De keuze van De Wever

De dag na de aanslagen in Noorwegen van 22 juli verscheen in de weekendeditie van ‘De Standaard’ een stuk lectuur uitgekozen door Bart De Wever.

‘De Standaard’ heeft namelijk aan haar vaste columnisten gevraagd een tekst te kiezen die ze het afgelopen half jaar gelezen hebben en die ze willen delen met de lezers. Bart De Wever koos voor een opiniestuk van David Cameron.

Deze laatste schreef een opinieartikel dat verscheen in de lente-editie van ‘Diplomatic World’. In de intro geeft Bart De Wever aan dat Cameron één van de stemmen is in Europa die multiculturalisme als staatsideologie voor mislukt aanzien.

Kern van het probleem volgens Cameron

Het loont daarom de moeite na te gaan hoe Cameron het debat tussen links en rechts omtrent identiteit en tolerantie kadert, vooraleer hij zijn eigen oplossing om tot een plurale samenleving te komen, voorstelt.

De kern van het probleem zou liggen in het falen van de constructie van een gemeenschappelijke identiteit in Europa. Daarbij stelt Cameron expliciet dat er een onderscheid gemaakt moet worden tussen Islam als een legitieme religie en islamitisch gewelddadig extremisme.

Toch zien we dat het zogezegde falen van de multiculturele samenleving vooral samenhangt met islamitische identiteitsproblemen.

Terrorisme, Islam en extreem rechts

Onze veiligheid zou vandaag vooral bedreigd worden door terrorisme uit islamitische hoek. Ironisch om dit te lezen in een krant die vol staat met artikels over de extreemrechtse terrorist Breivik.

De definitie van terrorisme is het trachten politieke veranderingen af te dwingen door middel van gewelddadige acties die het maatschappelijke leven ontwrichten. Een duidelijke omschrijving die aangeeft wat terrorisme inhoudt. Een definitie die niet rechtstreeks multiculturaliteit met terrorisme verbindt.

Cameron distantieert zich van wat hij de rechtse haviken noemt die de gedifferentieerde werkelijkheid negeren en die terrorisme simpelweg linken met ‘de Islam’. Het artikel wordt echter interessanter wanneer Cameron uitvoerig ingaat op hetgeen hem in de multiculturele samenleving dwarszit: de grieven van de linkse duiven.

Linkse grieven

We lezen dat armoede, een verkeerd buitenlands beleid en de situatie in Palestina slechts grieven zijn van links die niet in rechtstreeks verband staan met terrorisme. Dergelijke uitspraken hebben een bittere nasmaak.

Het gaat hier namelijk om politieke thema’s die door ze te negeren enkel kunnen vergroten, wat doorgeslagen idioten inderdaad tot perverse acties kan aanzetten om de thema’s op de politieke agenda te doen plaatsen.

Cameron spreekt van geweldloze extremisten die ‘de idioten’ beïnvloeden en aanzetten tot actie. Die redenering kan ik volgen. Ze moet echter ook consequent op extreemrechts worden toegepast.

Recruten voor extreem

De terrorist Breivik werd jarenlang tijdens de voorbereiding van zijn aanslagen ondersteund door extreemrechtse stemmen. Onder het mom van vrije meningsuiting krijgen zij een uitgebreid platform in de media en in de politiek om harde taal de wereld in te sturen.

Breivik heeft dat discours in daden omgezet. Dit geldt ook voor rekruteerders van extremistische islamitische politieke organisaties. Vaak spreken ze in op jongeren die worstelen met problemen die Cameron omschrijft als de grieven van links, en dit om de eigen politieke agenda te verwezenlijken.

Volgens Cameron hebben terroristen een identiteitsprobleem. Hij geeft een beeld weer waarbij deze vooral te vinden zijn in islamitische organisaties. Hij wijst er ook op dat geweldloze terroristen of extremisten aanzetten tot terreur door er een ander wereldbeeld op na te houden dan de ‘liberale democratische Westerse waarden’.

Liberale democratische waarden

Wat zijn die liberale democratische Westerse waarden? Vrijheid van godsdienst, vrijheid van meningsuiting, geen discriminatie op basis van ras, geslacht en geaardheid? Het Westen heeft echter geen monopolie op deze waarden. En het type rechts-neoliberaal nationalisme waar Cameron voor staat al helemaal niet.

Het gaat om universele mensenrechten erkend door de Verenigde Naties die meer niet-Westerse dan Westerse leden telt. Het zijn belangrijke waarden die een wettelijk kader scheppen om een plurale samenleving mogelijk te maken, zowel voor links als voor rechts.

‘Slappe tolerantie’ vs ‘gespierd liberalisme’

Cameron ziet het echter anders. Een wettelijk kader waarbinnen mensen divers mogen en kunnen zijn, wat uiteindelijk tot een meerzijdig geheel leidt, doet hij af als een slappe vorm van tolerantie.

Meervoud en veelheid is nochtans de letterlijke vertaling van pluraliteit. Tolerantie kan slap noch hard zijn. Een samenleving die aan immigranten durft te vertellen waarin ze moeten geloven, zoals Cameron in zijn opiniestuk schrijft, is niet tolerant maar gewoon hard. Als alternatief voor deze slappe tolerantie plaatst Cameron de valse tegenstelling van een gespierd liberalisme.

Sterke nationale identiteit

Een louter wettelijk kader waarin de  vrijheid bestaat voor elk individu om zijn zelfbeschikkingsrecht tot uiting te brengen om zo in vrijheid een eigen identiteit en persoonlijkheid op te bouwen, kan volgens Cameron geen tolerantie garanderen. Volgens hem moeten we een sterke samenleving opbouwen gebaseerd op een sterke nationale identiteit.

Een nationale identiteit die linkse stemmen over ‘linkse grieven’ uitschakelt?  Een collectieve identiteit ingevuld door de staat, die de burger buitenspel zet? Hoe liberaal is Europa dan bezig? Een dergelijke harde aanpak kan niet anders dan grote tegenstellingen creëren waarbij segregatie de maatschappij en politiek zal kenmerken.

Zorg(en) voor samenhorigheid

Over de universele mensenrechten bestaat geruime tijd een consensus. Er valt echter nog veel te zeggen over de onderlinge verhouding van deze mensenrechten en over hoe we deze in een wettelijk kader kunnen gieten. Over hoe de staat binnen een wettelijk kader de diverse werkelijkheid kan erkennen en haar instituten kan afstemmen om het leven met elkaar – en niet naast elkaar – te bevorderen.

Hoe doe je dit zonder de vrijheid van de ene af te pakken om die voor een ander te waarborgen? De vrijheid van de ene stopt waar die van de ander begint. Daar moeten we als samenleving over waken om samenhorigheid en veiligheid te garanderen. We kunnen alvast beginnen met een gespierde tolerantie.