Waarom? Wat? Hoe?
Zelf noemt Democracia Real Ya de Volksvergadering een inclusief, niet-hiërarchisch proces voor besluitvorming. Het proces is ontstaan op de vele acampadas en heeft bewezen in staat te zijn de massa’s te mobiliseren.
Op Take the Square Intenational vind je hun praktijkgids. De vertaling in het Nederlands ervan: “Snelgids voor Groepsdynamica van Volksvergaderingen” is gemaakt door Reële Democratie Nu! – Gent. Deze handleiding is gebaseerd op de ervaring van vele Volksvergaderingen, en commissievergaderingen.
Waarom dan nog deze inleiding? (1) In feite moet je er “Recept voor een vreedzame #revolutie” ook bijnemen want daar gaat het over hun horizontale, niet-hiërarchische organisatiestructuur. Daar wordt constant naar verwezen. Het is dus een complexe materie, (2) velen vragen zich waarschijnlijk af wat die Spanjaarden nu feitelijk bedoelen met dat woordje ‘Real’ in Democracia Real Ya. En (3) een transpositie naar onze Belgische situatie is zeker gewenst.
Door op zoek te gaan naar het Waarom? van de methode van de Volksvergadering zetten we de eerste stap naar de ontwikkeling van onze eigen methodiek.
De materie over de groepsdynamica van Volksvergaderingen is complex. Ze kan best een overzicht gebruiken. Ik heb ze ingedeeld in 4 thema’s:
(1) Gelijk recht van spreken (iségoria bij de oude Grieken).
(2) Horizontale structuren
(3) Efficiënt samenwerken
(4) Het bereiken van consensus
Na deze inleiding zal je echter de oorspronkelijke tekst van Democracia Real Ya! moeten lezen. Het is onbegonnen werk om eruit te citeren zonder betekenis verlies en ik heb ook niet de arrogantie om hem te gaan herschrijven.
Op het einde van elk van de 4 delen in deze inleiding, stel ik enkele suggesties voor op basis van de teksten van de Indignados.
In België staan we nog aan het prille begin van een beweging van ‘verontwaardigden’. De urgentie is nog niet doorgedrongen tot de meerderheid hier. Maar zoals Hélène David in Juni opmerkte in Le Monde, ligt de zwakte van de beweging in Fankrijk, waar toch wel ernstige besparingen zijn doorgevoerd, ook aan het gebrek aan organisatie. Sommigen noemen dat strategie, maar de Indignados zijn niet gek op ellenlange ideologische debatten. Waarom? Wat? Hoe? Meer moet dat niet zijn.
Iedereen gelijk recht van spreken tegenover het opgelegd zwijgen
VERPLICHT ZWIJGEN VAN DE MASSA
In de Griekse democratie had je een principe, dat ondergesneeuwd geraakt is in de moderne tijden: het gelijk recht van spreken voor iedereen, isègoria in het Grieks. Daar blijft vandaag niet veel meer van over.
In de beginjaren van de sociale en democratische bewegingen, eind 19de eeuw, hadden deze bewegingen hun eigen kranten. De Media zijn de laatste 60 jaar altijd maar meer geconcentreerd. Internationaal zijn er nog vijf toonaangevende groepen: Time Warner, Disney, Murdoch’s News Corporation, het Duitse Bertelsmann, en Viacom.
De gevolgen hiervan zijn dat de grote massa van de burgers nergens nog een manier heeft om zich te uiten. Zie meer daarover in het werk van Herman en Chomsky uit 1988 en meer recent de schitterende analyse van Nick Davies.
De Indignados willen het gelijk recht van spreken herstellen, voor iedereen. De Oude Grieken sloten de slaven en vrouwen uit, maar de democratie van de Indignados is inclusief en open, ze is er ook voor vrouwen en ‘mensen zonder papieren’, de slaven van de moderniteit.
Om informatie te verzamelen en te verspreiden gebruiken ze Internet. Ze hebben ook een eigen bibliotheek tijdens hun pleinbezettingen. Ze trachten iedereen geïnformeerd aan het woord te laten en ze zetten die lijn ook consequent door in de Volksvergadering.
Wie de interactiviteit op Internet bestudeert wordt geconfronteerd met het feit dat, ook al is op Internet iedereen gelijk, ‘er altijd mensen zijn die meer gelijk zijn dan anderen’. Deze boutade verwijst naar ‘Animal Farm’, een bekend boek van Georges Orwell, gepubliceerd in 1945.
‘Animal Farm’ is een alegorie op de vormalige Sovjet-Unie. In het boek beschrijft Orwell hoe zich in een compleet egalitaire maatschappij stap voor stap terug een hiërarchie ontwikkelt, de geboorte van een Nomenklatura.
In elk groepsproces, vergadering of informele bijeenkomst zijn er altijd mensen die meer en langer het woord voeren. Het is niet noodzakelijk hun charisma, sprekerstalent of kennis, maar eerder hun verbetenheid die anderen het zwijgen oplegt.
Ook binnen het structureel compleet egalitaire Internet doet het fenomeen van van elitevorming zich voor. Dit proces is beschreven door de Griekse econoom Yanis Varoufakis. In zijn artikel “What does it take to transform an e’mob into an empowered demos? Toward a democratic critique of ‘the politics of wiki“, stelt hij:
“Democratie gaat er niet alleen over dat de meerderheid beslist, of het idee dat de menigte moet worden geraadpleegd alvorens belangrijke beslissingen genomen worden, of het recht op vrije meningsuiting. Hoewel al deze dingen belangrijk zijn voor een goede samenleving, ze zijn geen voldoende voorwaarden voor de democratie. Zoals de oude Atheners maar al te goed wisten, de hoeksteen van de democratie is ‘iségoria’, dat is, dat iedereen een gelijke zeg heeft in de uiteindelijke formulering van het beleid, onafhankelijk van de vraag of hij rijk is, welgesteld een handenarbeid of arme luis is.”
Het fenomeen van de verbetenheid waarmee sommigen proberen een groep te manipuleren en te beheersen wordt onderkend in de methodiek van de Volksvergadering, die de Indignados voorstellen, en er wordt alles aangedaan om het fenomeen te bestrijden.
HOE GARANDEER JE GELIJK RECHT VAN SPREKEN OP VOLKSVERGADERINGEN
Als 100 mensen door elkaar spreken, wordt er niemand gehoord, daarom hebben de Indignados dat proces zodanig gestructureerd dat oppositie en voorstanders gelijkwaardig behandeld worden tijdens de Volksvergadering. Ze verzamelen actief de verschillende standpunten en argumenten, en ze laten dan voorstanders en tegenstanders zelf het woord nemen.
Tijdens dit gestructureerde proces nemen de deelnemers de regie over door hun mening te uiten via vijf afgesproken gebaren: ‘Goedkeuren’, ‘Afkeuren’, ‘Dit is al gezegd’, ‘Duurt te lang’, ‘Dit is niet duidelijk’.
Niet alleen het samenspel van het roterende team moderators, het spreektijd team, de coördinator(en) van het spreektijd team en het adviseurs team van de moderator tijdens de Algemene Vergadering spelen een belangrijke rol, ook de setting, heeft een meer dan symbolische waarde. Zie voor een volledig beschrijving van de rollen de “Snelgids voor Groepsdynamica van Volksvergaderingen” (deel 2 van de vertaling).
ENKELE SUGGESTIES IVM ISEGORIA
– De moderator rol is altijd roterend
– De vergadering wordt altijd georganiseerd door minimum 3 mensen: een moderator, een coördinator van het debat en een verslaggever. De coordinator van het dabat let op de spreektijden en stelt de lijst van tusenkomsten op.
– Tussenkomsten moeten relevant zijn. De Coordinator van het debat stelt volgende vragen om de relevantie en positie te bepalen van de tussenkomsten: (1) Houd je tussenkomst verband met waarover wordt gediscussieerd? (2) Is het een direct antwoord op iets dat is gezegd? (3) Zo ja, gaat de deelnemer akkoord of niet akkoord?
– Een echte democratie laat de oppositie aan het woord. RDN organiseert altijd een evenwichtig debat. Minderheid standpunten hebben evenveel rechten om verdedigd te worden.
– Zorg voor uitgeprinte, uitgeschreven voorstellen en documentatie die door de moderator kan voorgelezen worden. Het voorstel is van belang, niet de persoon die ht opgemaakt heeft.
– Nodig de mensen die tussenkomen in het debat uit om voor de groep te spreken, naast de moderator. Het benadrukt de gelijkheid van iedereen
Horizontaal niet verticaal
WAT IS ER MIS MET VERTICALE STRUCTUREN?
Terwijl horizontale organisatie het meest fundamentele is, wat de Indignados zo verschillend maakt van alle andere sociale bewegingen, is dit het minst begrepen, en het minst verworven aspect van allemaal.
Hiërarchie zit ingebakken in onze cultuur en opvoeding. Het is een natuurlijk gegeven dat ouders autoriteit hebben en verantwoordelijkheid nemen over hun kinderen… in plaats van ze onbeschermd met hun kop tegen de muur te laten lopen. Maar eens de kinderen volwassen, blijft het loslaten dikwijls hangen.
Als autoriteit een functie heeft, als de persoon die deze autoriteit uitoefent, zich daarvoor kan verantwoorden, dan valt daar niets op te zeggen. Voorbeelden daarvan vind je bij de vleet, de brandweer als uw huis in brand staat, de leraar op school, de wetenschapper in zijn vakgebied, maar ook de schoenmaker die uw schoenen lapt, de geneesheer, de verpleger enz.
Maar wanneer en waar autoriteit niet meer functioneel is, kan ze zich ook niet meer verantwoorden. Daar waar opgelegde regels geen onderling afgesproken regels meer zijn, onstaat dwang. Mentale of fysieke dwang.
In ons werk, in al onze activiteiten voor levensonderhoud, in het bestuur van onze gemeente, het bestuur van het land… hebben we geen keuzes meer. De zachte of harde dwang overheerst. We moeten die hiërarchie aanvaarden en ondergaan, zonder dat die zich daar nog moet voor verantwoorden.
In de politiek noemt men dit het democratisch deficit. Meer daarover vind je in een korte tekst over het democratisch deficit van Europa, in een artikel over de IJslander revolutie, in een bescheiden historische situering van de indignado beweging en in een doorwrochte paper over meta-democratie.
Verticale, hiërarchische structuren overheersen ons politiek systeem. Nochtans is er geen enkel zinnig argument waarom hiërarchie, verticaal beter zou zijn dan gelijkwaardigheid, onderling overleg, horizontale verhoudingen.
De neuropsycholoog en cyberneticus Gordon Pask merkte in de jaren zestig reeds op dat er in onze hersenen niet zoiets bestaat als een uniek commandocentrum. Dit werd verder bevestigd door de hedendaagse neurologie.
In de natuur komt veel structuur voor maar weinig hiërarchie. Diversiteit en symbiose zijn ecologische determinanten. Men vindt ze terug zowel op cel-niveau als in wijdere contexten.
Horizontale structuren, zoals de structuur van Internet zijn veel sterker dan verticale.
Als je een stuk uit een horizontaal netwerk haalt ontstaan er automatisch nieuwe verbindingen. Je moet het ganse netwerk vernietigen anders krijg je het niet kapot.
De sterkte heeft de piramide van de macht in onze maatschappij niet te danken aan zijn top maar aan zijn basis. En die basis dat zijn de 99% gewone mensen, zoals jij en ik. De dag dat we allemaal beslissen om de piramide af te breken, is de top irrelevant geworden.
Daartegenover stellen de Indignados een open systeem, horizontaal en toegankelijk voor iedereen. Een open uitnodiging voor collectief denken.
HET GEBRUIK VAN LICHAAMSTAAL ALS REGIE
Het gebruik van lichaamstaal voor de regie door de leden van de vergadering is het meest particuliere aspect van de algemene Volksvergadering.
Ze bevat geen handgeklap, geen applaus, in plaats daarvan worden de deelnemers uitgenodigd hun handen in de lucht te steken en rond te draaien.
Dit is niet toevallig zo gekozen. Handgeklap, is net als het geluid van tromgeroffel of tam tam door Elias Canetti beschreven in ‘Crowds and Power’, als een autoritaire manier om zijn mening weer te geven. Applaus lokt applaus uit en manipulatie loert hier om de hoek.
Niet toevallig is applaus de enige uiting die toegestaan is op sommige partij-congressen. Kopje koffie, bloemen, speechen gevolgd door applaus en nog een of andere hymne. En klaar is kees. Democratie wordt hier enkel nog als schaamlapje gebruikt, met de bekende gevolgen: particratie.
Op deze video krijgt u een idee hoe men in het buitenland denkt over de Belgische particratie, niet dat het elders zoveel beter is, maar we hebben wel het wereldrecord.
Zie voor een illustratie van de lichaamstaal gebruikt op Volksvergaderingen hier.
WAAROM IEMAND NIET LATEN UITSPREKEN ABSOLUUT NIET KAN
Wij zijn zodanig vertrouwd met het verschijnsel dat mensen onderbroken worden terwijl ze een uiteenzetting doen dat we er niet meer bij stilstaan dat dit hoegenaamd niet kan.
Iedereen moet de kans krijgen zijn mening uiteen te zetten en degene die die uiteenzetting onderbreekt is niet alleen respectloos, hij zet de eerste stap naar de onderdrukking van een ander.
Natuurlijk kan van dat spreekrecht misbruik gemaakt worden maar dan is het aan de volledige Volksvergadering om daar een halt aan toe te roepen. Dit kan perfect met de codes die afgesproken werden.
Als iemand te lang spreekt of de hem toegewezen spreektijd overschrijdt, volstaat het dat mensen de armen kruisen als protest en kan de spreektijd-coördinator of moderator ingrijpen.
Mensen die voortdurend in herhaling vallen kunnen het teken krijgen dat het nu tijd is voor een andere spreker via het gebaar dat gebruik wordt bij een spelerswissel in sportwedstrijden.
Efficiëntie ipv chaos
STRUCTUURLOOSHEID LEIDT NERGENS HEEN
Er zijn twee soorten groepen van reacties tegenover onverantwoorde hiërarchie: (1) degenen die de hiërarchie aanvaarden (omwille van al of niet vermeende belangen of uit ideologische overwegingen) en (2) degenen die ze verwerpen.
De mensen van de eerste groep reacties, ontwikkelen een soort eenheidsdenken, door Ignacio Ramonet “La Pensée Unique”, genoemd. Logisch als alles van de top naar beneden gaat, het tegenovergestelde zou verwonderen.
Maar enkel lippendienst volstaat niet om verticaliteit te verwerpen en te bestrijden. De weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens.
Mensen organiseren zich in kleine, informele groepen, maar kunnen zo geen tegenmacht opbouwen.
Komt daarbij dat in die informele groepen meestal de hiërarchie langs de achterdeur weer binnensluipt, want de organisatie heeft niets voorzien om dat te voorkomen. Ook de ideeën binnen dergelijke kleine groepen neigen snel naar die van de ‘informele leiders. Soms ontstaan er meerdere informele leiders. Deze houden elkaar in evenwicht volgens het principe ‘you scratch my back and I’ll scratch yours’.
Een bekende feministe van de tweede golf, Jo Freeman noemde dat de “Tyranny of structurelessness”. We geven haar aanbevelingen voor een democratische structuur weer op het einde van het artikel.
Na verloop van tijd zijn dergelijke groepen meer bezig met zich af te zetten tegen andere groepen (met wie ze soms 90% van de doelstellingen delen) dan met hun eigen doelstellingen. Het middel om iets te verwezenlijken, de groepsvorming wordt het nieuwe doel dank zij de externe vijand. In de sociaal-psychologie spreekt men van Ingroups en outgroups. (Zie Irrationality, Stuart Sutherland, hoofdstuk 5).
Tegenover het piramidale eenheidsdenken ontwikkelt zich dan een krachteloze chaotische kakofonie die haar doel grandioos voorbijschiet.
Daartegenover dit misschien wel goed bedoeld maar inefficiënt verzet stellen de Indignados een efficiente horizontale organisatie zowel binnen als rond de Algemene Vergadering.
EFFICIËNTE HORIZONTALE ORGANISATIE ZOWEL BINNEN ALS BUITEN DE VOLKSVERGADERING
De horizontaliteit binnen de Volksvergadering wordt tot uitdrukking gebracht door de verschillende rollen die de deelnemers aan de vergadering: de leden van de vergadering, het roterende team moderators, het spreektijd team, de coördinator(en) van het spreektijd team, het adviseur team van de moderator en het logistiek team. Behalve het logistiek team zijn alle teams voortdurend in communicatie met elkaar, het spreektijd team staat voortdurend in verbinding met de deelnemers van de vergadering.
Een niet onbelangrijk detail is dat de tussenkomsten van de deelnemers gebeuren met dezelfde microfoon die de moderator gebruikt en in dezelfde cirkel als de moderator. En het is niet een of andere vervelende voorzitter of zijn assistent die aan de knopjes draait… dat doet het publiek zelf zoals we zullen zien. Dus hier is ook gelijkwaardigheid doorslaggevend.
Geen regisseur, maar door iedereen gekende, want als inleiding van elke vergadering uiteengezette regie afspraken, dus controleerbaar door alle deelnemers.
Twee teams heb ik nog niet vermeld heb omdat ze geen expliciete rol spelen in de horizontale structuur. Er is het tolken team, bij meertalige vergaderingen of wanneer een doventolk nodig.
Er is ook een team dat de notulen van de vergadering maakt, de verslaggevers, een klassieke functie die je op elke ernstige vergadering vindt. Indien de vergadering groot genoeg is gaat men er van uit dat er minstens twee onafhankelijke verslaggevers, om op die manier gekleurde verslaggeving te vermijden, een euvel van bijna elke vergadering die daar geen aandacht aan besteedt.
De horizontalitiet buiten de Algemene vergadering wordt gegarandeerd door de commissies die onafhankelijk werken maar intensieve contacten hebben met de groepsdynamica commissie, die de Volksvergadering voorbereid en ook onderlinge horizontale contacten hebben.
Hun rol is structureel en permanent in tegenstelling tot die van de werkgroepen. Je kan ze vergelijken met de commissies in een representatief Parlement. Dat de Indignados hier de ‘sérieux’ van het parlement tot de hunne maken betekent dat het hen menens is. De commissies vervullen functies die altijd zullen moeten ingevuld worden.
Dit in tegenstelling met wat je veel ziet bij grote progressieve organisaties die hun jaarlijkse bijeenkomsten houden, het talrijke publiek over werkgroepen of themagroepen verdelen, de naam doet er even niet toe, om dan het jaar nadien met compleet andere thema’s of werkgroepen voor de dag te komen.
De werkgroepen die je bezig ziet in de jaarlijkse ceremoniële bijeenkomsten van sommige grote organisaties moeten de schijn de participatie van de leden hoog houden.
Nochtans zijn de thema’s op voorhand meestal ‘en petit comité’ afgesproken, De leden worden niet verondersteld zelf thema’s aan te brengen, wat net wel gebeurt in de Volksvergadering. Afhankelijk van het democratisch gehalte zijn die bijeenkomsten ook meestal rigide, maar onopvallend geregisseerd door de leiding,
Dat soort praktijken in organisaties is schijndemocratie de deelnemers moeten de indruk krijgen dat ze een inbreng hebben, dat ze meedenken, meebeslissen terwijl dat zelden echt het geval is.
Commissies en werkgroepen van de Volksvergadering mogen ook nooit de bedoeling hebben problemen te begraven, een courante praktijk in bureaucratische organisaties. Commissies en werkgroepen zijn er om voorstellen die niet goedgekeurd geraakten op de Volksvergadering te herwerken, om ze dan in een vorm waarin ze meer kans maken, terug voor te leggen, Dit proces wordt herhaald tot er een consensus wordt bereikt.
De functies van de verschillende commissies en sommige werkgroepen worden niet beschreven in de Snelgids voor groepsdynamica van de Volksvergadering, maar in het vijfde hoofdstukje van Recept voor een vreedzame #revolutie.
SUGGESTIES VOOR EFFICIENT DEMOCRATISCH SAMENWERKEN
– In kleine groepen kan één individu voor iedereen de boel verzieken. Het filibusteren dat we kennen van uit onze parlementen heeft – hoe kon het anders – ook zijn weg gevonden naar de (beroeps)-politici van kleine partijen die je terugvindt in alle kleine groepen.
– Door er bij te hangen zonder ooit maar zelf een argument te gebruiken, zonder eigen standpunten naar voor te brengen, maar door anderen te onderbreken of schampere maar irrelevante opmerkingen te maken, door te dreigen met een veto, kan hij/zij wegen op kleine vergaderingen. De patstelling is hun geliefkoosde techniek. Iedereen is welkom bij RDN. RDN laat elke oppositie aan het woord, maar dan moet die ook argumenten naar voor brengen. Je kan niet ergens tegen zijn zonder argumenten.
– De horizontale structuren essentieel voor RDN vergemakkelijken het delegeren van taken naar individuen, maar ze delegeren naar onafhankelijke commissies en werkgroepen is de betere optie. Onafhankelijke commissies en werkgroepen zijn stabieler en specifiek genoeg om de talenten en taken op elkaar af te stemmen.
– De regel is dat op elk niveau de groep beslist en niet het individu. Iemand die een taak opneemt verantwoordt zich voor de groep.
– Rotatie ook bij uitvoeren van taken zorgt ervoor dat het werk eerlijk verdeeld wordt.
– Zorg ervoor dat iedereen gelijke toegang heeft tot alle informatie en tot alle bronnen. Kennis is macht. Maar binnen een efficiente horizontale organisatie moeten alle machtsverschillen uitgevlakt worden
Consensus democratie tegenover representatieve democratie
HET MODEL VAN DEMOCRATIE UIT DE 19DE EEUW EN VANDAAG
Het wantrouwen in politici is algemeen? Nog slechts 13% van de Belgische kiezers heeft vertrouwen in politici. In gidsland Duitsland is dat vertrouwen zelfs gedaald tot 9%. En dan te bedenken dat het in 1995 nog 41% (Verhulst, Nijeboer, Directe Democratie, p. 9) was.
Daarentegen wijzen verschillende onderzoeken in verschillende Europese landen dat 80% tot 90% van de kiezers zich uitspreekt voor beslissende referenda met initiatiefrecht, directe democratie dus Ook het vertrouwen in het Parlement onderging een zelfde daling. De enigen die niet in meerderheid voor Directe Democratie zijn zijn de politci zelf. (Verhulst, Nijeboer, Directe Democratie, p. 8-9).
Het antwoord op de vraag waarom mensen dan nog altijd kiezen voor dat soort ‘ersatz’ politici, is simpel, omdat die politici elk alternatief tegenhouden en de mensen dus niet anders kunnen dan hun politieke wil uitdrukken in verkiezingen. Het is kiezen tussen de pest en de colera.
Toch is het een historische misvatting als zou participatieve democratie (een term die ik hier als container gebruik voor allerlei alternatieve vormen voor representatieve democratie) pas ontstaan is in de 20ste eeuw.
De grondlegger van de idee van Directe Democratie was Moritz Wittinghauzen, een lid van de Eerste Internationale of Internationale Arbeiders-Associatie en een van de medeoprichters van de Duitse Socialistische Partij. In de Eerste Internationale zat hij naast Marx, Proudhon, Bakunin en naast onze Belgische socialist Cesar De Paepe. De vroege socialistische partijen, ook de Belgische, namen de eis voor directe democratie op in hun programma. Maar deze eis verdween ook al snel uit de programma’s. De partij-elite had er geen belang bij.
Enkel in Zwitserland hebben de ideeën van Wittinghauzen vaste voet aan de grond gekregen, waar her beslissend referendum en initiatief recht van de burgers werd ingevoerd ingevoerd vanaf 1948. Zwitserland kan terecht fier zijn op zijn politiek systeem. Maar de directe democratie begint ook daar serieuze barsten te vertonen. Ze is haar oorspronkelijke bedoeling voorbij aan het schieten.
Aangezien er geen prioritaire wetten zijn – zoals bijvoorbeeld de Algemene Verklaring van de Mensenrechten – en de macht van de media en extreem-rechtse partijen enorm is toegenomen kon het dat in 2006 een referendum de bouw van minaretten verbood, waardoor de godsdienstvrijheid aan banden werd gelegd.
Politieke wetenschappers in Zwitserland wijzen zelf op de zwakke plekken van het systeem. Ondanks de globalisering is in Zwitserland een sterke tendens naar isolatie ontstaan. Burgers hebben wel initiatiefrecht om wetten voor te stellen, maar moeten de kosten voor de campagnes zelf betalen.
In Zwitserland hebben de kapitaalkrachtigste groepen die zwakke plekken uitgebuit om hun rechtse ideeën te verspreiden en de polarisering tussen migranten die geen stemrecht hebben en de Zwitserse lokale bevolking op te voeren. En daar loopt het natuurlijk fout. Het Zwitsers model is niet langer inclusief, wat het wel was in de beginjaren. Zie voor een analyse van Zwitserse sociologen “Guidebook for Direct Democracy in Switzerland and beyond”, hoofdstuk 11: “The limits of Direct Democracy”.
Zonder mij daarmee te willen uitspreken in dit artikel voor of tegen directe democratie klopt het wel te zeggen dat de Spaanse Indignados de zwaktes van het Zwitsers model vermeden hebben door te kiezen voor een deliberatief, consensus model. Wat de toekomst zal brengen, en of je daarmee ook een land kan besturen, kan je in deze fase van hun vreedzame revolutie nog niet stellen omdat het Internationaal overleg zich nog organiseert.
Wij stemmen niet, wij bereiken consensus stelt Democracia Real Ya. Voor meer zie Deel 1 en Deel 2 van de vertaling van de Snelgids voor Groepsdynamica van Volksvergaderingen.
PROCEDURE VOOR DIRECTE EN INDIRECTE CONSENSUS VOOR KLEINE GROEPEN
Na voorlezing van een voorstel met Waarom, Wat en Hoe wordt een voorstel aangenomen via directe consensus als er geen meningen tegen zijn. Als er wel oppositie is wordt de procedure van de indirecte consensus gestart.
Daarin krijg het voorstel twee extra kansen om als nog goedgekeurd te geraken.
In de eerste fase wordt een debat van voor en tegenstanders georganiseerd waarna terug de mening van de volledige vergadering wordt gevraagd via de afgesproken code voor goed- of afkeuren.
Is er hierna nog oppositie dan wordt gevraagd om in een of meerdere ad hoc werkgroepen gedurende 3 à 5 minuten te werken aan een compromis. Deze compromis voorstellen worden terug op dezelfde manier als hierboven ter goedkeuring voorgelegd.
Indien het voorstel dan nog niet goedgekeurd raakt, wordt het verwezen naar een groep die het voorstel herwerkt voor de volgende Algemene vergadering.
DISCUSIE: ZEVEN AANBEVELINGEN VOOR DEMOCRATISCHE ORGANISATIE VAN JO FREEMAN
1) Delegatie van specifieke autoriteit aan specifieke individuen volgens democratische procedures. Mensen werk laten aannemen omdat iedereen verstek laat betekent dat die taken niet betrouwbaar uitgevoerd worden. Als mensen gekozen worden voor een taak nadat ze er interesse of bereidheid voor getoond hebben, dan hebben ze zich geëngageerd, een engagement dat je niet kan negeren.
2) Eisen data an wie autoriteit is gedelegeerd verantwoording aflegt tegenover degenen die hem gekozen hebben. Zo heeft de groep controle over mensen in verantwoordelijke posities. Individuen kunnen macht uitoefenen, maar he tis de groep die uiteindelijk over hoe die macht gebruikt wordt.
3) Verdeling van autoriteit tussen zo veel mogelijk mensen als redelijk mogelijk is. Dit voorkomt een machtsmonopolie en verplicht degenen die macht hebben om veel mensen te raadplegen bij de uitoefening van die macht. Het geeft mensen ook de mogelijkheid om verantwoordelijk te zijn voor specifieke taken en nieuwe vaardigheden te leren.
4) Rotatie van taken tussen individuen. Mensen die een verantwoordelijkheid te lang hebben opgenomen, formeel en informeel, gaan die verantwoordelijkheid zien als hun “eigendom” en staan die verantwoordelijkheid niet gemakkelijk af en laten zich niet meer controlleren door de groep. Als daarentegen taken te veel roteren hebben mensen geen tijd om hun job te leren en op te bouwen naar de voldoening er een goede job van te maken.
5) Toekenning van taken volgens rationele creteria. Iemand op een positie kiezen omdat hij geliefd is in de groep of iemand veel werk geven omdat hij niet geliefd is, dient noch de groep noch die persoon op lang termijn. Bekwaamheid, interesse, en verantwoordelijkheid moeten de belangrijkste overwegingen zijn bij een keuze. Mensen moeten in de mogelijkheid gesteld worden vaardigheden te leren die ze niet hebben, maar dat wordt het best gedaan via een een soort “leertijd” programma, de methode “zwem of zink” is uit den boze. Iemand een verantwoordelijkheid geven die iemand niet aan kan demoraliseert. Daarentegen iemand uitsluiten van wat hij wel kan doen, moedigt die persoon niet aan om zijn vaardigheden te ontwikkelen. Vrouwen werden gestraft omdat ze competent waren door de hele geschiedenis; de beweging moet dit proces niet herhalen.
6) Verspreiding van informatie zo veelvuldig mogelijk. Informatie is macht. Toegang informatie verhoogt macht. Als een informele netwerk nieuwe ideeën en informatie onderling verspreid buiten de groep, zijn ze al bezig met opiniëren – zonder dat de groep erbij betrokken is. Hoe meer iemand weet over de groep en hoe de dingen werken, hoe meer zijn politieke efficiëntie uitbreidt.
7) Gelijke toegang tot de hulpmiddelen die de groep nodig heeft. Dit is niet altijd perfect mogelijk, maar men moet er naar streven. Een lid dat een monopolie heeft over een noodzakelijke hulpbron (zoals een drukpers eigendom van een echtgenoot, of een donkere kamer) kan een niet gewenste invloed hebben op het gebruik van die hulpbronne. De vaardigheden van iemand kunnen enkel op een basis van gelijkheid beschikbaar worden als leden bereid zijn om aan anderen te leren wat ze kunnen.
Rest mij enkel Gunnar te danken voor zijn schitterende vertaling van de ‘Snelgids voor Groepsdynamica van de Volksvergadering” en Ramon voor het kritsich lezen van mijn ontwerp.
