Dag van het Socialisme

De zaal zing uit volle borst mee met Vuile Mong

Opinie, Nieuws, België -

Sterft gij oude vormen en gedachten

Op 29 oktober vindt in de Vooruit in Gent de tweede dag van het socialisme plaats. Karim Zahidi & Koenraad Bogaert denken dat iedereen die een sociaal rechtvaardige en ecologische uitweg uit deze crisis zoekt, moet nadenken over volwaardige alternatieven voor het huidige systeem en zich niet kan beperken tot het aanbrengen van correcties.

vrijdag 21 oktober 2011 18:35
Spread the love

Het najaar van 2008, precies drie jaar geleden, betekende het begin van een wereldwijde crisis. Wat begon als een bankencrisis heeft zich ontwikkeld tot een crisis van het hele systeem. Na drie jaar, waarin de politici hun best deden om de crisis onder controle krijgen, is ze verder uitgewaaierd en alleen maar erger worden. De poging om de banken te redden veroorzaakte een diepe budgettaire crisis bij zowat alle Europese lidstaten.

Er staan draconische besparingsrondes op het programma voor de komende jaren. In Europa dreigt zelfs voor het eerst te gebeuren wat voor velen onmogelijk leek: het failliet van een land. We moeten terug gaan tot de jaren dertig van de vorige eeuw om een crisis van dergelijke omvang te vinden.

Die crisis begon ook als een financiële crisis, waaierde heel snel uit, leidde zelfs tot een gruwelijke wereldoorlog en werd uiteindelijk pas 20 jaar later bezworen. De uitweg uit de crisis bestond toen in een grondige herschikking van het kapitalistisch systeem. Deze grondige herschikking – het aan banden leggen van het kapitaal en de uitbouw van een keynesiaanse, herverdelende welvaartstaat – werd mede afgedwongen door een hevige sociale strijd van de arbeidersbeweging in heel Europa.

Vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw is dit welvaartsmodel steeds meer onder druk komen te staan. Het neoliberale antwoord op de crisis van de jaren 70 van de vorige eeuw bestond erin de fundamenten van het naoorlogse systeem langzaam maar zeker te ondergraven. De teugels die het kapitaal in toom moesten houden werden gevierd. Het vrij verkeer van kapitaal en de privatisering van de “commons” moest er voor zorgen dat de winstaccumulatie die in de jaren zeventig dreigde stil te vallen, terug werd aangezwengeld.

Dit neoliberale offensief tegen de welvaartstaat zette niet alleen de sociale verworvenheden van de arbeidersbeweging onder druk, het veranderde eveneens de rol van de politiek en de staat. Volgens de neoliberale logica is de staat eerst en vooral verantwoordelijk voor het scheppen van een zo gunstig mogelijk investeringsklimaat en de optimalisering van de voorwaarden voor winstmaximalisatie.

Het begrip economische groei werd helemaal op zijn kop gezet. Daar waar economische groei in het keynesiaanse welvaartsmodel vooral een middel was om de welvaart van iedereen te verhogen, is het vandaag een doel op zich geworden waarvoor men alle zogenaamde belemmeringen voor deze groei (zoals welvaartsherverdeling) juist gaat afbouwen. De instrumenten voor een sturend economisch beleid waarin totale tewerkstelling en herverdeling de ordewoorden waren, werden omgevormd tot instrumenten die er voor moesten zorgen dat een land, regio of stad de economische concurrentie kon winnen van andere landen, regio’s of steden.

Na de jaren tachtig leek het er voor sommigen even op dat dit systeem wel degelijk zou werken. Maar dit bleek een illusie. De relatieve economische heroplevingen van de jaren negentig en 2000 leken voornamelijk het resultaat van  economische zeepbellen, die vooral hun oorsprong vinden in speculatieve financiële markten. Telkens wanneer een dergelijke investeringszeepbel uiteen spatte werd de economie geconfronteerd met een nieuwe en vaak zware terugval. Ook voor de huidige mondiale crisis was dit het geval.

Overheden en instellingen zoals de Wereldbank en het IMF hebben sinds het begin van de crisis verschillende pogingen ondernomen om de crisis te bezweren. Wat daarbij vooral opvalt is dat de logica die ze hanteren om de crisis te bezweren precies dezelfde is als de logica die in de eerste plaats verantwoordelijk is voor de crisis.

Hoewel de neoliberale logica politici van bijna alle politieke strekkingen wist te verleiden, is men er in het verleden, ondanks verwoede pogingen, nooit in geslaagd alle sociale verworvenheden van het Europese welvaartsmodel volledig teniet te doen. Zelfs niet in een land als het Verenigd Koninkrijk waar Margaret Thatcher – the Iron Lady – het startschot gaf voor een ideologische aanval op het keynesianisme en zeer verregaande neoliberale hervormingen.

De mondiale crisis zorgt vandaag echter voor een nieuwe opportuniteit. Onder het mom van schijnbaar politiek neutrale projecten zoals financiële stabilisering, harmonisering en modernisering wordt de neoliberale logica verder door gezet en van bovenaf – het Europese niveau – opgelegd. Er wordt van de “shock” van de globale financiële en economische crisis gebruik gemaakt om een frontale aanval in te zetten tegen de restanten van de welvaartstaat.

Door deze “shockdoctrine” toe te passen, om Naomi Kleins beroemde boek te citeren, dreigen we zo verder onderworpen te worden aan een beleid dat verantwoordelijk is voor nog meer sociale ongelijkheid en reële verarming van een zeer groot deel van de Europese bevolking.

Tegen een dergelijke “stille staatsgreep” van particuliere economische belangen, zijn er niet alleen in Europa, maar wereldwijd sociale strijdbewegingen in gang geschoten. De huidige Arabische revoltes zijn misschien wel de meest zichtbare vormen van verzet, maar ook in Zuid-Europa, met name in Spanje en Griekenland komen mensen vandaag massaal op straat tegen de sociale strooptocht. Deze strijdbewegingen geven aan dat er geen neutrale uitweg uit de systemische crisis is.

Wij denken dat iedereen die een sociaal rechtvaardige en ecologische uitweg uit deze crisis zoekt, moet nadenken over volwaardige alternatieven voor het huidige systeem en zich niet kan beperken tot het aanbrengen van correcties. Het huidige status quo, met name het ongebreidelde geloof in de deugden van de (vrije) markt, moet terug fundamenteel in vraag worden gesteld. Als we dit niet doen dan geven we onze democratie over aan politieke en economische krachten die enkel het winstbejag laten primeren.

Er moet met andere woorden weer aan politiek gedaan worden waarin de grote ideologische verhalen terug een plaats krijgen. Dit is in het bijzonder van belang voor de linkerzijde van het politieke spectrum. De huidige crisis biedt de mogelijkheid om te herbronnen en na te denken over inhoud en strategie voor een andere maatschappij. Om opnieuw een toekomst te verbeelden waarin de klassieke linkse idealen geen loze woorden zijn, maar een realiteit.

Eén van de initiatieven die deze idealen terug in de verf tracht te zetten is de Ronde Tafel van Socialisten. Op 29 oktober vindt in de Vooruit in Gent de tweede dag van het socialisme plaats. Deze dag staat in het teken van de sociale strijd en de solidariteit. Omdat we geloven dat een rechtvaardige maatschappij niet zal opgebouwd worden door experts maar wel door een sociale strijd van onderuit. Omdat we geloven dat de idealen van het socialisme de kiemen in zich draagt om een dergelijke maatschappij op te bouwen.

Karim Zahidi en Koenraad Bogaert zijn lid van de Ronde Tafel van Socialisten

http://www.rondetafelvansocialisten.be/

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!