“Het aantal Nederlandstalige holebiboeken vermindert,” legt Johanna Pas uit, redacteur bij ‘t Verschil. “Na een stijging in de jaren tachtig en negentig, gingen allerlei kleine uitgeverijen van holebiboeken failliet en werden homofondsen binnen grotere uitgeverijen geschrapt. Uitgeverijen verwijzen in steeds vagere bewoordingen naar het homothema of beperken zich tot vertalingen van bestsellers. Daarom heeft onze boekhandel in 2005 geïnvesteerd in een eerste holebiboek. Ondertussen hebben we zestien titels.”

Holebi- en transgenderthematiek

“Een filosofische uitgeverij geeft boeken uit van filosofen; wij kiezen voor boeken over homoseksualiteit en transgenders”, verklaart Pas. “Onze auteurs hoeven niet per definitie homo, lesbisch of transgender te zijn. In de praktijk is dit echter wel het geval.”

De boeken verkopen vooral goed bij holebi’s. “Hetero’s laten ze vaak liggen vanwege het homoaspect,” meent Pas. “Zelf kies ik ook graag een boek waarin ik voldoende van mezelf herken om het te begrijpen.” Heteroseksuele veellezers als Els Verpoorten en Leen Clijsters beamen dat ze niet naar holebipersonages op zoek gaan. “Ik las ooit een boek over een lesbienne die magerzucht kreeg, omdat ze haar homoseksualiteit niet kon plaatsen,” vertelt Clijsters. “Maar ik weet al niet meer van wie.”

Populair bij homo’s

Veel holebi’s brengen een bezoekje aan ‘t Verschil, zo ook F.K., die verder anoniem wil blijven. “Voor een kleine lezer als ik is het boekenaanbod van ‘t Verschil groot genoeg”, vindt hij. “Als ik op reis een homoboek zie, lees ik erin; ook de boeken van Tom Lanoye spreken mij aan. Veellezers vinden het aanbod misschien wel klein, maar literatuur moet niet altijd homogetint zijn.”

Ook beginnend auteur Ward Mertens leest weinig holebiboeken: “Ik ga niet op zoek naar homoliteratuur, wel naar boeken met een goed verhaal, ongeacht of het nu over homo’s of hetero’s gaat. Toen ik Erwin Mortier begon te lezen, wist ik niet eens dat hij homo was. De etalage van ‘t Verschil sprong mij in het oog: er staan veel erotische werken in, vertaald uit het Engels. Pas na een tijdje besefte ik dat het om homoboeken ging. Maar als ik twee naakte mannen op een hoes zie staan, denk ik: is dit nu literatuur?”

Revolutionair

Van de zestien titels, uitgegeven door ‘t Verschil, zijn er drie erotisch getint. “Onze andere boeken bevatten soms seks, zoals de meeste hedendaagse fictie, maar zijn zeker niet erotisch te noemen,” legt Pas uit. “De boeken met erotische verhalen hebben we wel bewust daarom uitgegeven. Voor lesbische vrouwen is ‘Vrijages’ momenteel namelijk nog steeds het enige boek op de markt met erotische verhalen. Ook voor homomannen verschijnen steeds minder erotische werken. Met ‘Goesting’ en ‘De huisknecht’ hebben we ervoor gekozen om een herkenbaar werk van eigen bodem uit te geven.”

“Graag willen we een zo divers mogelijk beeld laten zien van holebi’s en transgenders,” vertelt Pas. “Maar daarvoor zullen we nog heel veel titels moeten uitbrengen. Het mag niet allemaal kommer en kwel zijn. We willen laten zien dat holebi’s ook humor hebben.” Naast romans en strips verscheen ook non-fictie bij ‘t Verschil; zelfs een van de vier Nederlandstalige kleuterprentenboeken over holebiouders kwam erbij.

Afgewezen manuscripten

“Sommige auteurs publiceren bij ons uit sympathie. Bijvoorbeeld Pia Fraus en André Sollie, die ook elders zouden kunnen uitgeven,” zegt Pas. “Maar over het algemeen zijn de boeken eerder afgewezen door andere uitgeverijen, die het expliciete holebikarakter te riskant vinden.”

Beginnend schrijver Ward Mertens koestert veel sympathie voor ‘t Verschil: “Afhankelijk van het genre is er effectief nog werk aan de winkel en vind ik zo’n uitgeverij erg zinvol.” Toch zou hij zijn manuscript niet meteen naar ‘t Verschil sturen: “Ik hou niet zo van hokjesdenken. Als homo wil ik ook hetero’s overtuigen. Ik wil mijn boek gepromoot zien als goed liefdesverhaal, niet als holebiboek.

Waarom zouden andere uitgeverijen mijn homoverhalen tegenhouden? Auteurs als Tom Lanoye, Erwin Mortier, Bart Moeyaert en Oscar van den Boogaard bewijzen het tegendeel. Voor veel auteurs speelt de homoseksuele geaardheid in hun voordeel. Dat maakt hen anders dan de rest, waardoor ze meer aandacht krijgen. Literatuurkenners laten een goed holebiverhaal niet liggen, denk ik.”

Homopersonages, een struikelblok

Zelf schrijft Mertens zowel over homo’s als over hetero’s. “Met mijn homopersonages durf ik minder snel naar buiten komen aan de Schrijversacademie,” geeft hij toe. “De personages staan te dicht bij mijzelf en misschien neem ik daardoor de kritiek te persoonlijk. Als ik mijn eigen teksten over homo’s herlees, heb ik bovendien de indruk dat de nadruk te veel ligt op die homoseksualiteit. Ik wil dat mensen mijn boeken lezen als gewone liefdesverhalen. Trouwens, ik vind dit een rare vraag. Aan een hetero vraag je toch ook niet waarom hij over man-vrouwrelaties schrijft? Die heteronormaliteit, waardoor iedereen als kind ervan uitgaat dat jongens op meisjes vallen, vind ik allesbehalve vanzelfsprekend. Het kan evengoed andersom.”

© 2011 – StampMedia – Ellen Kil