Dat de Belgische financiën er na twaalf jaar onder minister Didier Reynders (MR) maar belabberd bijliggen, is ondertussen genoegzaam bekend. Van het afschaffen van de hoogste tarieven in de personenbelasting, over het invoeren van de notionele intrestaftrek tot het simpelweg blokkeren van de werking van de belastingdiensten, is de tendens duidelijk: wie heeft, mag houden, de rest kan de boom in.

Een mens zou denken dat het voor de Vlaamse regering toch niet moeilijk kan zijn het enigszins beter te doen. Spijtig genoeg heerst de Reynders-filosofie ook op Vlaams niveau.

Een eerste indicatie hiervoor is het feit dat Vlaams minister van Begroting Philippe Muyters (N-VA) ervan lijkt uit te gaan dat het fiscaal beleid best bij programmadecreet wordt gevoerd. Programmadecreten zijn verzamelwetten die samen met de goedkeuring van de begroting zonder al te veel discussie door het parlement worden gejaagd. Normaal dient een programmadecreet om een aantal kleinere reparaties in het licht van de volgende begroting door te voeren. Volgens minister Muyters zijn ze echter ook nuttig om ‘in den duik’ heel zijn fiscaal beleid te voeren. Zo werden in voorgaande jaren via deze weg, in een wip en een gauw, de jobkorting afgeschaft, net zoals de tewerkstellingsvoorwaarde bij de vrijstelling van successierechten voor familiebedrijven.

Zelfs de occasionele belastinghervorming die eens een keer niet via programmadecreten door het parlement wordt gesmokkeld, rammelt aan alle kanten. De zogenaamde vergroening van de belasting op de inverkeerstelling (BIV) leidt bijvoorbeeld tot het relatief goedkoper worden van sterk vervuilende luxevoertuigen, terwijl minder vervuilende auto’s relatief duurder worden. Reynders kan er nog wat van leren …

Peeters II kiest resoluut voor ‘Flandre à papa’

Uit het programmadecreet bij de begroting 2012 blijkt dat de Vlaamse regering verder gaat op het reeds ingeslagen pad van ondoordachte en lukraak gekozen fiscale cadeaus. Zo worden de schenkingsrechten op ondernemingen afgeschaft. U leest het goed: vanaf 2012 kan ‘papa’ of ‘maman’ zonder enige fiscale heffing te betalen een volledig bedrijf cadeau doen aan ‘fils’ of ‘fille’.

Voor alle duidelijkheid: het gaat hier niet alleen over slagers of bakkers. Ook een bedrijf waar meer dan 100 mensen werken, kan onder de regeling vallen. Deze maatregel wordt door Vlaams minister-president Kris Peeters (CD&V) verkocht als ondersteuning van de continuïteit van ondernemingen bij overdracht. In ruil wordt het nultarief in de successierechten opgetrokken naar ocharme 3 of 7 procent, al naargelang u zoontje of nichtje van bent.

De huidige en voorgestelde regelingen van schenkings- en successierechten zijn niet alleen zeer onrechtvaardig, ze blijken daarenboven ook nog eens geen enkel nut te hebben. De Vlaamse regering geeft in haar Memorie van Toelichting bij het Programmadecreet zelf toe dat het nultarief in de successierechten onderbenut wordt. Daarom stelt ze de huidige wijziging voor.

De Inspectie van Financiën verwijst deze redenering echter naar de vuilbak en stelt duidelijk niet akkoord te gaan met deze maatregel. Meer nog, het beoogde effect kan volgens de inspectie evengoed bekomen worden door het huidige tarief in de schenkingsrechten te behouden (ocharme 2 procent) en de cadeaus in de successierechten af te schaffen.

Het feit dat de Vlaamse regering ondanks deze duidelijke vingerwijzing van de Inspectie toch doorzet, wijst erop dat ze in deze crisis- en besparingstijden geen enkel probleem heeft met nutteloze cadeaus aan de allerrijksten. Zelfs Unizo stelt in zijn persbericht van vrijdag 14 oktober 2011 over deze kwestie dat: “De vrijstelling in de schenkingsrechten komt dan ook niet ten goede aan die ondernemers die de financiële middelen niet hebben om kosteloos hun onderneming weg te schenken, nog steeds het merendeel van de ondernemers.”

Nog meer Flandre-à-papa maatregelen

In hetzelfde programmadecreet staan nog meer Flandre-à-papa maatregelen. Zo wordt de korting op de schenkingsrechten van bouwgronden met drie jaar verlengd. De Vlaamse regering merkt namelijk op dat “voor jonge gezinnen het bouwen van een woning zonder hulp van buitenaf bijzonder moeilijk is”. Veel cynischer dan dit kan het niet meer worden. De Vlaamse regering constateert dat bouwen zonder hulp van buitenaf zeer moeilijk wordt en geeft een fiscaal cadeau aan … jonge gezinnen die al hulp krijgen van buitenaf. Begrijpe wie kan.

Deze gunstmaatregel aan de arme kinderen van ouders met bouwgrond op overschot kost de Vlaamse belastingbetaler 2,2 miljoen euro per jaar en kwam in 2010 ten goede aan 700 gezinnen. Er is niemand die beslist een huis te bouwen op basis van 3.140 euro steun van de overheid en zeker niet de mensen die bouwgrond cadeau krijgen. Deze middelen zouden veel beter ingezet worden voor de isolatie van bestaande woningen en de ondersteuning van kwetsbare huurders op de private markt. Het is dan ook niet verwonderlijk dat ook hier de Inspectie van Financiën vragen had bij de doelmatigheid van deze maatregel.

Gesubsidieerde belastingontduiking

Als kers op de taart kondigde minister-president Peeters dan nog een nieuwe steunmaatregel voor bedrijven aan. Zij hebben nu via de KMO-portefeuille recht op 25.000 euro steun bij de opstelling van een strategisch overnameplan door een ‘erkend’ begeleider, waarin zowel de fiscale, financiële, menselijke en juridisch aspecten behandeld worden.

Met andere woorden, de Vlaamse regering geeft 25.000 euro steun aan ondernemingen om zich te laten adviseren over belastingontwijking. Ter vergelijking: via dezelfde KMO-portefeuille hebben ondernemers jaarlijks slechts recht op 2.500 euro steun om opleidingen te organiseren voor henzelf of hun werknemers en op 10.000 euro innovatiesteun. Peeters II vindt belastingontwijking dus meer steun waard dan opleiding of innovatie.

Het wordt dringend tijd dat minister Muyters werk maakt van een gedragen visie op de Vlaamse fiscaliteit. Een volwassen fiscaal beleid wordt namelijk bediscussieerd met het parlement en het brede maatschappelijke middenveld en bestaat uit meer dan de sluikse invoering van een aantal blanco cheques. Het toepassen van de armoedetoets op fiscale maatregelen, zoals beloofd in het Vlaams regeerakkoord, zou al een mooi begin zijn.

Mehdi Koocheki, Expert economie en fiscaliteit Studiedienst Vlaams ABVV