Terwijl de klimaatonderhandelingen in Durban tergend traag vooruit gaan is deze conferentie ook een gelegenheid voor ontmoetingen en uitwisseling van ideeën. Driehonderd vakbondsvertegenwoordigers uit veertig landen ontmoeten elkaar tijdens een eigen parallelle conferentie, de World of Work. Vandaag kwamen verschillende thema’s aan bod rond de link tussen het energie- en klimaatbeleid. Bijzonder interessant was de presentatie van de Japanse vakbond RENGO over de bijdrage van de vakbonden om het energieverbruik in Japan omlaag te krijgen na de nucleaire ramp in Fukushima.
Electriciteitsverbruik na de Fukushima-ramp
Akihito Takiguchi, vice-directeur van RENGO vertelde dat de aardbeving in maart in Japan de vierde zwaarste was die ooit wereldwijd vastgesteld werd. Vierhonderdduizend mensen moesten geëvacueerd worden, twintigduizend mensen overleefden de aardbeving niet. De gevolgen van de nucleaire ramp in Fukushima zullen nog zeer lang nawerken. De impact op de elektriciteitsvoorziening was enorm. De stroomtoevoer in de regio kreeg een klap van 56%. Om dit op te vangen was er de eerste veertien dagen na de ramp een gecoördineerde aanpak met stroomonderbrekingen, ook in Tokyo. Het ging over maximaal twee stroomonderbrekingen per dag van drie uur. De tweede uitdaging voor de Japanse overheid was de zomerperiode die gepaard gaat met een hoger stroomverbruik. Daarom besliste de Japanse regering in mei om het stroomverbruik omlaag te krijgen met 15% tijdens de zomerperiode. Bij deze maatregel hebben de Japanse vakbonden een belangrijke rol gespeeld.
De uitdaging voor de Japanse elektriciteitsproductie bestaat er in om minder pieken in het verbruik te hebben. Op die manier kan het verbruik beter verdeeld worden over de productie-eenheden die overbleven. Merk op dat dit dezelfde uitdaging is die we in België kennen naar aanleiding van het stilleggen van de kerncentrales. Er moet voldoende capaciteit zijn om het verbruik te dekken op het moment dat dit het hoogst is.
Weekend op donderdag en vrijdag voor werknemers in auto-industrie
Voor het “scheren van de pieken” van elektriciteitsverbruik heeft de Japanse regering vooral een beroep gedaan op de grote energieverbuikers, de industrie. Moriaki Kokai, vice-voorzitter van de industriecentrale van RENGO, benadrukte dat dit volledig in samenspraak met de vakbond gebeurde. Er werden maatregelen ingevoerd zoals het verschuiven van de productie naar de nacht, uitstel van onderhoudsbeurten naar de zomerperiode, verplaatsen van productieactiviteiten naar andere regio’s, inzet van energiebesparingpatrouilles die actief op zoek gaan naar besparingsmaatregelen, enz. Een bijzondere bijdrage werd geleverd door de vakbond van de auto-industrie. Zij hebben er voor gezorgd dat de klassieke piek in het elektriciteitsverbruik op donderdag en vrijdag afgevlakt kon worden. Dit kon gebeuren omdat de werknemers ermee akkoord gingen om hun weekend twee dagen vroeger te nemen! Op die manier kon de industriële sector zorgen voor een verlaging met 18% van het verbruik op het moment van de piek. Het spreekt voor zich dat dit gebeurde met een aanzienlijke sociale kost voor de betrokken werknemers. Deze aanpak is dan ook niet houdbaar voor een langere periode.
Alle vakbondsleden doen aan “peak shaving”
De Japanse vakbond RENGO is ook een nationale campagne (Peak Cut Action 21) begonnen om al hun leden aan te sporen om elektriciteit te besparen, vooral tijdens de piekmomenten (peak shaving). De campagne bestaat uit het verstrekken van praktische tips aangevuld met een ‘milieuboekhoudingssysteem’. Deelnemers moeten via internet hun elektriciteit, gas en waterverbruik ingegeven. Op basis van deze informatie krijgt men informatieve grafieken die de evolutie van het verbruik illustreren. Daarenboven kan je je eigen prestaties vergelijken met anderen. Het ‘ realiseerden tijdens de zomer een gemiddelde vermindering van 20 tot 30% van hun elektriciteitsverbruik. De inspanningen van alle burgers en de bedrijven zorgden er voor dat de geplande stroomonderbrekingen konden vermeden worden.
Lessen voor België?
Peak shaving is ook belangrijk in België. De sluiting van de kerncentrales heeft aanleiding gegeven tot een hele discussie over de beschikbare productiecapaciteit. Vooral de rol van hernieuwbare energie ligt daarbij onder vuur, aangezien niet alle hernieuwbare energiebronnen (bv. zon en wind) altijd beschikbaar zijn. Deze bronnen zouden dus niet nuttig zijn om in het verbruik op piekmomenten te voorzien. De ervaring uit Japan leert dat het wel degelijk mogelijk is om – in uitzonderlijke omstandigheden – een ruim maatschappelijk draagvlak te vinden bij de industrie en de burgers om op een efficiënte en effectieve manier het elektriciteitsverbruik omlaag te brengen. Het is dan wel nodig dat vakbonden en werkgevers op een constructieve manier samenwerken en dat ook de brede bevolking actief mee werkt.
Bert De Wel, ACV-studiedienst, van op de Klimaatconferentie in Durban.
