Frans Frengen kiest als schilder de fumaginetechniek om zijn werken te maken. Met het roet uit de opstijgende kaarsvlam schildert hij zijn droombeelden op canvas.

Uit Roet en Rook ontstaat een fascinerende wereld van monochrome kleurschakeringen die zich met elkaar verbinden tot verfijnde schilderijtekeningen, waarvan je ten onrechte zou vermoeden dat ze met houtskool of potlood zijn gemaakt. Niet de meest eenvoudige methode, maar een uitermate boeiend proces dat tot verrassende schoonheid leidt.

Lichtheid

Frengen creëert een nieuwe wereld waarin de lichtheid van de figuren speels over het canvas sluimeren, vertederend door hun schoonheid, aantrekkelijk door hun soms uitdagende houdingen, maar onbereikbaar door hun vluchtigheid, gevangen als ze zijn in hun rokerige materie.

Verhulde werkelijkheid

Maar er is meer aan de hand dan die speelsheid. Onder het flinterdunne roet schuilt een verhulde werkelijkheid. Zelden zijn de beelden vrijblijvend. Vanuit hun schijnbare onbevangenheid grijpen ze voorzichtig onze aandacht en onthullen ze een rauwere realiteit die ons tot in onbewuste dieptes raakt.

Schoonheid kan ook eenzaamheid zijn, verdriet, onthechting, geweld. Geen enkele van deze thema’s zijn taboes in het werk van Frengen, maar zij zijn meesterlijk verpakt in het onschuldige spel van de zeven fouten, tussen de schoonheid van het beeld en het wrange van de werkelijkheid.

Skelet

Voor het eerst heeft Frans Frengen een reeks foto’s vrijgegeven van de totstandkoming van zijn werk. Het beeld van de romantische kunstenaar die bijna extatisch de schepping van zijn kunstwerk stuurt, wordt als een ballon doorprikt.

In zeer oncomfortabele houdingen, geprangd tussen het skelet van een ingewikkelde constructie om de te bewerken doeken horizontaal, en boven het hoofd van de kunstenaar te houden, probeert Frengen, met de kaars in de hand, de rook op het doek te richten terwijl de hete was op zijn borst druipt. Het is een gevecht met het eigen lichaam. ‘Uit Roet en Rook zal ik u scheppen’.

Uniek

Maria ten Kortenaar volgde de opleiding tot edelsmid aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam en behaalde haar meester teken als zilver en goudsmid in 1985. Sinds 1995 werkt zij met klei en sinds 2005 uitsluitend nog met porselein.

De gebruikte techniek is een speciale inlegtechniek met ingekleurd porselein: Nerikomi. De objecten zijn met de hand opgebouwd en ieder object is uniek.

Universeel

Schoonheid krijgt een verheven dimensie wanneer ze in broosheid is gevat. De taal van het onaanraakbare is zowel universeel als onbevattelijk. Dit gevoel overweegt bij het bekijken van de porseleinen kunstwerken van Maria ten Kortenaar.

Flinterdun omvatten de witte wanden de open ruimte. Uitdagend en ongenaakbaar flitsen de zuiverste pigmenten van kleine kleurvlakken op tussen gekartelde nerven die de ragfijne porseleinschilfers met elkaar verbinden.

Eigenlijk kan het niet mogelijk zijn dat dit ooit natte klei was, dat je deze kleine elementen kan opstapelen, met elkaar verbinden tot een poëtische conversatie, nadat ze gecontroleerd door de grootste hitte werden gejaagd. En toch staan deze objecten voor ons met een vanzelfsprekendheid alsof ze gewoon met penseel werden geschilderd.

Keramiek

Nerikomi is de hedendaagse Japanse term voor deze techniek. Deze vorm van met keramiek omgaan bestond reeds in het oude Egypte en in China en werd via Rome naar het Westen gebracht. In Japan zijn er een paar stukken gevonden uit de Momoyama-periode (16de-17de eeuw), Edo en Mingei.

De oudste sporen zijn terug te brengen tot de 7de-eeuwse Chinese Tang-dynastie, en tenminste twee Chinese karakters beschrijven variaties van deze techniek.

Het is Maria ten Kortenaar die als hedendaagse kunstenares deze traditie verder zet. Dat zij de special prize heeft gewonnen op de 5th World Ceramic Biennale in Korea, en dat haar werk is opgenomen in de collecties van het Taipei Yingge County Museum in Taiwan en het Museum of the World Ceramic Centre in het Koreaanse Icheon, bewijst welke waardering gegeven wordt aan de authenticiteit van haar werk.

Wereldwijd

Haar werk is wereldwijd tentoongesteld en bevindt zich in privécollecties in Europa, de Verenigde Staten en Azië. Het is de tweede keer dat Maria ten Kortenaar een galerietentoonstelling heeft in België.

Praktisch:

Frans Frengen – Uit Roet en Rook zal ik scheppen

Maria ten Kortenaar – Een gefragmenteerd verhaal van Porselein

Galerie Ludwig Trossaert, Museumstaat 29, Antwerpen. Van vrijdag 7 oktober tot donderdag 29 oktober 2011. Gratis toegankelijk van woensdag tot zaterdag van 14 tot 18 uur. Gesloten op feestdagen.