In het rapport ‘We are not dirt: Forced evictions in Egypt’s informal settlements’ beschrijft Amnesty hoe honderden families in sloppenwijken tegen hun wil uit hun huis gezet worden.

Ze moeten hun huis onder dwang van de autoriteiten verlaten omdat de leefomstandigheden in de sloppen onhoudbaar zijn of omdat de huizen bedreigd worden door rotsverschuivingen, overstromingen en andere dodelijke gevaren.

Veel huizen en krotwoningen moeten bovendien tegen de grond om plaats te maken voor nieuwbouwprojecten.

Uithuiszettingen in strijd met internationaal recht

De uitzettingen gebeuren echter zonder enige vorm van overleg, de bewoners worden niet gewaarschuwd en de overheid voorziet geen of gebrekkige alternatieven. Dit is in strijd met het internationaal recht.

Door een acuut tekort aan betaalbare huizen wordt de arme Egyptenaar gedwongen te verhuizen naar sloppenwijken. Ongeveer 40 percent van de Egyptische bevolking moet elke dag rondkomen met circa 2 dollar per dag.

In 2008 kwamen minstens 119 mensen om het leven na een rotsverschuiving in Manshiyet Nasser, een immense sloppenwijk in de hoofdstad Caïro. Nadien identificeerde de overheid 404 zogenaamde ‘onveilige gebieden’ over heel het land. Volgens officiële bronnen wonen naar schatting 850.000 mensen op plaatsen die door de overheid ‘onveilig’ geacht worden. Zo’n 18.300 woningen zouden in Egypte op instorten staan.

Naar verafgelegen gebieden zonder toegang tot werk

In Manshiyet Nasser werden duizenden families na de dodelijke rotsverschuiving overgeplaatst naar andere woningen. De meesten werden echter overgebracht naar verafgelegen gebieden zodat ze geen toegang meer hadden tot hun werk.

Ze kregen ook niet de noodzakelijke documenten bij hun woning zodat ze niet beschermd zijn tegen nieuwe gedwongen uithuiszettingen.

De autoriteiten laten routinematig na om bewoners op voorhand te verwittigen van uitzettingen. Ze sturen gewoon de veiligheidsdiensten ter plaatse om mensen onder dwang uit hun huis te zetten. De laatste maanden wordt ook de militaire politie ingeschakeld. Dit is in strijd met de internationale verplichtingen van Egypte.

Amnesty constateert dat veel sloppenwijkbewoners dakloos achterblijven nadat de overheid hun woning vernield heeft. Er worden vaak geen alternatieven voorzien en er is geen overleg.

Vrouwen slachtoffer discriminerend beleid

Het onderzoek van Amnesty toont ook aan dat sommige vrouwen systematisch uitgesloten worden bij de toewijzing van alternatieve huisvesting. Vooral gescheiden vrouwen en weduwen zijn het slachtoffer van een discriminerend beleid.

“Het beleid van de overheid is er vooral op gericht om woningen in zogenaamde ‘onveilige gebieden’ te vernietigen zonder ook maar na te gaan of er eventueel alternatieven zijn voor de uithuiszettingen.”

Amnesty-onderzoekers spraken met honderden mensen die uit hun huis gezet zijn, maar niemand was op voorhand voldoende gewaarschuwd of geconsulteerd over alternatieve huisvesting. “Met de beloofde verkiezingen in het vooruitzicht hebben de autoriteiten een unieke kans om dit recht te zetten”, schrijft Amnesty International in het nieuwe rapport.

Abdel Nasser al-Sherif

Het verhaal van Abdel Nasser al-Sherif is emblematisch. Deze advocaat en zijn uitgebreide familie woonden vroeger in een gebouw met vier verdiepingen dat zijn vader in 1949 bouwde in de sloppenwijk Establ Antar van Caïro. In 2009 kondigde de overheid aan dat de rotsklif boven de wijk ‘onveilig’ en levensbedreigend was.

De autoriteiten besloten zonder enige waarschuwing het huis van Sherif te vernietigen. Sherif protesteerde en weigerde zijn woning te verlaten, maar de oproerpolitie sleurde hem weg. Zijn bezittingen werden in een vrachtwagen geladen en aan de andere kant van de stad gedumpt. Hij werd nooit vergoed voor de vernietiging van zijn huis.

Sommige sloppenwijkbewoners vragen de overheid zelf om hulp en alternatieve huisvesting omdat hun woningen bedreigd worden door gevaarlijke rotsverschuivingen. Amnesty stelt echter vast dat deze mensen niet altijd geholpen worden terwijl andere huizen waar de risico’s minder groot zijn wel vernietigd worden. Dit is bijvoorbeeld het geval in het Al-Sahaby-gebied in de zuidelijke stad Aswan.

Deze inconsistente aanpak doet bij sloppenwijkbewoners het vermoeden rijzen dat hun veiligheid niet altijd de eerste bezorgdheid is van de overheid, maar dat veeleer commerciële motieven een rol spelen bij het platwalsen van huizen.

Masterplan Caïro 2050

Amnesty dringt er bij de Egyptische overheid ook op aan om grote ontwikkelingsprojecten, zoals het masterplan Caïro 2050, te herzien. Caïro 2050 werd gelanceerd in 2008 en heeft als doel twee derde van de 30 miljoen inwoners van Groot-Caïro tegen 2050 te ‘herverdelen’ in nieuwe steden aan de rand van de miljoenenstad.

Volgens het plan moeten 35.700 gezinnen die in sloppenwijken leven in Caïro en Giza overgeplaatst worden naar nieuwe wijken ver weg van hun huidige woonst en werk. De stad zuiveren van krotwoningen ten voordele van nieuwe investeringsprojecten lijkt de onderliggende doelstelling van Caïro 2050.

Aanbevelingen

“De Egyptische overheid moet het masterplan Caïro 2050 herzien en uitgebreid overleg plegen met de getroffen gezinnen. In het nieuwe plan moeten de noden van de sloppenwijkbewoners op de eerste plaats komen”, zegt Amnesty.

“Er moet een einde komen aan de gedwongen uithuiszettingen. Wanneer mensen werkelijk in gevaarlijke omstandigheden wonen en uitzetting de enige mogelijke optie is, dan moeten de bewoners op tijd gewaarschuwd worden, de alternatieven moeten op voorhand met de betrokkenen besproken worden en er moet een schadevergoeding worden  voorzien. Indien sloppenwijkbewoners zich in acuut levensgevaar bevinden, dan moeten ze uiteraard eerst geëvacueerd worden vooraleer ze geconsulteerd worden”, besluit het nieuwste Egypte-rapport van Amnesty International.

Lore Van Welden

Lore Van Welden is persverantwoordelijke bij Amnesty International Vlaanderen.