De top-twintig van Vlaamse volksvertegenwoordigers wat betreft spreektijd in de journaals, bevat welgeteld één vrouw. Toch zijn 42 procent van de Vlaamse parlementsleden vrouwen. Ik was verbijsterd toen ik dit las.
Eigenaardig is dat de onderzoekers alle mogelijke verbanden hebben onderzocht – regio, partij, functie – maar dat ze over geslacht en media met geen woord reppen. Natuurlijk zegt een top-twintig niet alles, maar toch. Wie hier buiten valt, kwam maar één keer of minder in het journaal. Er is bovendien, zo stelt het onderzoek, geen correlatie met hard werken en in de media komen, mocht iemand aan de werklust van mijn vrouwelijke collega’s en mezelf twijfelen.
De meeste hardwerkende parlementsleden zijn niet diegene die het vaakst in de media komen. Twee factoren zorgen ervoor dat je meer kans maakt om op het journaal te komen: fractievoorzitterschap en het aantal voorkeurstemmen.
“De meeste hardwerkende parlementsleden zijn niet diegene die het vaakst in de media komen. Twee factoren zorgen ervoor dat je meer kans maakt om op het journaal te komen: fractievoorzitterschap en het aantal voorkeurstemmen”
Voorkeurstemmen haal je als je bekend bent. Daarvoor heb je aandacht van de media nodig. Voorkeurstemmen lijken me veeleer gevolg dan oorzaak van tv-optredens. Dit lijkt me niet de verklaring waarom vrouwelijke politici minder in de media komen.
De fractievoorzitters bieden een betere uitleg. Dat zij vaker het standpunt van hun partij mogen uitleggen, is logisch. Bij de zeven fractievoorzitters in het Vlaams parlement is er geen enkele vrouw. Dergelijke trieste resultaten vind je ook voor andere ‘topfuncties’ in het parlement: bij de dertien commissievoorzitters zijn er twee vrouwen.
Eén van hen is trouwens de enige vrouw uit de top-twintig, Annick De Ridder (Open VLD). Het uitgebreid bureau, dat weinig zichtbaarheid kent, maar intern grote beslissingsmacht heeft, bestaat uit zeventien leden, waarvan slechts drie vrouwen.
Toch verklaart dit niet alles, er zitten immers niet alleen fractievoorzitters in die top-twintig. Misschien kiezen wij vrouwen wel gewoon de verkeerde onderwerpen? Zou het helpen als we ons zouden profileren op BHV of het bedrijfsleven? Ik zit in de commissie onderwijs, die bijna volledig uit vrouwen bestaat.
Dat geldt trouwens niet voor degenen die vooraan mogen zitten: de minister, de voorzitter en het gros van de experts die uitleg komen geven zijn mannen. Nog zo’n ‘vrouwencommissie’ is welzijn.
Wellicht zijn die thema’s niet zo interessant voor journalisten. Alleen, wie bepaalt dat? Zijn het soms mannelijke hoofdredacteurs die in slaap vallen zodra deze thema’s ter sprake komen? Of zijn het de kijkers die hier niet in zijn geïnteresseerd? Dat laatste kan ik mij niet voorstellen, alleen al omdat ook vrouwen naar journaals kijken. Eén ding is duidelijk: de maatschappelijke relevatie van onderwijs en zorg is heel groot.
“Wellicht zijn die thema’s niet zo interessant voor journalisten. Alleen, wie bepaalt dat? Zijn het soms mannelijke hoofdredacteurs die in slaap vallen zodra deze thema’s ter sprake komen?”
Een andere uitleg kan zijn dat vrouwen het minder goed kunnen uitleggen. Als dat zo lijkt, zit dat toch vooral in ons hoofd. Recent Amerikaans onderzoek maakte komaf met het idee dat vrouwen minder grappig zijn. Een groep mannen en vrouwen moest koppen maken bij cartoons. Een andere groep proefpersonen moest deze koppen beoordelen, zonder dat ze wisten wat van wie kwam.
Natuurlijk waren de slogans van mannen en vrouwen ongeveer even grappig. Maar de proefpersonen gingen er wel ten onrechte vanuit dat de grappigste ideeën van mannen kwamen. Het debat in de commissie onderwijs wordt in ieder geval op een snedige manier gevoerd. Al ben ik het lang niet altijd met ze eens, mijn vrouwelijke collega’s kunnen hun standpunt scherp verdedigen.
De grote vraag blijft wat we aan deze situatie gaan doen. We hebben quota voor de kieslijsten, en die hebben er voor gezorgd dat 42 procent van de Vlaamse parlementsleden vrouw is. Dat is een grote verwezenlijking. Maar het is niet goed genoeg: vrouwen stromen niet door naar de topfuncties van de politiek en krijgen kennelijk ook niet dezelfde media-aandacht als mannen.
Voor dat eerste is de politiek zelf verantwoordelijk. Het is aan de partijen om vaker vrouwen naar voren te schuiven voor belangrijke functies. Maar we kunnen het systeem ook inventiever maken. Waarom maken we van het fractievoorzitterschap geen duo-baan, die naar een man-vrouw-team gaat?
Op die manier maken we deze heel zware job meteen een stuk leefbaarder én zorgen we ervoor dat er meer vrouwen in de kijker komen. We kunnen dan meteen de extra vergoeding afschaffen, die door collega’s van andere partijen wordt gerechtvaardigd ‘omdat het zoveel extra tijd kost’.
Aan de andere kant hoop ik dat dit journalisten ook aan het denken zet. Een onderzoek met gelijkaardige conclusies werd in 2009 nog door toenmalig VRT-journalist Siegfried Bracke afgedaan als ‘niet relevant’. Hij heeft plaatsgemaakt voor anderen, die hopelijk wel inzien dat de zware ondervertegenwoordiging van vrouwen een probleem is.
Beste journalist, hoeveel vrouwen waren er bij de laatste tien mensen die je hebt geïnterviewd? Kennelijk gaat het niet vanzelf, dus doe dat beetje extra moeite om naar vrouwelijke politici en experts te zoeken wanneer je aan het rondbellen bent.
“Beste journalist, hoeveel vrouwen waren er bij de laatste tien mensen die je hebt geïnterviewd?”
Dat moet verder gaan dan zoeken naar een excuustruus, het gaat ook over het soort onderwerpen dat aan bod komt. Beschouw de ‘vrouwelijke’ thema’s dus niet meer bij voorbaat als saai, want dat zijn ze niet. Zorg tot slot dat er voldoende vrouwen op de redacties zitten, ook op sleutelposities.
We hebben al zoveel bereikt, er zitten zoveel vrouwen in het parlement. En ze leveren er schitterend werk. Maar als daar niet over bericht wordt in de media, halen ze minder voorkeurstemmen en komen ze minder in de media, je kent dat verhaal ondertussen.
Gelukkig zijn er nog lijstjes die ons er op geregelde tijdstippen op wijzen dat er, ondanks die grote stappen voorwaarts, nog werk aan de winkel is. Het is aan de vrouwen en mannen in politiek en media om hier verandering in te brengen.
Elisabeth Meuleman
Elisabeth Meuleman is Vlaams parlementslid voor Groen!
