse Orthodoxe kerk die van de abt bijna een martelaar en een heilige probeert te maken.

Ook vanuit de Phanaar in Constantinopel (nvdr: het hoofd van de Grieks-Orthodoxe kerk, genoemd naar de traditioneel Griekse wijk in Istanbul) komt reactie. Men stelt zich vooral vragen bij het tijdstip – kerstavond – waarop het arrestatiebevel is uitgevaardigd tegen Efraim.

Maar vooral vanuit Rusland is de reactie heel heftig. De Russisch-Orthodoxe kerk vindt de maatregel te streng, maar ook vanuit de Russische regering komt er kritiek op de arrestatie. In Griekenland word het natuurlijk beschouwd als inmenging in een interne gelegenheid.

Maar waarom reageert Rusland zo? Efraim en Arsenios waren eind november nog in Sint-Petersburg en Moskou waar ze de Gordel van de Heilige Maagd aan de Russische gelovigen lieten zien (en waarbij ze flink wat geld verdienden door replica’s van het reliek te verkopen).

Tegelijkertijd hadden ze een urenlang onderhoud met de Russische president Dimitri Medvedev en de Russische premier Vladimir Putin. Zogezegd om steun te vragen voor het noodlijdende Griekse volk, maar misschien was er meer aan de hand? Misschien was dat ook de directe aanleiding waarom de Griekse rechtbank een week na die trip had besloten dat Efraim en Arsenios het land niet meer mochten verlaten? Er blijven hier nog heel wat vraagtekens.

Efraim zelf zegt dat hij zal meewerken. Hij is niet meer dan een monnik en zal het gerecht niets in de weg leggen.

En het Griekse volk? Die willen Efraim maar al te graag achter de tralies zien. Voor hen verpersoonlijkt de man de hebzucht en de hypocrisie van heel wat mensen binnen de Grieks-Orthodoxe kerk.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!