Nieuws, Wereld, Samenleving -

Straffe vakbonden en boerenbeweging tegen straffeloosheid in Guatemala

Van 21 tot 23 juli vond de tweede conferentie tegen straffeloosheid in Guatemala plaats. Die werd georganiseerd door drie grote vakbondsorganisaties waaronder CGTG en boerenbeweging MTC, beiden partner van Wereldsolidariteit, in samenwerking met de internationale vakbondskoepel IVV, Wereldsolidariteit en ACV. Ik was erbij en maakte een ooggetuigenverslag.

dinsdag 6 september 2011 15:25
Spread the love

Moorden op vakbondsmilitanten

De conferentie begon net op hetzelfde moment dat het tragische nieuws binnenliep van de zoveelste moord op een vakbondsleidster uit de bananensector. Prompt werd een applaus van een minuut lang ingezet als uiting van respect en werd de vuist omhoog gestoken als signaal van verzet. Dit feit alleen al maakte nog maar eens de absolute noodzaak en het belang duidelijk van een hernieuwd compromis vanwege de internationale gemeenschap. Dit zou moeten resulteren in een efficiëntere strategie die beter het hoofd kan bieden aan deze onhoudbare en onaanvaardbare situatie van straffeloosheid en schendingen van de mensenrechten waar de Guatemalteken mee  leven. Guatemala is één van de gevaarlijkste landen ter wereld om vakbondsmilitant(e) en/of leider (leidster) te zijn.

Waarom een tweede conferentie?

Volgens Victor Baez, algemeen secretaris van de CSA (Confederación Sindical de las Americas)  die de conferentie inleidde, werden er sinds 2007 in Guatemala 63 vakbondsmilitanten vermoord. Geen enkele van deze moorden werd opgelost of zelfs maar onderzocht door het Guatemalteekse openbare ministerie. Het kantoor van de speciale aanklager die aangesteld werd voor het onderzoek naar de  moorden op vakbondsleden, werd ontmanteld ondanks de verscheidene protesten van de lokale vakbonden en het internationale vakverbond (IVV/CSI) . Van alle beloftes die tijdens de eerste conferentie in 2008 gedaan werden door de toen pas aangestelde president Alvaro Colom, werd er niet één nageleefd. “Daarom juist staan wij hier opnieuw“, beëindigde Baez zijn inleiding “om te laten zien dat de vakbonden er niet alleen voor staan en om aan te tonen dat straffeloosheid big buisness is voor enkelen ten koste van velen.” Met deze pertinente woorden werd dan ook dadelijk de strijdvaardige toon ingezet die gedurende de gehele conferentie zou aanblijven.

Verloop van de conferentie

De conferentie zelf  bestond uit vijf panels met telkens vier of vijf sprekers verdeeld over twee dagen. Na de panelgesprekken werd er in groepen gewerkt om vorm te geven aan de strategieën en aan een nationaal actieplan. Zo werd er zowel gesproken en gedebatteerd over vakbondsrechten als over sociale rechtvaardigheid, hoe straffeloosheid hierbij het grootste obstakel is, hoe daar tegen in te gaan en wat daarvoor nodig zal zijn. In een apart panel werd zeer uitvoerig het thema van de indiaanse volkeren en hun voorafgaandelijk recht op volksraadpleging (overeenkomst 169 van de IAO) aangekaart. In het laatste panel kwamen vier presidentskandidaten aan het woord over hoe zij de straffeloosheid in het land zouden aanpakken.

Het moet gezegd worden dat – dankzij de gezamenlijke inspanningen en de organisatorische capaciteiten van de drie vakbondscentrales samen met MTC – de keuze van de panelleden zeer pertinent was en van een zeer hoog niveau. Zowel Rigoberta Menchu (Nobelprijs voor de Vrede en huidige presidentskandidate voor het gemeenschappelijk front), Aartsbisschop Ramazinni (bisschop van San Marcos), Francisco Dall´Annese (hoofd van de internationale commissie tegen straffeloosheid van de VN), Claudia Paz y Paz (hoofd van het openbaar ministerie), Oscar Valverde (IAO Latijns-Amerika), Steve Benedict (Human Rights ITUC), Sergio Morales (nationale ombudsman mensenrechten), Mayra Alarcon (International Instituut van de Mensenrechten) zijn maar enkelen van de panelleden die mee de enorme diversiteit en kwaliteit van de conferentie bepaalden.

Wie echter straalde door zijn afwezigheid was Colom zelf die op het allerlaatste nippertje – en zonder de organisatoren te verwittigen – zijn minister van regering gezonden had. Het gevolg was dat al aangekondigd werd dat de regering zijn plaats verloren had… tot er vanuit de zaal een zeer schuchtere vinger omhoog ging. Toen de minister in kwestie het woord kreeg, verklaarde hij dat er zeker geen anti-syndicale politiek vanuit de regering gevoerd wordt maar dat de moorden gebeuren door parallele structuren die bestaan in het land. Die zouden de verantwoordelijk zijn voor de golf van vervolgingen en moorden. Anders gezegd: de regering Colom wast haar handen schoon in het bloed van tientallen vakbondsmilitanten die vermoord werden gedurende haar beleid.

Benaderingen, uitspraken en analyses van enkele aanwezige panelleden .

Victor Baez, algemeen secretaris van CSA, sloeg meer dan de nagel op de kop door  te zeggen dat Vrouwe Justitia in Guatemala niet geblinddoekt is maar juist de andere kant opkijkt wanneer één van haar geprivilegieerden een misdaad begaat. Ook wees hij terecht op het belang van een hervorming van de fiscale politiek om een meer rechtvaardige samenleving te creëren. Hij legde hij hierbij ook de nadruk op het belang van het afdwingen van CAO´s omdat die juist een eerlijkere herverdeling van de belastingen in de hand werken.

Monseñor Alvaro Ramazinni, aartsbisschop van San Marcos, herinnerde de aanwezigen aan de uitspraak van paus Juan Pablo de 23ste die in één van zijn encyclieken zei dat er geen vrede mogelijk is zonder rechtvaardigheid, waarheid, zorgzaamheid en vrijheid. Ramazinni zei persoonlijk bereid te zijn deze strijd tot het uiterste te willen voeren .

Marco Vinicio Hernández, procureur van de mensenrechten, sprak de minister frontaal tegen door uit te leggen dat de schendingen van de arbeidsrechten wel degelijk in de hand worden gewerkt door zowel formele als parellele structuren. En ware het niet geweest voor de Internationale Commissie tegen Straffeloosheid, dan zou er tot op de dag van vandaag geen enkele moord op een vakbondsmilitant onderzocht worden.

Jorge Estrada y Estrada van UNISITRAGUA, één van de centrales die de conferentie mee organiseerde, wees op vakbondsfrontvorming als belangrijkste strategie om de straffeloosheid tegen te gaan .

Irma Montes, vakbondsmilitante van CUSG, legde uit dat door de hoge graad van geweld tegen vrouwen (ook wel femicidio genoemd) minder en minder vrouwen zich durven engageren in de vakbonden en sociale bewegingen en dat dit een zeer groot verlies is en een reëel gevaar inhoudt.

Oscar Valverde, regioverantwoordelijke van de IAO, herhaalde nog eens dat ook zijn organisatie niet overtuigd is van de verklaring van parellelle structuren van drugstrafiek die verantwoordelijk zijn voor de hoge graad van straffeloosheid. Guatemala heeft – volgens hem – op geen enkel vlak vooruitgang geboekt. Het is ook daarom dat Guatemala een speciale paragraaf toegewezen kreeg bij de laatste conferentie van de IAO in Genève. (zie externe link)

Steve Benedict, verantwoordelijke voor mensenrechten van het IVV, zei dat – wat betreft demografie en syndicalisatiegraad – Guatemala het gevaarlijkste land ter wereld is voor een vakbondsmilitant(e). Ook voegde hij er nogal laconiek de retorische vraag aan toe: “Hoe kan je nu een regering vertrouwen die openlijk en bloot over parellele structuren en machten praat?”

Mayra Alarcon van het International Instituut van de Mensenrechten verbonden aan het Inter-Amerikaans gerechtshof, wees terecht op de noodzaak dat vakbonden de hoofden bijeen moeten steken om zaken naar het Inter-Amerikaans gerechtshof te kunnen overhevelen. Want hoewel Guatemala het land is in Latijns-Amerika waar de staat zich het meest  heeft moeten verantwoorden voor mensenrechtenschendingen, is dit nog nooit gebeurd voor een arbeidsrechtenzaak of moord op een vakbondsmilitant. De conferentie heeft dit dan ook direct aangenomen als één van de prioritaire strategieën naar de toekomst toe.

Claudia Paz y Paz, hoofd van het openbaar ministerie, weidde uit over de vele uitdagingen die dit ministerie moet aangaan wil het haar interne structuur terug transparant maken. Het openbaar ministerie is tot nu toe altijd medeplichtig geweest aan corruptie, geweld en straffeloosheid. Sinds de komst van Claudia Paz y Paz vanuit de civiele maatschappij is dit beetje bij beetje aan het veranderen. De conferentie erkende dit ook en beloofde haar ondersteuning .

De drie hoofduitdagingen volgens Claudia Paz y Paz zijn: zuivering van het rechtssysteem, de veiligheid van de onderzoekers verzekeren en ingaan tegen het geweld van de georganiseerde misdaad. Zelf zal ze erop toezien dat de speciale aanklager inzake misdaden tegen vakbondsmilitanten meer middelen en onafhankelijkheid krijgt.

Fransisco Dall´Annese, die aan het hoofd staat van de Internationale commissie van de VN tegen straffeloosheid, begon zijn interventie met een  parabel:  De Duitse keizer, vergezeld van zijn hele gevolg, ziet een molen en wil die kopen van de molenaar. “Vraag wat je wil”, zegt de molenaar “maar de molen wil ik niet verkopen”. De Duitse keizer zegt hierop: “ Jamaar, ik ben de keizer en je moet hem me verkopen want als je hem niet verkoopt, neem ik hem af.“ Waarop de molenaar antwoordt: “Keizer, wat u zegt zou waar zijn als er geen rechters zouden bestaan in Berlijn ! “

Wat Dall´Annese hiermee wou uitleggen is dat dit de betrachting zou moeten zijn van een rechtssysteem. In Guatemala daarentegen zou de molenaar inderdaad zijn molen kwijt geweest zijn. Ook gaat het CICIG frontaal in tegen de valse verdediging van de topmagistratuur dat het CICIG de soevereiniteit van het land in gevaar zou brengen. “Misdaden tegen de mensheid kennen nu eenmaal geen grenzen“, zei Dall´annese. “Daarom heeft Guatemala ook het Verdrag van Rome  ondertekend.” Gedurende de dagen net voor de conferentie werd Dall´Annese heel hard aangevallen door de topmagistraten omdat hij de soevereiniteit en de onafhankelijkheid van de machten niet zou hebben gerespecteerd in zijn uitspraken voor de pers. Ze hadden hiervoor ook zijn ontslag geëist maar dat werd snel ingetrokken nadat Dall´Annese tijdens de conferentie nogmaals heel sterke allusies had gemaakt op de corruptie die er heerst in het Guatemalteekse rechtssysteem.  ” In plaats van de wet toe te passen, maken ze er hun eigen wet van. En in plaats van de stem te zijn van de wet, dekken ze de wet toe. ” Hiervoor kreeg hij van de aanwezigen een zeer verdiend applaus! Hij zal de steun van  de aanwezige organisaties hard nodig hebben om het werk van de Commissie verder te kunnen zetten.

Zoals verwacht was er van de presidentiële kandidaten maar één die over het thema iets pertinents te zeggen had. VolgensRigoberta Menchu komt de straffeloosheid mede voort uit het grote kapitaal dat ook geen organisatie van de arbeidersklasse toelaat en zeker niet aan haar kant staat .

Slot en opvolging van de Conferentie

Na de afloop van de panels werd er naarstig gewerkt in groepen die de lijnen aangaven voor de verklaring van de Tweede Conferentie. Die moet de basis vormen voor een nationaal actieplan waar de organisaties reeds in augustus al opnieuw voor samen gekomen zijn en wat  verder ook ondersteund zal worden door IVV, Wereldsolidariteit en ACV.

Enkele van de belangrijkste aandachtspunten voor de vakbonden en sociale bewegingen zelf zijn het versterken van de vakbondsfrontvorming, het opvolgen van misdaden tegen vakbondsmilitanten tot in het Inter-Amerikaans rechtssysteem, nauwere internationale samenwerking en de ondersteuning van de werking van CICIG en openbaar ministerie o.l.v. van Claudia Paz y Paz. Daarbij nog het uitbouwen van een sterkere vertegenwoordiging op de jaarlijkse conferenties van de IAO en het mee promoten van de wet tegen vrouwenmoorden of femicidio .

Alle aanwezigen, mezelf inbegrepen, waren het erover eens dat de conferentie een succes was en dat het een solide basis vormt voor een efficiëntere samenwerking. Ook waren we het er unaniem over eens dat we niet nog eens willen terugkomen voor een derde conferentie omdat er niets veranderd zou zijn!

De conferentie eindigde met het samen scanderen van de bekende vakbondsleuze: “Solo el pueblo organizado salva el pueblo.“ En meer dan ooit voelde ik dat dat waar was!

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!