Essay, Nieuws, Cultuur, Congo, Cd-recensie, DRC Music, Benefietplaten -

Luisterpost: Zin en onzin van benefietplaten

Deze week verschijnt ‘Kinshasa One Two’, van DRC Music. Het is een project van Blur’s Damon Albarn, een hele groep Congolese muzikanten en een barrage laptoptovenaars. Het plaatje op zichzelf is al opmerkelijk. Daarbij komt ook nog dat het een benefietplaat is. Reden genoeg om eens naar het verschijnsel van de benefietplaat te gaan kijken.

zondag 6 november 2011 23:54
Spread the love

We waren eerder dit jaar al blijven stilstaan bij het verschijnsel van de benefietplaat, door de diverse cd’s die verschenen naar aanleiding van de gebeurtenissen in Japan. Wat me daarbij vooral choqueerde waren de eerder lauwe reacties en zelfs sneren hier bij ons. Het volk dat ooit heel de wereld rond missionarissen stuurde, bergen zilverpapier verzamelde en elke week in de kerk wel aan een ander goed doel geld schonk, kijkt nu zuur op de centen en kan nog nauwelijks iets opbrengen voor de medemens. Dat dit verschijnsel niet zo nieuw is, blijkt uit het feit dat de benefietplaat al tijden lang bestaat. Het is een verschijnsel dat het hele culturele landschap zelfs aantast: net zoals er glazen huizen met veel animatie en multimediashows moeten zijn om een actie nog te laten scoren, zo verkopen de kranten en tijdschriften vooral nog als er extra bier of een dvd bij zit. Ja, wij willen wel nog geven, maar we moeten er vooral ook de indruk bij krijgen dat er ook iets voor ons aan vast zit. Het hele benefietplaatconcept was een tijd lang zelfs zo populair dat de meest onwaarschijnlijke artiesten er ook aan mee deden. Dat het nu wat minder is op dat vlak, zal deels wel te maken hebben met het feit dat exclusieve tracks (waarvoor de cd’s heel vaak gekocht werden) nu heel gemakkelijk via internet te krijgen zijn. Maar dan nog merken we dat er hier in ons landsdeel flink wat minder animo bestaat dan vroeger.

Japan

De barometer kan ook mooi afgemeten worden als je naar de reacties van populaire artiesten na de Japanse kernramp kijkt. Daar werd de kar bijna volledig getrokken vanuit de VS. Enerzijds was er een weinig overtuigende cd (Songs for Japan) met bijdragen van beroemde sterren en anderzijds waren er ook een paar kleinschaliger initiatieven (For Nihon, Benefit For The Recovery In Japan), die de goede bedoelingen dan weer wel de moeite waard maakten.
Het principe van iets te kopen om zo een ander te helpen, leverde in elk geval creatieve zaken op. Enerzijds onvergetelijke concerten, anderzijds een paar van de interessantste verzamel-cd’s en –LP’s die in onze kast staan.

Zo oud als de straat

Het idee zelf is al zo oud als de straat. Zeker wat betreft de benefietconcerten. Zo werd – kort na de dood van Mozart – op 28 december 1791 een benefietconcert voor zijn nabestaanden gegeven door de topmusici uit zijn stad. Ook benefietplaten zijn er al een hele tijd. Ik herinner me in de platencollectie van mijn pa een verzamelaar uit 1969 met muziek voor UNICEF waarop onder meer hits van Diana Ross & The Supremes, Simon and Garfunkel, The Bee Gees, Sonny & Cher, Frank Sinatra… De plaat heette World Star Festival en labelde zichzelf als ‘The Unique Record In Aid Of The World’s Refugees’. Ze bleek uitgegeven te zijn door de VN-vluchtelingenorganisatie en niet de eerste in de reeks, want later kwamen we de All Star Festival-verzamelaar tegen uit 1963 (in mono natuurlijk) tegen met bijdragen van Bing Crosby, Louis Armstrong, Maurice Chevalier, Nana Mouskouri, Edith Piaff… Die plaat bracht het toen ongelooflijke bedrag van meer dan 1 miljoen dollar op.

The Concert For Bangladesh

Dat er dan ook opvolgers (zoals de World Star Festival-LP) kwamen, lag voor de hand en die zullen wel als inspiratie gediend hebben voor George Harrison toen die naar aanleiding van zijn benefietconcerten (met grote sterren als Bob Dylan, mede-Beatle Ringo Starr en Eric Clapton) de trippel-LP The Concert For Bangladesh uitbracht in 1971. Algemeen wordt deze plaat als de moeder van alle benefietplaten genoemd, maar we toonden u daarnet dus aan dat het gegeven veel ouder is.
Meteen liep het al grondig fout met de opbrengsten, want het geld dat de hele zaak genereerde, zou pas elf jaar na datum bij UNICEF terechtkomen…. De typische reactie van John Lennon die niet meedeed: ‘Benefits are always rip-offs’. Tegelijk werd ook een beetje de standaard gezet, want bij die benefietconcerten hoorde vaak een meerdelige box met opnamen van exclusieve concerten. Een gegeven waar ze de mosterd duidelijk bij de succesvolle Woodstockplaten haalden. Maar de popgeschiedenis zal The Concert For Bangladesh vooral onthouden omdat de plaat de terugkeer van Bob Dylan naar een livepodium liet horen.

Het laatje

Van dan af aan duiken er geregeld benefietconcerten en platen op. We denken maar aan de Concerts for the People of Kampuchea-toestand waarachter een andere Beatle stak, namelijk Paul McCartney. Hij organiseerde samen met de toenmalige VN-secretaris–generaal Kurt Waldheim een reeks van vier concerten waarbij naast Wings (McCartneys toenmalige band) ook The Who, The Clash, Queen, Elvis Costello & The Attractions, The Specials, Rockpile, Ian Dury and The Blockheads en Pretenders deelnamen. Er was ook een supergroep door McCartney samengebracht, het zogenaamde ‘Rockestra’ met daarin leden van sommige van de hierboven vermelde bands en verder ook leden van Led Zeppelin, The Faces, Procol Harum… Uit de optredens werd een dubbel-LP gepuurd. De plaat zelf was vooral berucht door het modderige geluid, maar bracht flink wat geld in het laatje.
Ook zeer succesvol, maar vooral als groteske mediacircussen, waren natuurlijk de twee Live Aid-gebeurens (Live Aid en Live8). Nog een recent voorbeeld, het benefietalbum voor Haïti met opnames van de Hope for Haïti-tv-actie, kwam in 2010 bij voorbeeld binnen op nummer 1 in de Amerikaanse albumlijst. Er werden een paar honderdduizend exemplaren van verkocht. Het was de eerste cd die alleen digitaal te krijgen is die bovenaan de Billboard 200 stond. Onder meer Jay-Z, Madonna en U2 vallen op het album te horen. De grote tv-show was niet alleen in de VS, maar ook in het buitenland en op YouTube te zien en bracht ruim 70 miljoen dollar op. Uitstekend kijkvoer en gelukkig ook magneten voor inkomsten voor het grote doel.

Politiek

Sommige benefietplaten hadden dan weer een politieke ondertoon, we denken maar aan No Nukes (1979) en verder aan de Artists United Against Apartheid-plaat uit 1985. Achter die laatste LP school Little Steven Miami Van Zandt, Springsteengitarist. Daarop bijdragen van een heleboel artiesten, van U2 tot Miles Davis. Het verschil tussen de eerste (apolitieke) en de tweede soort (de politieke) mag wel duidelijk zijn: de algemene zijn safe voor het imago van de bands, terwijl de tweede soort toch een duidelijke positie van een groep inhoudt. Zo kwam het ook dat de single ‘Sun City’ van Artists United Against Apartheid indertijd door het grootste deel van de Amerikaanse radiozenders niet werd gedraaid, wegens… te politiek.

Dat niet alle benefietplaten geld opbrachten, maar de firma soms aardig wat kostten, bleek met de verzamelaar die uitgebracht werd na de dood van de bekende New Wave-producer Martin Hannett. Ook al had hij een hand in cruciale opnamen van Joy Division, New Order, John Cooper Clarke, U2, The Durutti Column en zelfs de Belgische Names, toch bleek een verzamelaar (benefiet voor zijn nazaten) diep in het rood te gaan. In elk geval zijn benefietplaten niet meer weg te denken uit het muzieklandschap. Downloadsingles en volledige platen voor het goede doel blijven schering en inslag, maar waar een plaat ten voordele van het Britse War Child vroeger één miljoen pond opbracht, daar ligt dat nu – bij de recentste en nochtans excellente plaat – rond de 200 000 Britse ponden. Nog steeds mooi, zeker als het resultaat ook muzikaal /artistiek de moeite waard is.

Kinshasa One Two

Een mooi voorbeeld van zo’n artistiek geslaagd project is de nieuwe cd van DRC Music, geestelijk kind van Blur- en Gorillaz-baas Damon Albarn. Deze veelzijdige Brit heeft wat met Afrika, dat bewees zijn knap Mali Music-project uit 2002 reeds. Nu is hij met Kinshasa One Two nog een stap verder gegaan. Vijf dagen lang heeft hij diverse Congolese bands opgenomen in Kinshasa samen met moderne elektronicaspecialisten als Richard Russell, Kwes, Marc Antoine en Dan The Automator. Het resultaat is een enorm diverse plaat geworden waarin je zowel kennismaakt met de moderne experimentele elektronica als de intrigerende geluiden van een compleet andere cultuur. De ene keer denk je aan de typische Ethiopische fusie, de andere keer aan Portishead verdwaald in de jungle en dan weer krijg je futuristische elektrodub of exotische hiphop. Deze benefietplaat (voor de Congolese werking van Oxfam) is dan ook tintelend voer voor muzikale ontdekkingsreizigers, of hoe diep in Afrika het westen zichzelf totaal anders weer ontmoet. Mister Albarn I presume?

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!