Het veronderstelde doelwit en de manier van werken – een Mexicaans drugskartel inhuren om ambassadeur Adel al-Jubeir op te blazen in een restaurant in Washington – zijn op zijn zachtst gezegd ongebruikelijk. Iran richtte zich tot nu toe op politieke dissidenten en doelwitten dichter bij huis.

“Verdacht, verdacht, verdacht”, zegt Bruce Riedel, een CIA-veteraan die vroeger verantwoordelijk was voor het Nabije Oosten en Zuid-Azië bij de Nationale Veiligheidsraad van het Witte Huis. “Dat Iran betrokken is bij liquidaties, is oud nieuws. Maar dat het daarvoor een drugskartel inhuurt, is nieuw.”

Iran is niet betrokken geweest bij politieke moorden in de Verenigde Staten sinds een jaar na de revolutie van 1979. Een Afro-Amerikaan die zich bekeerd had tot de islam, Daoud Salahuddin, vermoordde toen de voormalige persattaché van de Iraanse ambassade, Ali Akbar Tabatabai, in een buitenwijk van Washington.

Iran was ook verantwoordelijk voor moorden op Iraanse dissidenten in Europa in de jaren tachtig en het begin van de jaren negentig. Daarvoor werden echter eigen agenten ingezet of leden van Hezbollah, een Libanese sjiitische organisatie. Iran hielp mee bij het creëren van Hezbollah na de Israëlische invasie in Libanon in 1982.

Quds-korps

Hezbollah wordt verantwoordelijk gehouden voor de aanslag in 1983 op een Amerikaanse marinekazerne in Beiroet en een reeks andere bomaanslagen en ontvoeringen in Libanon.

Meer recent zou Iran steun gegeven hebben aan plaatselijke leiders die verantwoordelijk zijn voor de dood van Amerikaanse militairen in Irak en Afghanistan.

Amerikaanse experts zeggen dat het complot dat beschreven wordt door het ministerie van Justitie niet lijkt op de operaties van het Quds-korps, een tak van de Iraanse Revolutionaire Garde (IRGC).

“Niets in dit verhaal klinkt logisch”, zegt Kenneth Katzman, auteur van een boek over de IRCG en Iran-expert bij de Congressional Research Service. “Iran zet nooit niet-moslims in, of mensen die geen betrouwbare leden zijn van het Quds-korps. Iran blaast geen gebouwen op in Washington om daarmee wraakacties over zich af te roepen.”

De timing voor de aanslag zou inderdaad vreemd zijn, want Iran heeft al te maken met groeiende isolatie vanwege zijn nucleaire programma en de slechte mensenrechtensituatie.

Nucleair programma

Dit weekend zal Ahmed Shaheed, de nieuwe VN-rapporteur voor mensenrechten in Iran, zijn eerste rapport publiceren. Hij zal naar verwachting zeer kritisch zijn over de Iraanse regering, vooral vanwege de gebeurtenissen na de betwiste presidentsverkiezingen in 2009.

Begin volgende maand wil het Internationaal Atoomagentschap met nieuwe informatie komen over mogelijk Iraans onderzoek naar het fabriceren van kernkoppen. Als dat vermoeden voldoende onderbouwd kan worden, zullen de sancties tegen de islamitische republiek vermoedelijk verscherpt worden.

Iran ontkent de Amerikaanse beschuldigingen dat het Quds-korps een Iraanse Amerikaan uit Texas, Manssor Arbabsiar, gerekruteerd zou hebben als onderdeel van een complot om al-Jubeir te laten vermoorden door leden van een Mexicaans drugskartel.

Katzman speculeert dat het complot misschien een eenmansactie is geweest van Arbabsiar, een voormalige verkoper van tweedehands auto’s die kennelijk financiële problemen had. Arbabsiar zou volgens de officiële lezing contact hebben gezocht met een lid van het Los Zetas-kartel die een informant bleek te zijn van het Amerikaanse Handhavingsbureau voor Drugs (DEA). Ook had hij contact met een neef in Iran die banden heeft met het Quds-korps.

Arbabsiar zou in september bijna 100.000 dollar (ruim 66.000 euro) hebben overgemaakt naar de bankrekening van de informant en nog eens 1,5 miljoen dollar (1 miljoen euro) hebben beloofd. Hij werd eerder deze maand gearresteerd, nadat hem de toegang tot Mexico was geweigerd en hij op een vliegtuig naar New York werd gezet.

Loopjongen

Het is mogelijk dat de Iraanse neef hem op een of andere manier gesteund heeft, maar twijfels had over de capaciteiten van Arababsiar om de klus te klaren”, zegt Katzman. “Dit was geen goed voorbereid en goedgekeurd terroristisch complot.”

Verschillende Amerikaanse veiligheidsexperts tonen zich sceptisch over de expertise van de DEA als het gaat om het beoordelen van zo’n gevoelige kwestie.

Riedel zegt dat de aanklacht verwijst naar “elementen” van de Iraanse regering, wat suggereert “dat de regering vermoedt dat niet alle elementen van de Iraanse regering erbij betrokken zijn geweest.”

Hoewel de spanningen tussen Iran en Saoedi-Arabië in de afgelopen tijd zijn toegenomen, vraagt Riedel zich af waarom Iran de Saoedische ambassadeur uit de weg zou willen ruimen. Al-Jubeir onderhoudt goede relaties met de Saoedische koning Abdullah, maar hij is geen lid van de koninklijke familie en functioneert voornamelijk als “bevoorrechte loopjongen” van de koning, zegt Riedel.

Feiten

Zowel Katzman als Riedel zeggen zich te storen aan de manier waarop de regering-Obama zich op de zaak gestort heeft, met een persconferentie en verklaringen van de president en de minister van Buitenlandse Zaken.  “Gezien de huidige spanningen in de regio, hoop ik dat ze weten wat ze doen”, zegt Riedel.

Vali Nasr, politicoloog aan de Fletcher School of Law and Diplomacy van Tufts University, verklaarde tegenover nieuwszender CNN dat de VS “alle details over dit complot bekend moeten maken” om samenzweringstheorieën in het Midden-Oosten te ontkrachten.

“Alleen als ze de duidelijke feiten geven, hebben de VS een overtuigende zaak en wordt duidelijk dat Irans anti-Amerikaanse houding en gewelddadige tactiek geen heroïsche houding is die respect verdient, maar een cynisch spel dat de hele regio in gevaar brengt”, zei hij.