Nieuws, Economie, België, Tmd -

Sluiting ArcelorMittal Luik, een heel curieuze mondialisering

Multinational ArcelorMittal beslist om de laatste hoogovens in Luik te sluiten. Het is een drama voor de werknemers en een regio die onder andere het slachtoffer zijn van een soms heel curieuze mondialisering. Hoe kon een Indiase familie in zo korte tijd de staalindustrie wereldwijd domineren? En waarom houdt ze haar beloften niet?

donderdag 13 oktober 2011 17:18
Spread the love

Zelfs in een economie die almaar meer een diensteneconomie is, zelf na een derde industriële evolutie die een veel meer immateriële economie stimuleert – denk aan DeWereldMorgen.be die u online leest – blijft de klassieke industriële productie belangrijk, ook die van bijvoorbeeld staal. Want ten slotte rijden er elk jaar een pak meer auto’s en bromfietsen rond en wordt er heel hard gebouwd, telkens vooral in landen als China, India, Indonesië of Brazilië.

We komen uit een andere tijd

Vroeger hadden de meeste landen hun eigen nationale staalindustrie, bij ons in vroegere crisistijden ook tot nationale sector gedoopt. De ondersteuning van de noodlijdende economische sectoren staal, scheepsbouw, steenkoolmijnen, textiel en holglas kostte handenvol overheidsgeld. Voor de meeste zat er geen toekomst meer in maar wachtte het kerkhof, zo zijn de mijnen en grote scheepswerven helemaal dicht.

Het verlies van de ene is wel eens meer het fortuin van de andere

Niet dat er ondertussen geen geld meer werd verdiend, om onduidelijke redenen kreeg ene Albert Frère de commercialisering van het staal toegewezen. Hij bouwde daarop zijn fortuin van bijna rijkste Belg, een wel heel riant cadeau, want de grote productieverliezen waren voor de staat.

Uit de mondialisering komt Mittal

De staalfabrieken van Luik, Charleroi en Gent kwamen in steeds grotere economische entiteiten terecht: het historische Cockerill werd Cockeril-Sambre, dat werd opgeslokt in Usinor, dat terechtkwam in Arcelor, dat na de overname door Mittal als troostprijs de naam ArcelorMittal kreeg. De familie Mittal, veertig jaar geleden enkel eigenaar van een kleine staalfabriek in India, controleert nu als veruit grootste eigenaar ’s werelds grootste staalproducent. De groep telt meer dan 300.000 werknemers in 60 vestigingen in tal van regio’s.

Het is een vreemde economie waarin iemand zich in enkele decennia bijna uit het niets een zo groot deel van een immense en reêel bestaande industriële sector kan toeëigenen. Onder andere het openbreken van de mondiale markten en de grote winstmogelijkheden voor ondernemers in Azië stelden Mittal in staat om zich in onvoorstelbaar korte tijd te katapulteren tot de nummer één van de sector.

Speelveld op maat van financieel kapitaal

Voor de werknemers van Europese staalfabrieken, zoals in Luik, veranderde het speelveld volkomen. De eigenaars woonden al lang niet meer in de onmiddellijke buurt; ook de tijden dat ze te vinden waren, en onder druk te zetten, in Brussel of Luxemburg behoren tot de geschiedenis. De periode dat de nationale staten aan te spreken waren, is eveneens achter de rug. Het Europese politieke niveau heeft zich nooit echt economisch aanspreekbaar gemaakt… en dit millennium bracht dus volop de dominantie van de wereldmarkten en van de familie Mittal.

Resultaat is dat de machtspositie van werknemersorganisaties ten aanzien van een reuzenmultinational als ArcelorMittal sterk onder druk is gekomen. Geen aangename situatie wanneer financiële en economische en productiecrises in aantocht zijn. Nog minder wanneer daarenboven overheden al te inschikkelijk zijn geworden ten aanzien van het financiële kapitaal.

Nog toen Arcelor het voor het zeggen had, waren er al plannen om de hoogovens van Luik te sluiten. In de overnamestrijd voor Arcelor maakte Mittal daar handig van gebruik – handig of nuttig vanuit het standpunt van Mittal dan, perfide zal een beter woord blijken vanuit een maatschappelijk perspectief. Het bedrijf beloofde Luik open te houden waarmee het steun probeerde te verwerven voor zijn overnamebod.

Eenmaal Arcelor in handen van Mittal, was het een op en af verhaal. De hoogovens waren inderdaad eerst opnieuw open. Dan sloeg de crisis volop toe. Ook al kan de mondiale samenleving best nog wat staal gebruiken voor een pak noodzakelijke behoeften als wonen en publiek transport, die maatschappelijke vraag is door de bankencrisis grotendeels weggevaagd… die crisis is argument om eerst de ene oven, dan de andere te doven… en om uiteindelijk te sluiten.

Feit blijft natuurlijk dat Luik niet aan zee ligt – makkelijker voor de aanvoer van kolen en ertsen, zoals voor de vestiging in bijvoorbeeld Gent – en bijkomend dat loonkosten en arbeidsvoorwaarden elders in de wereld vaak veel slechter zijn.

Maar op de achtergrond spelen nog meer evoluties. Al langer is er wereldwijd een probleem van een al te grote productiecapaciteit. Een ongelooflijke economische boom net voor de crisis van herfst 2008 maskeerde dit tijdelijk. Het was dan interessant voor ArcelorMittal om Luik open te houden.

Zwaaien met emissierechten

Nog interessanter werd het toen het Waals gewest met emissierechten begon te zwaaien, een geschenk ter waarde van maar liefst 260 miljoen euro met het oog op het bewaren van de werkgelegenheid.
Dankjewel, zei de familie Mittal. Maar nu het interessanter is voor het concern om de zogenaamde warme lijn van Luik dicht te doen, zijn de oude beloften en geschenken blijkbaar van geen tel meer.

De werknemers en hun organisaties reageren furieus om zoveel woordbreuk. Al sinds begin oktober waren ze in staking omdat het wantrouwen torenhoog was gestegen. Woensdag volgde dan de koude douche, de aankondiging van de sluiting.
De woede is nog groter omdat men in Luik nu echt kan vrezen dat het einde van de staalnijverheid – bijna altijd al een groot deel van de economische basis van deze regio – echt om de hoek loert.

Nationaliseren?

Het gemeenschappelijk vakbondsfront stelt nu aan formateur Di Rupo voor om – in navolging van Dexia – de Luikse staalnijverheid te nationaliseren en er 1 miljard euro in te investeren.

Want de woede draait om nog iets anders. Wat je ook belooft en doet voor een concern als ArcelorMittal, zo merken de vakbonden, het is nooit genoeg.

Blijft toch de vraag hoe je het best aanpakt om de greep van werknemers op de economie opnieuw te vergroten, zeker in een sector als de staalindustrie die als geen ander is gemondialiseerd.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!