Sinds 1996 heeft Vlaanderen een eigen rechtstreeks verkozen parlement. Het Vlaams parlement had vanaf het begin de ambitie een moderne instelling te worden. Het parlementsgebouw straalde openheid en betrokkenheid uit. Vlaanderen in de wereld. Het Vlaams parlement een glazen huis.

De parlementaire werking werd open gegooid. Bezoekersstromen dienden zich aan, hoorzittingen en verzoekschriften werden regel. De burger zou nauw betrokken worden bij het nieuwe parlement. En er werd gekozen voor onafhankelijke instellingen die de werking van de parlementsleden zouden versterken.

In het verlengde van de affaire-Dutroux en de nood aan zorg voor kinderrechten, kwam er een Kinderrechtencommissaris en een hele werking om de rechten van kinderen te verzekeren. In het verlengde van de schandalen rond wapenleveringen en de overheveling van wapenhandel naar de gewesten kwam er het Vlaams Vredesinstituut dat de kwestie van de wapenleveringen zou opvolgen, maar ruimer ook een emanatie zou zijn van de vredeswil van de Vlaamse burgers.

En om een antwoord  te geven op de toenemende vragen rond maatschappelijke effecten van technologie-ontwikkeling kwam er een instituut dat zich specialiseerde in de relatie tussen samenleving en technologie, toekomstgericht studiewerk verrichtte en vooral aandacht had voor het sterker betrekken van burgers bij de technologische ontwikkelingen in Vlaanderen.

Het Vlaams parlement wilde zich meten met andere parlementen en tot de wereldtop behoren als het erom ging om op een vernieuwende wijze vorm te geven aan de parlementaire democratie in Vlaanderen.

Maar vandaag wordt de klok helemaal terug gedraaid. Het Vlaams parlement bouwt haar paraparlementaire instellingen af. Het Vlaams Vredesinstituut (VVI) moet de activiteiten inbinden, het Kinderrechtencommissariaat (KRC) wordt de vleugels afgeknipt, het Instituut voor Samenleving en Technologie (IST) wordt zelfs helemaal opgedoekt.

Zo toont Vlaanderen zich van zijn kleinste kant. De voorzitter en het bureau amputeren hun eigen instelling. Het parlement verlaagt zich zelf tot een assemblee van lilliputters. Nieuwe ideeën, inbreng van burgers, toekomstvisie en interactie: het is allemaal niet meer nodig.

Op het moment dat overal ter wereld overgeschakeld wordt naar nieuwe vormen van democratiebeleving, naar democratie 2.0, schakelt het Vlaams parlement in achteruit, naar een parlement dat eerder thuis hoort in de tijd van “la Belgique à papa”…

Zijn kinderrechten, vrede en bewapening, effecten van de technologie vandaag geen belangrijke thema’s meer? Zijn de problemen van de baan? Is er geen wapenexport meer uit Vlaanderen? Is er geen nood meer aan vredeseducatie? Zijn er geen schendingen meer van kinderrechten? Geen kinderen en jongeren die eronder door gaan? Is er geen nood meer aan maatschappelijk debat over de impact van technologie? Het lijkt zo te zijn, want het parlement schaft het IST af en onthoofdt het KRC en VVI!

Het begon zes maanden geleden al toen er in de schoot van het Vlaams parlement een werkgroep werd opgericht om de zogenoemde paraparlementaire instellingen te hervormen. Snel bleek hoe de eigenlijke agenda er uitzag. De instellingen werden door de politieke rechterzijde gezien als blokken aan het been van het parlementaire werk. Immers, ze publiceren rapporten, organiseren studiedagen en andere evenementen waarin ze de problemen aan de orde brengen.

Tja, als blijkt dat er adviezen komen die aantonen dat Vlaanderen alsnog veel wapenspul uitvoert, ook naar risicolanden; als blijkt dat veel kinderen mateloos onder druk staan; als blijkt dat nog heel veel Vlamingen niet participeren aan de digitale samenleving of dat technologische risico’s niet ernstig genomen worden … dan is dus niet belangrijk meer.

En dus kunnen we best af van die lastige instellingen. Want ja, wat blijkt? Het zijn vooral progressieve en sociaalvoelende politici die de rapporten bezigen om het beleid mee te bevragen. Ook het maatschappelijk middenveld put uit dat materiaal voor eigen activiteiten en beschouwt hen als medestander in de strijd om kinderrechten, in het pacifistisch streven, in technologische innovatie enz.

Deze drie paraparlementaire instellingen waren autonoom. Ze zijn weliswaar ingebed in het grote huis van het Vlaams parlement, maar hebben een eigen rechtspersoon en ze kiezen zelfstandig, weliswaar in een eigen raad van bestuur of comité, hun thema’s. Die specifieke positie is er net gekomen omdat ze op hun delicate werkterreinen in alle autonomie moeten kunnen handelen. Niet aangestuurd door de uitvoerende macht (de regering), noch door de industrie, noch door andere belanghebbende partijen.

Wereldwijd stonden deze instellingen daarom model. Het Vlaams parlement had zin voor durf en innovatie getoond. Tot vandaag dan toch.

Want nu blijkt dat die autonomie effectief leidt tot kritisch materiaal, dan beginnen de machtspartijen te schuiven op hun stoel. Het is al een tijdje aan het gisten. Nu werd de stok gevonden om de hond te slaan. Het mantra van de besparingen werd aangeheven.  Het IST wordt opgedoekt en de autonomie van het VVI en het KRC wordt zwaar beknot. Het bureau van het Vlaams parlement beslist nu welk onderzoek ze nog mogen doen. 

Het leek allemaal zo veelbelovend ooit. Wat we zelf doen, doen we beter. Droevig. De voorzitter van het Vlaams parlement klopt zich stoer op de borst omdat hij zijn eigen instituut ontmantelt en zwakker maakt. De Vlaamse regering is weer enkele pottenkijkers kwijt. En het Vlaams parlement ziet haar eigen ster verder tanen. Wordt nog meer een huis van inteelt en navelstaarderij.

Arm Vlaanderen.

Bart Caron is Vlaams parlementslid van Groen!.