Peter Holvoet-Hanssen startte zijn ambt op Gedichtendag 2010 met een Vrijbrief waarin hij de toelating kreeg van het Stadsbestuur om een eigen koers te varen, de stad in te trekken, toelating om te gaan en te staan waar hij meende dat een stadsdichter moet gaan en staan, om mensen te ontmoeten en als een volleerd ‘woordenkaper’ in de stad woorden te kapen.

Schatkist

Vrijbrief was een oproep aan alle stadsgenoten om mee in het avontuur te stappen. De Stadspeter ontplooide zijn plannen om samen met anderen te dichten en dichters van binnen maar ook buiten de stadsgrenzen daarbij te betrekken. Al de ‘gekaapte woorden’ beloofde hij aan het einde van zijn stadsdichterschap terug te brengen in een schatkist die hij bij zijn benoeming als stadsdichter meekreeg.

De schatkist bleek te klein te zijn maar met de tentoonstelling Stadsgedichten, van Antwerpen tot Oostende, geeft Peter Holvoet-Hanssen alle poëzie die hij verzamelde terug aan de stad en haar inwoners. De presentatie van de Stadsgedichten vindt plaats in het Letterenhuis, van donderdag 1 december 2011 tot en met zondag 8 januari 2012.

Memorabel

In de expo Stadsgedichten, van Antwerpen tot Oostende in het Letterenhuis, deelt Peter Holvoet-Hanssen zijn herinneringen aan het stadsdichterschap met de Antwerpenaar. De grote banieren, foto’s en filmpjes van de inhuldigingen, pamfletten van alle stadsgedichten zullen er te zien zijn. Jelle Jespers, twee jaar lang de vaste vormgever van de Stadsdichter, staat in voor de vormgeving van de tentoonstelling en Jo Clauwaert verzorgt de zeefotografie en zeetekeningen.

De samenwerking tussen de Stadspeter en Jelle Jespers is memorabel. Op ambachtelijke wijze en telkens in hoogdruk kwamen de gedichtenpamfletten tot stand. Het werden telkens volwaardige kunstwerken op zich. De zeegedichten die Peter Holvoet-Hanssen in Oostende schreef, zijn gepubliceerd in Het Vrije Visserijblad. Kompaan Jo Clauwaert verzorgde de tekeningen en foto’s bij deze gedichten.

Iedere stadsdichter vult zijn ambt heel persoonlijk in, zo ook Peter Holvoet-Hanssen. De tentoonstelling in het Letterenhuis laat zien wat hij met zijn stadsdichterschap deed. Met een ongebreidelde energie trok hij de stad en de districten in, op zoek naar de stem van de stadsbewoners, naar zielsverwanten en reisgezellen, om samen met hem te dichten. Het resultaat liegt er niet om: Peter Holvoet-Hanssen schonk maar liefst zeventien stadsgedichten en vier gedichten van ’t Stad, die volledig bestaan uit bijdragen van stadsbewoners, aan zijn stad.

Peter Holvoet-Hanssen verkende de grenzen van het ‘stadsgedichtgenre’. Hij wilde het genre opengooien, wat al blijkt uit de eerste regel die hij schreef: “Zing, mijn stad, open u –“. Hij ‘opent’ zijn gedichten voor zoveel mogelijk mensen, van matroos tot 100-jarige, van havenarbeider tot student.

Jongerenstadsdichter

Met het nieuwe concept ‘gedicht van ’t Stad’ wist hij jong én oud, ingeburgerde en inburgerende te begeesteren. Hij kaapte hun woorden om ermee te dichten. Dit uit zich heel expliciet in de gedichten: Stop de teller, Welkom pierewaaiers, het tweede luik van Deurnroosje en het Berchemse Aangedaan. Daar is niet één woord van hemzelf. Hij leende de woorden telkens bij jongeren.

In diezelfde trend stelde hij op eigen initiatief, op kaperswijze dus, de Jongerenstadsdichter Yoni Sel aan. De jonge dichter Yoni Sel rapte het gedicht Stop de teller tijdens de opening van het AEYC2011 en schreef een onderdeel van het lange gedicht: Welkom pierewaaiers op de waterkeringsmuur aan de Scheldekaaien.

Zielsverwanten

Opvallend is dat verschillende Stadsgedichten het resultaat zijn van samenwerking. In zijn Stadsgedichten liet de Stadspeter stemmen van dichters, zielsverwanten, reisgenoten en inwoners van stad Antwerpen aan het woord. Bij zijn aanstelling droomde hij ervan om samen te werken met een dichter uit Wallonië. Uiteindelijk zouden grenzen veel verder worden getrokken.

De ontmoeting met de Zuid-Afrikaanse Charl-Pierre Naudé inspireerde hem voor zijn Reuzenlied (met Reuzenwijsje). De Friese dichter Tsjêbbe Hettinga was te gast op de boottocht bij de inwijding van het gedicht Scheldeduiker op de Festina Lente. Dichter bij huis schreef hij poëzie samen met Noëlla Elpers (Torenlied en Ezeltjeslied), Ruth Lasters (Salette), jongerendichter Yoni Sel (Stop de Teller en Welkom Pierewaaiers), Frank de Vos en Bert Bevers (De inwijkeling), Joris Vercammen (Rockox), ‘troubadour van Ekeren’ Marc Pournaels (Vrijbrief), Kris Verellen en de 100-jarige Irène De Weerdt (De Laatste Wacht).

Hij kaapte woorden van scholieren (Stop de Teller, Deurnroosje en Aangedaan), van de inwoners van Antwerpen (Welkom pierewaaiers, De Laatste Wacht) en maakte hij met inburgerende studenten van het Huis van het Nederlands het boomgedicht De Vertelboom.

Vertelboom

Peter Holvoet-Hanssen schrééf niet alleen gedichten samen met anderen, hij wilde ze vaak ook samen voordragen. Niet enkel met de auteurs, maar liefst ook met het publiek. Dan werd er gezongen. Denk maar aan het Torenlied, dat ook op elpee te verkrijgen is, of aan het Reuzenlied, waar het publiek samen met de stadsdichter de Kleine Reuzin in slaap heeft gewiegd.

Kenmerkend aan Stadsdichter Peter Holvoet-Hanssen is zijn gedreven aandacht voor bedreigd groen en erfgoed. Zijn zorg voor bedreigd groen komt heel expliciet aan bod bij het boomgedicht De Vertelboom, maar loopt als een rode draad door al zijn gedichten.

Pierenwaaiers

In verschillende gedichten is zijn bekommernis om ons erfgoed ingeslopen. Denk hierbij maar aan Welkom pierewaaiers dat te lezen is op de 3,2 km lange waterkeringsmuur en het oude Wandelgedicht van wijlen Herman J. Claeys integreert. Aan Salette waarvoor hij een tijd – samen met Ruth Lasters – resideerde in Het Paleis op de Meir.

Of aan het verhaal in de kortfilm De Veer van César, waarbij de tekst van het stadsgedicht Brief aan Jérôme van Holvoet-Hanssen de rode draad is van deze kortfilm over een oude man die verdwaalt in de leefwereld van het speelgoed in zijn speelgoedwinkel. Nicolaas Rockox werd geëerd met een naamdicht (acrostichon) dat sindsdien de tuin van het Rockoxhuis siert.

Of in de woorden van Holvoet-Hanssen zelf: “Mijn verzen blijven hangen in de takken van bedreigd groen en nestelen zich in ten onrechte afgeschreven gebouwen, maar evengoed bezingen ze de schoonheid die huist in mensen en kleine dingen.”

Oostende

Antwerpens Stadspeter Holvoet-Hanssen keek over de grenzen van de stad. Naast het uitnodigen van dichters uit binnen- en buitenland, trok hij ook zelf naar Oostende. De stad is zijn maîtresse bij wie hij op adem komt. Holvoet-Hanssen trekt ook letterlijk naar Oostende.

Zijn laatste wapenfeit als Antwerpens stadsdichter is trouwens de voorstelling van het gedicht ‘Aangespoeld in Oostende’ in Oostende op 21 januari 2012. Die dag verschijnt ook de bundel Antwerpen/Oostende waarin alle stads- en zeegedichten van Peter Holvoet-Hanssen zijn opgenomen. “Antwerpen entert Oostende, Oostende en de zee komen naar Antwerpen!”

Wintervuur

Tot slot zal Peter Holvoet-Hanssen als Stadsdichter van maandag 2 januari tot en met zaterdag 7 januari 2012 op het festival Wintervuur in Hoboken aanwezig zijn. Met een boottocht op de Festina Lente kunnen bezoekers met de stadsdichter meevaren langs twee jaar stadsdichterschap. 

Op Gedichtendag 2012 draagt Peter Holvoet-Hanssen dan de fakkel over en wordt de volgende stadsdichter bekend gemaakt.

Praktisch:

Stadsgedichten van Antwerpen tot Oostende. Van donderdag 1 december 2011 tot en met zondag 8 januari 2012 van dinsdag tot zondag van 10 tot 17 uur.

Film: ‘De Veer van César’ met Stadsgedicht ‘Brief aan Jérôme’ op vrijdag 2 december 2011, vrijdag 16 december 2011 en op zondag 8 januari 2012 telkens om 14 uur. Locatie: Letterenhuis, Minderbroedersstraat 22, 2000 Antwerpen.