Opinie, Nieuws, Economie, België, Maatschappelijk verantwoord ondernemen, Banken, Bankencrisis, Opinie, Netwerk Vlaanderen, Spaargelden, Rommelkredieten, Zakenbank, Onveilige banken, Businessmodel, Financiële innovatie, Speculatieve producten, Bancaire kerntaken, Depositogarantie, Interbankenmarkt, Kortetermijnfinanciering, Dossier bankencrisis - Luc Weyn

Gaat het regeerakkoord voor veilige banken?

De federale overheid gaat van Dexia Bank België een veilige bank maken, zegt ze. Mooi zo. Maar wat met andere onveilige banken? Onveilige businessmodellen staan niet fundamenteel ter discussie, zo lijkt het. We hebben fundamentele wijzigingen nodig als we niet willen blijven dweilen met de kraan open, vindt Netwerk Vlaanderen.

dinsdag 25 oktober 2011 14:55
Spread the love

Zijn er nog veilige banken? Nauwelijks. Ons geld is veilig bij banken omdat de overheid garant staat, niet omdat de bank zelf veilig is. Veilig of niet, maatschappelijk nuttig of speculatief, het maakt niet uit. De overheid geeft aan allen een depositogarantie.

Drie jaar na de start van de crisis blijven riskante businessmodellen voor banken perfect aanvaard. Meer zelfs, met Dexia was er volgens de pas afgenomen stresstests niets ernstigs aan de hand. In het systeem gepokt en gemazelde toezichthouders slagen er niet in om los te komen van hun dogma’s, belangen en achterhaalde logica’s. Ze blijven faliekant verkeerde risico-evaluaties maken.  

De kredietcrisis werd veroorzaakt door beleggingen in speculatieve producten. Dit zorgde voor grote verliezen en staatstussenkomsten. Velen waarschuwen reeds jaren voor de gevaren van de combinatie van het beheer van spaargeld met het riskantere zakenbankieren. Maar veel van de banken combineren die twee nog steeds.

In Groot-Brittannië, dat zeker zijn plaats als financieel centrum niet wil kwijtraken, beseft de overheid het gevaar en onderneemt ze inmiddels stappen om ‘retail’ en ‘investment banking’ duidelijker te scheiden. Ook in België raadde de parlementaire onderzoekscommissie over de bankencrisis aan om een onderscheid te maken tussen de spaarbank en de zakenbank. Het bleef bij een aanbeveling.

Betere stervensbegeleiding volstaat niet

Intussen dweilen we met de kraan open. Op Europees niveau zal een noodfonds een kapitaalinjectie van enkele honderden miljarden aan de Europese banksector geven. Deze kapitaalinjectie moet het de banken mogelijk maken om toekomstige verliezen, bijvoorbeeld uit slechte Griekse staatsobligaties, op te vangen. Dit biedt hun een extra buffer. Maar worden banken ook verplicht anders te gaan werken? Vergeet het.

Partijen als Groen! en SP.A stelden vorige week voor om banken een ‘living will‘ te laten opmaken. Dat testament moet zo opgemaakt worden dat in geval van dreigend faillissement de bank zo kan worden ontmanteld dat de voor de samenleving belangrijke delen (zoals de spaargelden) makkelijk afgezonderd en gered kunnen worden – en de overblijvende meer speculatieve delen van redding uitgesloten worden.

Zo wordt onverantwoord risicogedrag ook deels indirect afgeremd, is de redenering. De living will als extra verplichting om makkelijker en beter aan stervensbegeleiding te kunnen doen.

Een stap, maar we hebben veel meer nodig. Een betere stervensbegeleiding voorkomt immers niet dat de patiënt ziek wordt. En we hebben als samenleving helemaal geen geld meer om nogmaals voor een omvallende bank te moeten opdraaien!

Maar er is goed nieuws: de patiënt is niet ongeneeslijk ziek. Hij kan gezonder gemaakt worden door al te riskante businessmodellen aan banden te leggen.

Focus op bancaire kernactiviteiten

Twee aanbevelingen. Herinnert u zich de beelden van drie jaar geleden, waarin Britten in lange rijen voor hun bank stonden aan te schuiven? Klanten van Northern Rock die hun geld gingen afhalen. Oorzaak van die crisis was, net als bij Dexia, een te grote afhankelijkheid van kortetermijnfinanciering via de interbankenmarkt. De mate waarin banken hiervan structureel afhankelijk mogen zijn, kan wettelijk worden beperkt. 

De overheid kan bovendien voorkomen dat spaargelden nog langer in een casino geplaatst worden door het klassiek bankieren en het zakenbankieren te scheiden. Banken die met spaargelden werken, kan worden verboden om zakenbankactiviteiten op te nemen.

Bijkomend voordeel hiervan is dat banken die met spaargelden werken, aangezet worden om hun casino af te bouwen en zo gestimuleerd worden om zich toe te leggen op bancaire kernactiviteiten en de financiering van de productieve economie.

Bovendien zal een dergelijke scheiding er voor zorgen dat spaarbanken die werken zonder casino (vaak kleinere banken) niet meer de oneerlijke concurrentie moeten aangaan met spaarbanken mét casino, banken die als goed gegokt wordt de winsten behouden en als het slecht gaat de verliezen bij de belastingbetaler doen terecht komen.

Zelfs wanneer de overheid bepaalde bankmodellen niet aan banden wil leggen, zijn er nog mogelijkheden. Ze zou de depositogarantieverlening bijvoorbeeld kunnen voorbehouden voor ‘voorzichtige’ banken die zich toeleggen op bancaire kerntaken. Zij vervullen maatschappelijk onmisbare taken en hun risico’s liggen een pak lager. Enkel die risico’s dekken, is dus zinvoller en houdt minder gevaar in voor de schatkist.

Politieke moed

Als de federale overheid bij het opmaken van het regeerakkoord nog twijfelt over het aanscherpen van haar beleid tegenover de banken, moet ze misschien eens advies vragen aan de bevolking. Vraag haar of ze nog langer bereid is te betalen voor het wanbeleid van megalomane bankiers, die in naam van financiële innovatie inzetten op producten waarvan ze de risico’s niet juist kunnen inschatten.

Bankiers die de lokale economie links laten liggen omdat met speculatieve producten meer te verdienen valt. De vraag stellen, lijkt ons ze beantwoorden.

Maar die antwoorden vereisen politieke moed. Je kunt geen omelet bakken zonder een ei te breken. Fundamentele wijzigingen komen er niet als de bestaande businessmodellen in takt worden gelaten. We zullen moeten durven raken aan de belangen van de gevestigde financiële elites.

Luc Weyn

Luc Weyn werkt bij NGO Netwerk Vlaanderen die promotie maakt voor geld als middel voor duurzaamheid en sociale rechtvaardigheid. 

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!