Hoeveel soorten levende wezens telt de aarde? Tot nu toe liepen schattingen uiteen van enkele miljoenen tot meer dan honderd miljoen. In een artikel dat dinsdag (23 augustus) in het wetenschappelijke tijdschrift ‘PLoS Biology’ verscheen, komen onderzoekers van enkele Noord-Amerikaanse universiteiten met een cijfer dat gebaseerd is op een nieuwe analysetechniek. Ze gingen uit van de soortenrijkdom die al min of meer beschreven is – goed voor een totaal van ongeveer 1,2 miljoen soorten – en maakten op basis van de getallenreeksen die in de hiërarchie van gekende stammen, ordes, families en geslachten te herkennen zijn, een extrapolatie.

Foutenmarge van 1,3 miljoen

Volgens de nieuwe schatting komen er op het land 6,5 miljoen verschillende soorten levende wezens voor en in zee 2,2 miljoen. Op het totale aantal van 8,7 miljoen soorten zit een foutenmarge van 1,3 miljoen.

De vraag hoeveel soorten er nu eigenlijk zijn is niet zonder belang, want wetenschappers gaan ervan uit dat al die verschillende levensvormen op elkaar inspelen bij processen die het leven op aarde mogelijk maken. “Dat we het antwoord op die fundamentele vraag niet kennen, illustreert onze onwetendheid over het leven op deze planeet”, zegt Boris Worm van de Dalhousie-universiteit in het Canadese Halifax, een van de auteurs van de studie.

“We zijn zo gefixeerd op de menselijke soort dat we de natuur uit het oog verliezen – die 8,7 miljoen soorten die de lucht zuiveren die we ademen, het water dat we drinken en de grond maken waarin we onze gewassen telen”, zegt Worm. Als de achteruitgang van het aantal soorten om ons heen niet belangrijk is, wat is het dan wel?”

“Het leven is als een gecompliceerde machine waarvan we alleen de belangrijkste onderdelen kennen”, oordeelt Camilo Mora van de Universiteit van Hawaï die ook verbonden is aan de Dalhousie-universiteit. “Als we sommige van de verborgen onderdelen kwijtraken die een essentiële rol spelen, kan de machine stilvallen.” Griezelig, vooral omdat “veel soorten kunnen verdwijnen voordat we het bestaan ervan kennen, of hun unieke functie in onze ecosystemen.”

Rode Lijst

In het licht van de enorme soortenrijkdom op aarde doen de pogingen om de soorten van de ondergang te redden, futiel aan. We weten maar van een fractie van alle soorten of ze in gevaar zijn. De Rode Lijst die door de Internationale Unie voor de Bescherming van de Natuur (IUCN) wordt opgesteld, volgt 59.508 soorten, waarvan er 19.625 als bedreigd worden beschouwd.

Biologen hebben dus nog ontzettend veel werk op de plank. Volgens de schattingen in de studie moet 86 procent van de soorten die op land voorkomen en 91 procent van de levende wezens in de zeeën en oceanen nog ontdekt worden.

Amper tien jaar geleden was ongeveer 99 procent van het zeeleven onbekend, maar toen begon de ‘Census of Marine Life’, een internationale wetenschappelijke inspanning die vorig jaar werd afgerond en onze kennis over het leven in de oceanen op een enigszins aanvaardbaar peil bracht. De nieuwe schatting van het aantal levende wezens op aarde maakt duidelijk dat er nog veel meer te ontdekken valt, maar volgens Mora is er bijna geen geld om de inspanningen voort te zetten.