Nieuws, Cultuur, R.E.M., Analyse -

Luisterpost: R.E.M.: band om nooit te vergeten

Nee, we hadden het niet zien aankomen: de Amerikaanse rockband R.E.M. stopt ermee. In de beste omstandigheden, dat wel. Want net een mooie cd uitgebracht en een afscheid in alle vriendschap. Passend voor een groep die zich nooit heeft gecompromitteerd, ondanks al het wereldsucces.

vrijdag 23 september 2011 14:34
Spread the love

REM verbinden we in ons hoofd met de jaren ’80. Ineens was daar die geheimzinnige groep uit Athens, Georgia met een verpletterend liedje dat ‘Radio Free Europe’ heette. Het nummer bleek afkomstig te zijn van een EP (voor de leken: een single met daarop 4 tracks) die ‘Chronic Town’ heette, met op de hoes een waterspuwer. Echt begrijpen wat zanger Michael Stipe zong, deden we niet, maar al snel werd duidelijk dat de stem als een instrument werd gezien en daarom vrij diep in de mix zat. Vrij snel daarna verscheen de eerste plaat van de groep ‘Murmur’ en die vergrootte de geheimzinnigheid nog meer. De LP was volledig gedrenkt in de magische gitaarklank van Peter Buck en bleek bij eerste beluistering moeilijk te doorgronden, maar wel verslavend. Pas langzaam onderscheidden zich de songs die stuk voor stuk parels bleken. Naar R.E.M. luisteren was toen nog een leerschool. Dankzij de groepstitel leerden we ook dat de naam stond voor een term uit onze slaap, het Rapid Eye Movement, of het moment waarop je droomt en je wild met je ogen ronddraait. En de muziek was inderdaad een droom.

Geen duimbreed
Het opvallende was dat R.E.M. geen duimbreed toegaf ook al groeide de faam van de band zienderogen in alternatieve muziekkringen. We gaan hier nu niet alle platen van de groep aflopen, maar elke plaat bleek een verandering in te houden. Toch kon je nooit zeggen dat ze uitverkoop hielden of zich plooiden naar de mode van de dag. Ook het zelfvertrouwen van Stipe groeide en dat kan mooi afgeleid worden uit het feit dat zijn teksten steeds verstaanbaarder werden en ook politieker.

Het geluid ging van de mistige in Byrdsgitaren gedrenkte garagerock van de beginperiode door naar de politiek kwade plaat van ‘Document’ (tegen de toen heersende Reagan-administratie) met de doorbraaksingle ‘The One I Love’ en zo verder naar het stadiumgeluid van ‘Green’.

Losing my religion
Maar toen had de hele wereld R.E.M. nog niet ontdekt. Dat zou pas komen bij ‘Out Of Time’ en de single ‘Losing My Religion’. Een opmerkelijke single die in dat tijdsgewricht voor veel mensen een extra betekenis had. Ik herinner me zelfs een oudere vriend die boos was op Radio 1 omdat hij in de jaren ervoor nog nooit van R.E.M. had gehoord en hij dacht nochtans dat ze de nieuwe intelligente muziek draaiden. Ook was het zo dat Michael Stipe de heftige reacties van sommige mensen op het nummer niet echt begreep. ‘I’ve lost my religion over that person’ betekent in het zuiden van de VS namelijk zoveel als ‘met die heb ik het gehad’ of ‘ik ben aan het eind van mijn latijn’. Maar natuurlijk was er ook de video waarin duidelijk naar de letterlijke betekenis van de titel werd gehint. De groep brak wereldwijd door en het succes werd nog groter met de opvolger ‘Automatic For The People’. Het wereldsucces eiste echter ook een tol. Zo raakte in die periode bekend dat de vier leden van de groep niet samen meer naar optredens konden reizen om de eenvoudige reden dat geen enkele firma het risico wilde verzekeren.

En meteen kwam ook de eerste mindere cd van de groep: ‘Monster’. Een achteraf bekeken geforceerd aandoende ‘spontane’ plaat waarop weinig echt goede songs te bekennen zijn. Hoe groot de band wel was in die jaren illustreert ook het gegeven dat halfweg de jaren ’90 de complete Belgische muziekpers naar Amsterdam werd gevoerd om daar in aanwezigheid van bassist Mike Mills New Adventures in Hi-Fi in première te beluisteren. Maar vanaf ‘Monster’ viel er altijd wel iets te zeuren over de nieuwste releases van de groep. Toch verloren ze niets van hun waardigheid en prijkten er steeds minstens een paar echt goede songs op hun platen.

Politiek
Michael Stipe ontwikkelde zich zelfs tot één van de sterkste politieke stemmen van de VS en dat zowel op het vlak van het milieu, de vrouwenrechten als allerlei mensenrechtenorganisaties (Amnesty International, Greenpeace…). De formatie was één van de grootste tegenstanders van de regering Bush en steunde zowel de democratische kandidaten Dukakis als Kerry. REM zette zich ook lokaal in op politiek vlak en stak heel wat geld in de stadsvernieuwing en allerlei lokale sociale projecten. Kritiek hebben ze er altijd voor gekregen, maar langs de andere kant zijn er miljoenen rockbandjes die hun mond houden, enkel poen cashen en niets doen voor een ander.
De laatste jaren was de groep muzikaal weer beter op dreef, met het haast naadloze ‘Collapse Into Now’ van dit voorjaar als mooi orgelpunt. En ook al kunnen het tweede en het derde decennium van R.E.M. niet tippen aan het eerste, toch voelde het nog steeds aan alsof de groep er toe deed. We zullen de band hoe dan ook missen. Eerst en vooral voor muzikale redenen*, maar evengoed als gezonde stem in het Amerikaanse mediawereldje.

* de platen van R.E.M. die u moet gehoord hebben:
Murmur (1983)
Reckoning (1984)
Fables of the Reconstruction (1985)
Lifes Rich Pageant (1986)
Document (1987)
Green (1988)
Out of Time (1991)
Automatic for the People (1992)
Collapse into Now (2011)

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!