De Palestijnen voeren aan dat de Israëlische bezetting ze consistent hun waterrechten ontzegt, waardoor ze het moeten stellen met 50 liter per dag, terwijl Israëlische nederzettingen het met 280 liter een stuk luxueuzer hebben. Dat water centraal staat in het Israëlisch-Palestijnse conflict, is duidelijk. Maar analisten wijzen er op dat de waterproblemen ook betere samenwerking tussen de twee kampen kunnen motiveren.
“Het is een schande dat water als vorm van collectieve straf gebruikt wordt, terwijl het zou kunnen helpen om vertrouwen op te bouwen en beide partijen zouden kunnen erkennen dat de andere een mens is met waterrechten”, zegt Nader Al-Khateeb, de Palestijnse directeur van Friends of the Earth in het Midden-Oosten (FoEME). “We zouden water als een middel tot vrede moeten zien en als een brug om vertrouwen te creëren in de regio”.
Al-Khateeb zegt dat hij in zijn functie al getuige is geweest is van het succes van samenwerking in waterprojecten. In de laatste tien jaar heeft het “Goede waterburen”-project van FoEME 29 grensgemeenten bij elkaar gebracht om waterproblemen op te lossen.
Volgens Gidon Bromberg, de Israëlische directeur van FoEME, is het project erin geslaagd om 120 miljoen dollar bijeen te brengen aan investeringen om rioolwaterverwerking aan te leggen en lekkende waterleidingen te vervangen. Het grootste deel van het geld, afkomstig van Usaid, de Wereldbank, de EU en buitenlandse regeringen, ging naar de bezette Palestijnse gebieden. “Er zijn wederzijdse voordelen aan samenwerking die op zoek gaat naar de gemeenschappelijke belangen en we zien fysieke verbeteringen op het terrein”, zegt Bromberg.
Volgens Bomberg kan die samenwerking ook politieke gevolgen hebben. Zo werkten het Palestijnse dorp Wadi Fuqin en de Israëlische gemeenschap Tzur Hassadeh samen rond waterproblemen in 2010, maar sloegen ze ook later de handen in elkaar om de bouw van een muur tussen de twee dorpen te verhinderen. “Die muur is tot vandaag nog altijd niet gebouwd. Daaruit blijkt dat samenwerking rond water tot echt vertrouwen kan leiden tussen individuen”, zegt Bromberg.
Internationale steun
Niet enkel lokale milieuverenigingen zien in water een mogelijke oplossing voor de problemen van het Midden-Oosten. Eerder dit jaar kwam het rapport “Blue Peace: Rethinking Middle East Water” door de Strategic Foresight Group ook al tot de conclusie dat water een handig “instrument van vrede en samenwerking” kan vormen in de regio.
Volgens Ambika Vishwanath, hoofdauteur van het rapport, moet de focus verlegd worden van land naar water. “De geschiedenis toont ons dat land als middel tot vrede en samenwerking niet heeft gewerkt, en dus moeten we de focus verleggen”, zegt hij. “Zoniet dreigt het probleem alleen maar erger te worden.”
Israël heeft de waterrechten van de Palestijnen erkend in de Oslo-akkoorden, maar in de praktijk heeft zich niet dat vertaald in een meer evenwichtig beleid. Israël pompt disproportioneel veel water uit de waterlagen op de Westelijke Jordaanoever voor de eigen bevolking een verkoopt een deel aan de Palestijnen. Waterprojecten aan de Palestijnse kant stuiten vaak op bureaucratische hindernissen en vertragingen. Mede daardoor moeten 200.000 Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever het zonder stromend water stellen en is 95 procent van het beschikbare water in Gaza niet geschikt voor consumptie.
Ook de Palestijnse economie lijdt daar onder. Volgens de Wereldbank kosten de watertekorten de Palestijnse economie ongeveer 10 procent van het bruto binnenlands product.
Toch moet het antwoord volgens Bromberg en Al-Khateeb niet van de beleidsmakers komen. “Een van de meest frustrerende aspecten van ons werk is het gebrek aan politieke wil op alle niveaus,” zegt Bromberg. “Het is iets waar we mee moeten omgaan in het Midden-Oosten. Overheden leiden hier niet. Ze moeten begeleid worden, en burgerlijke organisaties kunnen daar een cruciale rol in spelen. Initiatieven op het niveau van de gemeenschap kan de politieke wil creëren, omdat ze de overheid in haar hemd zetten en vragen oproepen over waarom de overheid niet genoeg doet voor de bevolking.”
Bromberg wijst erop dat zowel de Palestijnen als Israëli’s leiden onder de huidige situatie. Door het gebrek aan zuiveringsinstallaties op de Palestijnse kant moet de Israëli’s er de vervuiling door Palestijns rioolwater bijnemen.
